Prévia do material em texto
III, IV e V Declinações TERCEIRA DECLINAÇÃO - LECTIO XIII TERCEIRA DECLINAÇÃO CASO SINGULAR PLURAL NOMINATIVO Várias terminações es VOCATIVO Igual ao nominativo es GENITIVO is um ou ium DATIVO i ibus ABLATIVO e ibus ACUSATIVO em es PALAVRAS PARISSÍLABAS = IGUAL Nº DE SÍLABAS NO SINGULAR DO NOMINATIVO E GENITIVO. EX: Auris (nom.) – auris (gen.) / 2 sílabas em ambos os casos; Volucris – volucris / 3 sílabas. PALAVRAS IMPARSSÍLABAS = DIFERENTE Nº DE SÍLABAS NOS DOIS CASOS. EX: Dux (nom.) – ducis (gen.) / 1 sílaba no nominativo e duas no genitivo, Societas – societais / 4 sílabas no nom. e 5 no genitivo. REGRA PARA A FORMAÇÃO DO GENTIVO PLURAL A) Os nomes imparissílabos cujos radicais terminam em uma só consoante tem o genitivo plural em “um” B) Os nomes parissílabos e imparissílabos, cujos radicais termina em duas ou mais consoantes, têm o genitivo plural em “ium” Rex - rei CASO SINGULAR PLURAL NOMINATIVO rex reges VOCATIVO rex reges GENITIVO regis regum DATIVO regi regibus ABLATIVO rege regibus ACUSATIVO regem reges Leo - leão CASO SINGULAR PLURAL NOMINATIVO leo leones VOCATIVO leo leones GENITIVO leonis leonum DATIVO leoni leonibus ABLATIVO leone leonibus ACUSATIVO leonem leonibus Civis - cidadão CASO SINGULAR PLURAL NOMINATIVO civis cives VOCATIVO civis cives GENITIVO civis civium DATIVO civi civibus ABLATIVO cive civibus ACUSATIVO civem cives Nox - noite CASO SINGULAR PLURAL NOMINATIVO nox noctes VOCATIVO nox noctes GENITIVO noctis noctium DATIVO nocti noctibus ABLATIVO nocte noctibus ACUSATIVO noctem noctes Ars - arte CASO SINGULAR PLURAL NOMINATIVO ars artes VOCATIVO ars artes GENITIVO artis artium DATIVO arti artibus ABLATIVO arte artibus ACUSATIVO artem artes VOCABULÁRIO Ação = actio, actionis f. Celebrar = celebro, are Cor = color, oris m. Costume = mos, moris m. Elogiar = laudo, are Escritor = scritor, oris m. Flor = flos, floris, m. Germanos = Germani, orum (plural) Homem = homo, inis http://auladelatim.blogspot.com.br/2009/06/terceira-declinacao-lectio-xiii.html Imperador = imperator, oris Orador = orator, oris Perfume = odor, oris m. Variado = varius, a, um 17 – Traduzir em latim 1. Os bons costumes dos alunos são elogiados pelo mestre. 2. Os perfumes e as cores das flores são variados. 3. Os escritores romanos louvavam os costumes dos germanos. 4. Os imperadores são amigos dos oradores. 5. As boas ações são celebradas pelos homens bons. Respostas: Mores boni discipuli a magistro laudantur. Odores et floris cores sunt varia. Scriptores Romanus Germani morem laudabant. Imperatores oratoris amici sunt. Actiones bonae a hominibus bonis celebrantur. VOCABULÁRIO Flos, floris, m. = flor Homo, inis = homem Justus, a, um = justo Lex, legis = lei Mos, moris = costume Nubes, is = nuvem Obscuro, are = obscurecer Sol, solis = sol Sum, esse = ser (§81) Templum, i (n.) = templo Victor, oris = vencedor 18. Traduzir em português 1. Bonos discipulorum mores magistri laudant. 2. Boni (nom.) patriae (gen.) homines sunt victores. 3. Sol nubibus obscurator. 4. Dei templa floribus ornatur. 5. Leges justae ab hominibus celebrabantur. Respostas: Os professores louvam os bons costumes dos alunos. Os bons homens da pátria são vencedores. O Sol é obscurecido pelas nuvens. O templo de Deus é enfeitado pelas flores. As leis justas eram celebradas pelos homens. NOMES EM TER Certos nomes da 3ª declinação em “ter” perdem o “e” no genitivo e demais casos, o genitivo plural deles termina em “um”: Pater – patris = pai Mater – matris = mãe Frater – fratis – irmão Accipiter – accipitris = gavião Exemplo: Pater = pai CASO SINGULAR PLURAL NOMINATIVO pater patres VOCATIVO pater patreses GENITIVO patris patrum DATIVO patri patribus ABLATIVO Patre patribus ACUSATIVO patrem patres Há na terceira declinação um nome muito irregular “Júpiter ou Juppiter”, cujo genitivo é Jovis e declinado somente no singular: Jupiter Jupiter Jovis Jovi Jove Jovem IMPARISSÍLABOS EM “S” Os imparissílabos em “s” no genitivo perdem ou permanecem com a consoante final do radical no nominativo, ou são transformados, nos seguintes casos: Labial b, p, m Permanece Gutural g, c Fundem-se (=x) Dental d, t, n desaparece Exemplos: Labial – plebis - plebs Gutural – Regis – rex (g+s = x) Dental - dentis - dens Como encontrar o nominativo nesses casos? Vamos examinar a palavra custodibus: Ibus é a desinência; resta custod, d é dental e deve desaparecer, logo estamos tratando do nome custos. VOCABULÁRIO Custos, odis = guarda Dux, ducis = comandante, general, chefe Firmo, are = assegurar Foedus, eris = tratado Gratus, a, um = agradável Laus, laudis (f.) = louvor, elogio Lex, legis = lei Miles, itis = soldado Noxius, a, um = prejudicial Obses, idis = refém Pater, tris = pai Reverentia, ae = respeito Rex, regis = rei Sacerdos, otis = sacerdote Semper 9adv.) = sempre Signum, i (n.) = sinal Virtus, utis = virtude Voluptas, atis (f) = prazer 19 . Traduzir em português: 1. Voluptates hominibus semper noxiae sunt. 2. Magistri laudes discipuli patri gratae fuerunt. 3. Reges sunt militum duces et legum custodes. 4. Obsidum vita reverentiam foederis firmabat. 5. Sacerdotum reverentia signum est virtutis. Respostas: Os prazeres são sempre prejudiciais aos homens. Os elogios do pai do aluno (e) do professor foram agradáveis. Os reis são chefes dos soldados e guardas das leis. A vida dos reféns assegurava o respeito ao tratado. A reverência para os sacerdotes é sinal da virtude. VOCABULÁRIO Autoridade = auctoritas, Átis (f.) Comprido = longus, a, um Condenar = damno, are Gavião = accipiter, accipitris Grato = gratus, a, um Inverno – hiems, hiemis (f.). Irmão = frater, fratis Lição = lectio, onis Noite = nox, noctis Procedimento – mores, morum (m.) plural Proporcionar = paro, are Ser (verbo) = sum Soldado = miles, militis 20. Traduzir em latim 1. As noites do inverno são compridas. 2. O rei condena o procedimento do filho. 3. As asas dos gaviões são variadas. 4. A autoridade do rei é grata aos soldados. 5. Grande alegria era proporcionada aos mestres pelas lições de teu irmão. Respostas: Noctes hiemis longae sunt. Rex filii mores damnat. Alae accipitrum variae sunt. Regis auctoritas militum grata est. Laetitia magna magistrorum lectibus fratis tui parabatur. NEUTROS DA TERCEIRA DECLINAÇÃO 1. Terminados em E, AL e AR: CASO SINGULAR PLURAL NOMINATIVO e – al - ar ia VOCATIVO Igual ao nominativo ia GENITIVO is ium DATIVO i ibus ABLATIVO i ibus ACUSATIVO Igual ao nominativo ia Exemplos: Mare = mar CASO SINGULAR PLURAL NOMINATIVO mare maria VOCATIVO mare maria GENITIVO maris marium DATIVO mari maribus ABLATIVO mari maribus ACUSATIVO mare maria Animal = animal CASO SINGULAR PLURAL NOMINATIVO Animal animalia VOCATIVO Animal animalia GENITIVO Animalis animalium DATIVO Animali animalibus ABLATIVO Animali animalibus ACUSATIVO Animal animalia Exemplar = cópia, exemplar CASO SINGULAR PLURAL NOMINATIVO Exemplar exemplaria VOCATIVO Exemplar exemplaria GENITIVO Exemplaris exemplarium DATIVO Exemplari exemplaribus ABLATIVO Exemplari exemplaribus ACUSATIVO Exemplar exemplaria IMPORTANTE – Pertencem a este grupo: Far, farris = trigo Hepar, hepatis = fígado Jubar, jubaris = explendor Nectar, nectaris = néctar Rete, retis = rede Sal, salis = sal. Esses neutros têm o ablativo singular em “e”. OUTROS NOMES NEUTROS DA TERCEIRA DECLINAÇÃO CASO SINGULAR PLURAL NOMINATIVO Várias terminações a VOCATIVO Igual ao nominativo a GENITIVO is um DATIVO i ibus ABLATIVO e ibus ACUSATIVO Igual ao nominativo a EXEMPLO: Flumen = rio CASOSINGULAR PLURAL NOMINATIVO Flumen flumina VOCATIVO Flumen flumina GENITIVO Fluminis fluminum DATIVO Flumini fluminibus ABLATIVO Flumine fluminibus ACUSATIVO Flumen flumina NEUTROS DE ORIGEM GREGA TERMINADOS EM “MA” Os radicais destas palavras sempre agregam um “t” depois da terminação “ma”: thema, thematis; poema, poematis; diploma, diplomatis, etc. Embora o dativo plural destes neutros seja em “is”, com se fossem da segunda declinação e o genitivo plural também da 2ª, em “orum”, eles podem aparecer com as mesmas desinências regulares da 3ª declinação. Exemplo, vejamos o caso da palavra poema que tem o mesmo significado em português: Poema = poema CASO SINGULAR PLURAL NOMINATIVO Poema Poemata VOCATIVO Poema Poemata GENITIVO Poematis Poematorum ou poematum DATIVO Poemati Poematis ou poematibus ABLATIVO Poemate Poematis ou poematibus ACUSATIVO Poema Poemata VOCABULÁRIO Adhortatio, onis = exortação Animal, alis (n.) = animal Attentus, a, um = atencioso, cuidadoso, vigilante Captivus, i = escravo, prisioneiro Diligenter = diligentemente Dubius, a, um = duvidoso, incerto Futurus, a, um = futuro Incitamentum, i (n.) = estímulo, incentivo Maré, maris (n.) = mar Omen, ominis (n.) = presságio Onus, eris (n.) = encargo, peso, obrigação Ovile, ovilis (n.) = ovil, redil Parentes, um (plural) = pais Periculosus, a, um = perigoso. Praeceptor, oris = preceptor Purgo, are = limpar Saepe (adv.) = muitas vezes, com freqüência Suile, suiles = chiqueiro, pocilga Tempus, oris (n.) = tempo Villicus, i = feitor, camponês 1. Traduzir em português 1. Magna maris animalia nautis saepe periculosa sunt. 2. Villici attenti ovilia et sulia diligenter purgant. 3. Parentum et praeceptorum adhotationes incitamenta sunt pueris. 4. Omen temporis futuri dubium est. 5. Magna sunt onera captivorum. Respotas: Os grandes animais do mar freqüentemente são perigosos para os marinheiros. Os cuidadosos camponeses diligentemente limpam o redil e a pocilga. As exortações aos meninos são estímulos para os pais e preceptores. O presságio do tempo futuro é duvidoso. Os grandes pesos são para os prisioneiros. PARTICULARIDADES DA TERCEIRA DECLINAÇÃO 1. Nomes com o acusativo em im ou em e ablativo em i ou e: a) Acusativo em im e ablativo em i, nomes próprios geográficos em is – Tiberis(Tibre), Neapolis (Nápoles),Ta nais (Tânias ou Dom),Tripolis (Trípole), Sybaris(Síbaris). b) Acusativo em im, mas o ablativo pode ser em i ou e –Arar, Araris (Arar ou “Saona”), e Liger, Ligeris (Líguer ou Loire). c) Os seguintes nomes comuns seguem a regra anterior: Amussis = nível, régua, esquadro (ad amussim = à risca, com exatidão) Basis = pedestal Buris = rabiça do arado Febris = febre Poesis = poesia Puppis = popa Ravis = rouquidão Securis = machado Sitis = sede Turris = torre Tussis = tosse Vis = força, violência, ataque (o plural é:vires, virium, viribus) d) Acusativo em em mas o ablativo tanto pode sem em ecomo em i: Aminis = rio Anguis = serpente Avis = ave (ablativo em i quando significar presságio) Civis = cidadão Classis = armada Ignis = fogo (ablativo em i nas expressões consagradas) Navis = navio, nau Ovis = ovelha 2. Genitivo plural irregular a) tem o genitivo plural em um os seguintes parissílabos: canis, is = cão juvenis, is = moço, jovem panis, is = pão senex, senis = ancião, velho stgrues, is = montão b) O genitivo plural em ium os seguintes imparissílabos: Dos, dotis (f.) = dote Fauces (f. plur.) = fauces Glis, gliris (m.) = arganaz (ratazana) Lis, litis (f.) = demanda, pleito, luta Mas, maris = macho Mus, muris = (m. e f.) = rato Nix, nivis = neve (plural nives, flocos de neve) Nostras, nostratis = que é de nosso país Trabs, trabis = trave Vestras, átis = que é de vosso país c) Fazem no genitivo plural ium ou um Adolescens, adlolescentis (m. e f.) = adolescente Apis, is = abelha Cliens, clientis = cliente Fraus, fraudis = fraude Laus, laudis (f.) = louvor Mensis, is (m.) = mês Optimates (pl.) = optimates Parentes (m.) = pais Renes (m. pl.) = rins Sedes, sedis = cadeira, assento Vates, vatis = adivinho Volucris, is = pássaro Arpinates pl. = arpinates Penates pl. = deuses penates Quirites (plural) = quirites Samnites (plural) = samnitas d) Têm dois significados, um no plural e outro no singular SINGULAR Aedes ou aedis, is (f.) = templo Carcer, eris = ´carcere Facultas, átis = faculdade Finis, is (m. e f.) = fim Naris, is (f.) = fossa nasal Ops, opis (f.) = auxílio Pars, partis = parte Sal, salis = sal (§ 110) Sors, sortis = sorte PLURAL Aedes, ium = casa Carceres = barras de ferro Facultates = bens, riqueza Fines = confins, território Nares = nariz Opes = poder, riqueza Partes = partido, papel de teatro Sales = sais, argúcias Sortes = respostas do oráculo e) Só se usam no plural Cervices, icum = nuca (às vezes no singular: cervix, icis) Fauces, faucium = garganta ( às vezes no ablativo singular: fauce) Fides, fidium = lira ( às vezes no singular: fidis, is) Fores, forium = porta Fruges, um (f.) = frutos da terra Furfures, um = farelo Majores, um = antepassados Moenia, ium = muralhas Preces, precum = preces ( às vezes no ablativo singular: prece) Verbera, rum = açoite, vara, surra ( às vezes no singular: verber, eris, n.) Gades, ium = Gades (Cádis) Sardes, ium = Sardes Bacchanalia, ium ou orum = Bacanais... (... outras festas pagãs). VOCABULÁRIO Aliado = socius, ii Alto = altus, a, um Áspero = confragosus, a, um Caminho, iter, itineris (n.). Cavaleiro = eques, equitis Cavalo, equus, i Cônsul = consul, consulis Dar = do, dare Espora = calcar, aris (n.) Homero = Homerus, i Honra = honor, oris (m.) Incitar = incito, are Indicar = indico, are Montanha = mons, montis (m.) Nome = nomen, nomis (n.) Palavra = verbum, i (n.) Palavra – verbum, i (n.) Poema = poema, poematis (n.) Tema = thema, thematis (n.) 2. Traduzir em latim 1. Os caminhos das montanhas altas são ásperos. 2. As esporas dos cavaleiros incitam os cavalos. 3. As palavras são indicadas pelo tema. 4. Os nomes são dados aos aliados pelos cônsules. 5. Aos poemas de Homero grandes honras são dadas. Montum alta itenera confragosa sunt. Equitum calcaria equos incint. Verba themate indicantur. Sociis noma a consilibus dantur. Homeri poemata honores magni dantur. VOCABULÁRIO Angustus, a, um = apertado, estreito Arpinates, atium = arpinates Canis, is = cão Carus, a, um = caro Custodia, ae = guarda Fidus, a, um = fiel Finis, is (sing.) = fim Fines = confins, território Foramen, inis (n.) = buraco Glis, gliris = arganaz Mus, muris = rato Sedo, are = matar, extinguir Senex, senis = velho, ancião Sitis, is = sede Tussis, is = tosse Vexo, are = atormentar 23. Traduzir em português 1. Aqua sitim sedat. 2. Senes vexantur tussi. 3. Fida canum custodia agricolis cara est. 4. Murium et glirium foramina parva sunt. 5. Fines Arpinatium angusti erant. A água mata a sede. (Sitis tem o acusativo singular em im). Os velhos são atormentados pela tosse. A guarda fiel dos cães é cara para os agricultores. Os buracos dos ratos e da ratazana são pequenos. O território dos arpinates era estreito. VOCABULÁRIO Atormentar = vexo, are Antonius, i = Antonio Cansado = fessus, a, um Corpo = corpus, corporis (n.) Desejar = desidero, are Doença, morbus, i (m.) Fome = fames, is Força = vis, vis; o plural é vires, virium Honra = honor, honoris (m.) Matar = sedo, are Muitas vezes = saepe Nápoles = Neapolis, is Optimates = optimates (§ 114, c) Prejudicial = noxius, a, um Roma = Roma, ae Sede – sitis, is Soldado = miles, itis 3. Traduzir para o Latim 1. Os agricultores cansados matam a sede. 2. Antonio desejava Romae Nápoles. 3. Muitas vezes os soldados são atormentados pela fome e pela sede. 4. As doenças são prejudiciais às forças do corpo. 5. Grande foi a honra dos optimates. Agricolae fessi sitim sedant. Antonius Romam et Neapolim desiderabat. Saepe miles fame et siti vexantur. Corporis virium morbi noxii sunt. Magnus honor optimatium fuit. LECTIO XIV - QUARTA DECLINAÇÃO QUARTA DECLINAÇÃO Pertencem a esta declinação os nomes masculinos e femininos terminados em “us” (genitivo singular também em “us”) e alguns nomes neutros terminados em “u”(genitivo singular também em “u”). Portanto, para saber se o nome pertence à segunda ou quarta declinação, basta prestar atenção no genitivo singular. Quarta declinação SINGULAR PLURAL | m. e f. neutro . m. e f. neutr o NOMINATIV O us u NOMINATIV O us ua VOCATIVO us u VOCATIVO us ua GENITIVO us u (ou us) GENITIVO uu m uum DATIVO ui u DATIVO ibu s ibus ABLATIVO u u ABLATIVO ibu s ibus ACUSATIVO u m u ACUSATIVO us ua Exemplos: Fructus SINGULAR PLURAL NOMINATIVO Fructus fructus VOCATIVO Fructus fructus GENITIVO Fructus fructuum DATIVO Fructui fructibus ABLATIVO Fructu fructibus ACUSATIVO Fructum fructus Genu – joelho (neutro) SINGULAR PLURAL NOMINATIVO Genu genua VOCATIVO Genu genua GENITIVO genu (ou genus) genuum DATIVO Genu genibus ABLATIVO Genu genibus ACUSATIVO Genu genua DECLINAÇÃO DE JESUS E DOMUS JESUS NOMINATIVO Jesus VOCATIVO Jesu GENITIVO Jesu DATIVO Jesu ABLATIVO Jesu ACUSATIVO Jesum Domus = casa (fem.) SINGULAR PLURAL NOMINATIVO Domus domus VOCATIVO Domus domus GENITIVO domus (ou domi) domuum (ou dpmorum) DATIVO Domui domibus ABLATIVO domo (raramente domu) domibus http://auladelatim.blogspot.com.br/2009/06/lectio-xiv-quarta-declinacao.html http://4.bp.blogspot.com/_asresgVdt54/SjJ5neUaVSI/AAAAAAAACkk/Zx6ojcNXYb4/s1600-h/catilina01.JPG ACUSATIVO Domum domos (raramente domus) DATIVO E ABLATIVO PLURAL EM UBUS Os seguintes nomes apresentam esta irregularidade: Acus (fem.) = agulha Arcus (m.) = arco Artus (m.) = membro Lacus (m.) = lago Partus (m.) = parto Pecu (n.) = rebanho Quercus (f.) = carvalho Specus (m e f) = caverna Tribus (f.) = tribo Obs. Neru (espeto) e portus (porto, masc.) têm esses casos em ubus ou ibus. Pecuexiste também na terceira declinaçãopecus, oris (neutro). VOCABULÁRIO Bellum, i (n.) = Guerra Casus, us = acaso Copia, ae = abundância Divino, are = pressagiar Dominus, i = senhor Domus (§ 117) = casa Etiam = também Exitus, us (m.) = resultado Fortuna, ae (f.) = fortuna, sorte Fructus, us (m.) = fruto Herba, ae = erva Incertus, a, um = incerto, duvidoso Ludibrium, ii (n.) = capricho Malus, a, um = mau Obnoxius, a, um = sujeito, submetido (rege dativo) Pecu, u (n.) = rebanho Regius, a, um = régio Varius, a, um = inconstante. 25. Traduzir em português 1. Bellorum exitus incerti sunt. 2. Magnam fructuum copiam divinabamus. 3. Ludibria fortunae et casus varia sunt. 4. Etiam domini domuum regiarum casibus fortunae obnoxii sunt. 5. Malae herbae pecubus noxiae sunt. Os resultados das guerras são incertos. Pressagiávamos a grande abundância dos frutos. Os caprichos da sorte e os acasos são inconstantes. As fortunas dos régios senhores das casas também são submetidas aos acasos. As ervas más são nocivas para o rebanho. VOCABULÁRIO Alegrar = delecto, are Assolar = vasto, are Campo = ager, gri Constituir = sum, esse Corpo = corpus, oris (n.) Estar = sum, esse Exército = exercitus, us (m.) Força = robur, oris (n.) Lavrador = agrícola, ae (m.) Membro = artus, us (m.) Meus = meus, a, um Movimento = motus, us (m.) Pai = pater, tris (§104) Primavera = ver, veris (n.) Romano = romanus, a, um Vantajoso, commodus, a, um Veterano = veteranus, i Volta = reditus, us (m.) 26. Traduzir em latim 1. Os veteranos constituíam a força dos exércitos romanos. 2. Os exércitos assolam os campos de meu pai. 3. Os movimentos do corpo são vantajosos aos membros. 4. Estou em casa. 5. A volta da primavera alegra os lavradores. Romani exercituum veterani rubor fuerunt. Exercitus agrios patris meorum vastant. Corporis motus artus commodi sunt. In domo sum. Veris reditus agricolas delectat. LECTIO XV - QUINTA DECLINAÇÃO É a última das declinações latinas, com poucos nomes, em que se destacam praticamente dois apenas: res = coisa edies (dia). O nominativo singular tem uma só terminação, es, e abrange nomes exclusivamente femininos. QUINTA DECLINAÇÃO SINGULAR PLURAL NOMINATIVO es es VOCATIVO es es GENITIVO ei erum DATIVO ei ebus ABLATIVO e ebus ACUSATIVO em es Exemplos: Res = coisa SINGULAR PLURAL NOMINATIVO res res VOCATIVO res res GENITIVO rei rerum DATIVO rei rebus ABLATIVO re rebus ACUSATIVO rem res Dies = dia SINGULAR PLURAL NOMINATIVO dies dies VOCATIVO dies dies GENITIVO diei dierum DATIVO diei diebus ABLATIVO die diebus ACUSATIVO diem dies São esses os dois únicos nomes da 5ª Declinação com flexões completas. Os demais, em geral, não possuem o plural e alguns no plural só se declinam nas formas es (nominativo, vocativo e acusativo). Exemplo: Pernicies = ruína – (fem.) SINGULAR PLURAL NOMINATIVO pernicies pernicies VOCATIVO pernicies pernicies GENITIVO perniciei --------- DATIVO perniciei --------- ABLATIVO pernicie --------- ACUSATIVO perniciem pernicies OBSERVAÇÕES SOBRE A QUINTA DECLINAÇÃO 1. dies No singular, quando significa as 24 horas é masculino Quando significa prazo, tempo, dia fixo, ocasião é feminino. Quando posposto às preposições ante, post, ad seguidas de um demonstrativo é feminino. No plural é sempre masculino. 2. meridies = meio dia É sempre masculino e não tem plural. 3. Nomes que pertencem ao mesmo tempo à Primeira e Quinta Declinação Há nomes com duas formas, uma na Quinta Declinação (materies, barbáries, luxuries...) e outra na Primeira Declinação (materia, barbaria, luxuria...). No singular estes nomes podem ser declinados por quaisquer destas declinações; no plural, somente pela Primeira Declinação. VOCABULÁRIO Amo, are (trans. direto) = gostar de Ars, artis = arte Bonum, i (n.) = bem Dies, ei = dia (§120 obs1) Domina, ae = senhora Durities, ei = dureza Ferrum, i (n.) = ferro Festus, a, um = festivo, de festa Fides, ei = fidelidade, fé http://auladelatim.blogspot.com.br/2009/06/lectio-xv-quinta-declinacao.html Fortuna, ae = sorte Fundamentum, i (n.) = fundamento Ignis, is (§113, 3) = fogo Justia, ae = justiça Malum, i (n.) = mal Metus, us (m.) = medo Poesis, is (113,2) = poesia Puella, ae = menina Puer, eri = menino Res, rei = coisa Si = se (conjunção) Signum, i (n.) = sinal, índice Spes, spei = esperança Tempero, are = abrandar 27. Traduzir em português 1. Pueri et puella dies festos amant. 2. Ferri durities temperatur igne, hominum poesi et artibulus. 3. Parentum et praeceptorum adhorationes incitamenta sunt pueris. 4. Fortuna est rerum domina. 5. Si spes est signum boni, mali signum est metus. Respostas: Os estímulos dos pais e mestres são incentivos para os meninos. O menino e a menina gostam de dia festivo. A dureza do ferro é abrandada pelo fogo, a dos homens pela poesia e pelas artes. A Fortuna é a senhora das coisas. Se a esperança é o signo do bem, o medo é o signo do mal. VOCABULÁRIO causa = causa, ae certo = certus, a, um César = Caesar, aris Chefe = princeps, cipis Coisa = res, rei De boa família = ingenuus, a, um Dia = dies, ei Esperança = spes, ei Explicar = explico, are Face = facies, ei Fidelidade = fides, ei Fronte = frons, ntis Gauleses = Galli, orum História = historia, ae Humano = humanus, a, um Incerto = incertus, a, um Morte= mors, mortis (f.) Nobres = optimates (§114, c) Olho = oculus, i Parte = pars, partis Penhor = pignus, oris (n.) Refém = obses, obsidis Seus = suus, a, um Sólido = solidus, a, um Vão (adj.) = vanus, a, um 28. Traduzir em Latim 1. A história explica as coisas e as causas das coisas. 2. Suas esperanças são vans. 3. A morte é certa, incerto é o dia da morte. 4. A fronte e os olhos são partes da face humana. 5. Os reféns dos gauleses de boa família eram para César sólidos penhores de fidelidade dos chefes e dos nobres. Respostas: Rerum causam et causam historiae explicat. Spes suae vanae sunt. Mors certa est, incerta mortis dies est. Faciei humanae frons et oculus partes sunt. Igenui Gallorum obses Caesaris fidei pignus solidum principium et optimatium erant.