Historia Vitae et Mortis

Prévia do material em texto

BIBLIOTHÈQUE
de la
FAcULTÉ DE THÉoLoGIE
de 1'Eglise Evangélique libre
du Canton de Vaud.
Ex libris
PH. BRIDEL
DR. Th eo l.
—
—
—
=
=
=
=
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
|
-
|
-
|
-
–
—
−
−
−
−
−
…
|
-
|
-
-
|
|
-
|
-
|
|
-
|
-
|
-
|
•
*
_
ſ
.
'
|
-
-
-
-
-
º
.
--
*
-
-
-
-
·
…
-
-
-
-
·
-
-
-
-
-
|
-
-
-
|
-
-
：
-
|
-
|
-
|
-
|
-
-
-
|
-
|
-
*
-
-
-
-
-
`
\
|
-
·
·
·
|
-
-
-
-
-
-
-
~
~
~
~
）
-
|
-
|
-
|
-
-
_
_
_
-
-
-
-
-
*
|
-
----
-
=
=
=
=
=
=
_
_
_
-
-
-
-
-
-
-
-
*
*
*
FR A N C I S C I
B `A R O N I S
Deu
V E R U L A M I O,
Vice-Comitis San&i
Albani,
H I ST o R 1 A V 1 T Ac
E T M O R T I S.
L u G D u N 1 B A T a v o R m M,
Ex officinâ I o A N N 1 s M A I R E.
cI o I o c xxx w I.
+
|×
1 . 3
V I V E N T I B U S
E T P o s T E R I s
s A l u T r* M.
3 Defignationes Men
" ftruas, ultimo loco po
fùerimu; omnino hoc prævertere
vifùm e$t, & fécundam edere ,
propter eximiam rei utilitatem ;
Im qua, vel minima temporisja
tiura, pro pretioß haberi debet.
Speramu emim , & cupimusfa
turum, ut id plurimorum bono
fiat, ; atque ut Medici Nobi
liores amimos monnihil erigant ;
neque toti fint, im Curarum for
dibus; neque ßlum propterNe
ceffitatefh fionorèntìfr , ßd
- T A 2, fiant
•
4.
fiamt demum Omnipotentiæ, &
Clementiæ divimæ admimiffri, in
vita Hominum proroganda, &
inffauranda ; préfértim cum hoc
agatur per vias tutas, & com
modas , & ciyules , licet intenta
tas, Etfi enim mos Chriftiani ad
Terram Promiffionis perpetuo
affiremus, & amhelemua ; tamem
interim itineramtibus mobù , im
hac Mundi Eremo , etiam,
Calceos iffos, & tegmima (Cor
poris fcilicet moftri fragilis)
amo minimum atteri , erit fi
gnäm Favoris Divini.
H 1 s T o R 1 A
VITÆ & MORTIS.
Aditus.
E Pita brevi, & Arte
longa, vetus eft Can
tilena , & querela.
Videtur igitur effe
tanquam ex congruo , ut nos
qui pro viribus incumbimus,
ad Arte, perficiendu, etiam de
}ita Hominum producemda ,
cogitationem fufcipiamus,fa- .
vente & Veritatis , & Å
-Authore.Etfi enim Vita Mor
talium , non aliud fit, quam
Cumulus , & acceffio Pecca
torum, & Ærumnarum; qui
que ad Æternitatem afpirant,
iis leve fit lucrum vita;tamen
•-_- A 3 nOm
6
non defpicienda eft , etiam
nobis Chrißianis , Operum
Charitatis Cötinuatio. Quin
etiam Difcipulum e^matua cae- .
teris fuperítes fuit ; & com
plures éx Patribus, præfertim
AMomachù fan&is , & &remitis,
longevi fuerunt;ut ifti Bene
di&ioni ( toties in Lege veteri
repetitæ ) minus detra&um :
videatur poft ævum Servato
ris, quam reliquis Benedi
&ionibus terrenis. Verum ut
kat pro maximoBono habea
tur , proclive eft. De Modis
affequendi, ardua Inquifitio ;
eoque magis,quod fit &Opi
nionibus falfis , & Præconiis
vanis depravata. Nam &c
quae a íí, A4edicorum , , de
ÆHumor£
2.
Humore Radicali , & Calore
INaturali dicifolent, funt fe
du&oria : & laudes immodi
cæ Medicinarum Chymicarum,
primò infiantHominum fpes,
deinde deftituunt.
Atque de Morte,quæ fequi
tur ex Suffocatione , Putrefa
&tione , & variis Morbù , non
inftituitur præfens Iwquifitio ;
pertinet enim ad Hifforiam ,
ZMedicinalem : fed de ea tan
tum Morte, quæ fit per Refo
lutionem, ac Atrophiam feni
lem.Attamen de ültimo paffu
AMortis,atq; de ipfaExtinítione
vitæ, quæ tot modis, & exte
rius, & interius, fieri poteft,
(qui tamë habent quafi.Atrio
lum commune , antequam ad
A 4 .Arti
8. -
ArticulÃÄMortisventum fit)in
quirere; affine quiddam præ
{enti Inquifitioni effe cenfe
mus: fed illud poftremo loco
ponemus. -
Quod reparari poteft fen
fim, atque primo Integro non
deftru&to, id potentia æter
num eft,tanquam Ignis /esta
lis. Cum igitur viderent AMe
* dici, & Philofophi, ali prorfus
Animalia,eorúmqueCórpora
reparari, & refici ; neque ta
men id diu fieri, fed paulo
poft fenefcere ea, & ad Inte
ritum propere deduci ; Mor
tem quæfiverunt in aliquo ,
' quod proprie reparari non
poffit ; exiftimantes Humo
*em aliquem Radicalem , &
Pr#-
Primigenium non reparari in
folidum , fed fieri jam ufque
ab Infantia Appofitionem
quandam degenerem , non
Reparationem juftam ; quae
fenfim cum Ætate deprave
tur,& demum Pravum dedu
cat ad Nullum. Haec cogita
runt imperite fatis,& leviter.
Omnia enim in Animali , fub
Adolefcentia, & Iuventute ,
raparantur integre ; quinet
iam ad tempus, Quantitate
augentur, Qualitate melio
rantur ; ut Materia Repara
tionis quafi æterna e{{e pof
fet , fi Modus Reparationis
non intercideret. Sed revera
hoc fit. Vergente ætate, inæ
qualis admodum fit Repara
A 5 t1O ;
Io
tio ; aliæ partes reparantur
fatis fæliciter,aliæ ægre,& in
pejus: ut ab eo tempore,Cor
pora humana fubire incipiant
tormentum illud Mezemtii,
Mt viva im amplexu mortuorum^
immoriamtur, atque facile re
parabilia, propter ægre repa
rabilia copulata , deficiant.
Nam etiam poft Declinatio
nem,& decurfum ætatis, Spi
ritus , Sanguis , Caro, e^deps,
facile reparantur ; at quæ fic
ciores , aut porofiores funt
partes, Membrama, & Tumica
omnes, Nervi,-£rteriæ, p^eme,
Offa,Cartilagimes,etiam Pifce
“ra pleraque,denique Organica
fere omnia, difficilius Trepa
rantur, & cum ja&ura. Illæ
autem
I £t
autem ipfæ partes, cum ad iI
las alteras Reparabiles par
tes, a&u reparandas, omnino
officium fuum præftare debe
ant;a&ivitate fua, ac viribus
imminutæ , fun&iones fuas
amplius exequi non poffunt.
Exquo fit, ut paulo poft, om
nia fuere incipiant,& ipfae il
læ partes, quæ in natura fua .
funt valde reparabiles , ta
men deficientibus Organis
Reparationis, nec ipfae fimi
liter amplius commode repa
rentur, fed minuantur , &
tandem deficiant. Caufa au
tem Periodi ea eft; quod Spi
ritus, inftar Flammæ lenis, r.
perpetuo prædatorius , &
cum hoc confpirans Aër ex
A 6 ter•
•
IZ -
ternus, qui etiam corpora fu
git,& arefacit,tandem offici
nam Corporis , & Machinas,
& Organa perdat, & inhabi
lia reddat ad Munus Repa
Jrationis. Hae funt veræ viæ
AMortis maturalis bene & dili
genter animo volvendæ.Ete
nim qui Naturæ vias non no
verit, quomodo is illi occur
rere poffit,eamque vertere?
', Itaque duplex debet effe
Inquifitio, altera de Comfum
ptione , aut Deprædatione cor
poris humani ; altera de ejuf
dem Reparatione, aut 'Refe&fio
me: eo intuitu,ut altera,quan
tum fieri poffit, inhibeatur ,
altera confortetur.Atq; prior
iftarum pertinet præcipue ad
Spi
-
r3
Spiritus,&Aërem externum,
'per quos fit Deprædatio; Se
cunda ad'univerfum procef
fam Alimétationis, per quem
fit Reftitutio. Atque quoad
primam Inquifitionis partem ,
quæ eft de Confumptione, om
nino illa cum Corporibus In
animatis, magna ex parte,
communis eft. Etenim quæ °
Spiritus innatus (qui omni
bus Tangibilibus, five vivis,
, five mortuis ineft)& Aër am*
biens, operatur fuper Inani
mata, eadem & tentat fuper
Animata; licet fuperadditus.
Spiritus vitalis, illas opera
tionesΣΚ infringat , &
compefcat, partim potenter
admodum intendat , & au-_
geat*
- .
*.
íít.Y
Nam manifeftiffimum
eft Inanimata complura, abf
que Reparatione ,ad tempus
bene longum durare pofíe :
At Animata abfque Alimen
to , & Reparatione , fubito
concidunt , & extinguuntur,
ut & Ignis. Itaque Inquifitio
duplexTeffe debet ; primo
contemplandoCorpus fiuma
num , tanquam Inanimatum,
& Inalimentatum ; deinde
tanquam Animatum , & Ali. :
mentatum. Verum hæc præ
fati , ad Topica Inquifitiomi,
jam pergamus,
To
Y
TopicaParticularia,
Sive,
A R T I C U L I
IN QV IS I T I O N I s
de Vita & Morte.
£.
E Natura Durabi
lis, & minus Du
rabilis, im Corpori
- bus Inanimatis,at
que fimul in Vegetabilibus, im
quifitionem habeto ; nam copio/âm,aut legitimam,fed fri£tim,
&per Capita , & tamquam im
tranfitu. • ' .
2." De Deficcatione, Arefa
&ione,& Confumptione Cor
parum Inanimatorum , & Ve
geta
•
16 H 1 sr o R i A V 1 f ae
i
!
getabilium ; & de Modis , &
Proceffu per quos fiunt ; atque
infùper de Deficcationis, Are
fa&ionis, & Confumptionis
Prohibitione,& Retardatio
ne , (orporumque im fùo flatu
Confervatione; atque rurfus de
(rporum , po$tquam fémel are
fieri cœperint,, Inteneratione,
& Emollitione, & Revire
fcentia, diligemtius imjui;itio.
Neque tamen de his
ipfis, perfe&a, aut accura- .
ta facienda eft Inquifitio,
cum ex proprioTituloDu
rabili$ hæc depromi de
beant, cumque non fint in
Inquifitione præfentiprin
cipalia,fedlumen tantum
modo
.
et M o R r 1 s. w 7
modo præbeant ad Pro
longationem, & Inftaura
tionem vitgin Animalibus.
In quibus ipfis, (utjam di
&um eft) eadem fcre ufu
veniunt,fed fuo modo.Ab
Inquifitione autem circa
Inanimata,& Vegetabilia,
tranfeat Inquifitio ad Ani
malia præter Hominem.
3. De Animalium Longæ
vitate,& Brevitate vitæ, cum
circumflantià debitis,quæ ad hu
jufmodi •/£vitates videantur fa
cere, imquuruto. -
4. ggoniam vero duplex e$
Duratio (orporä,altera in Idem
titate fimplici,altera per Repara
_* t1onem ;
•.
-
18 H 1 s T o R 1 A V1 t ae
tionem; quarum prima in Ima
mimatis tamtum obtimet, ßcumda
in Vegetabilibus, & •^fnimali
bus, &perficitur per Alimenta
tionem ; ideo de Alimentatio
ne, ejufque viis , &proceffu im
quirito : meque id ipfùm exaéte
(pertimet enim ad Titulos Af
fimilationis, & Alimentatio
nis) /ed ut reliqua im tranfitu.
Ab Inquifitione circa
Animalia, atque Alimen
tata,tranfeat illaad Homi
nem: cumverojam deven
tum fit. ad Subje&um Jn
quifitionis principale, de
bet effe in omnibus Inqui
fitio magis exa&a, &nu
meris fuis abfoluta. '
5. De
.-
.
pr M o RT 1 s• π φ.
5. De Longævitate,& Bre
vitatevitæ in Hominibus, fe
cundum Ætates Mundi , Re
giones,& Climata , & Loca
Nativitatis,& Habitationis,
inquirito.
6. DeLongævitate,& Bre
vitatæ vitae in Homìnìbus,ß
cundum Propagines , & Stir
pes fùa, (tanquam effet heredi
?ariai; ) atque etiam fecumdum •
Complexiones, Conftitutio
nes,& Habitus (orporis, Sta
turas,nec-non módos,& fpatia
grandefcendi, atque ßcundum
ÂMembrorum Fa&uras , &
Compages inquirito•
7. iDéîlongævitate,& Br97
vitate vitæ ij Hominibus, ß
qundum Tempora Nativit*
- - - t1S,
zo H 1 s τ ο R Ι Α V 1 t ae
tis,ita inquirito,ut Aftrologica
& Schemata coeli im prafentia
omittas ; recipito tantum Obfér
vationes (fi quæ fint, ) plebeias,
& maniféstau , de partubus fe
` ptimo,o&avo, nóno,& deci
mo Menfe ; etiam No&u, In-.
terdiu,& quo Menfe Anni?
8. 'De Longævitate,& Bre
vitate vitæ im Hominibus, fé
cumdum Vi&um, Diætas, Re
gimen vitæ,Exercitia,& fimi
lia,imquirito; Z\(gm quatenua ad
Aërem, in quo vivunt, & mo
Yamtur Homines,de eo, im Arti
culo fùperiore de Locis Habi
tationis, inquiri debere intelli
gumaua.
9. (De Longævitate,& Bre
vitate vitæ in Hominibus, fe
cumdum
1
Et M o R r I s. 2 I
cumdum Studia,& GeneraVi
tæ,& Affe&us Animæ, & va
ria Accidentia,inquirito.
1 o. De Medicinis , quæpu
tantur vitam prolongare, ßorfùm
mquurtto.
1 1. De Signis & Progno
fticis vitae longæ, & brevis, mom
illis quae Mortem demotant, im ,
propinquo, ( idemim ad Hifto
riam Medicinalem pertinet )
féd de iis quæ etiam in Sanitate
apparent,& obférvantur,inqui
rito, five fint, Phyfiognomica,
five alia.
Ha&enus inftituta, eft
Inquifitio de Longævita
te, & Brevitate vitae , tan
quam Inartificialä , & in
COfl •
22 H I s τ ο R Ι Α V 1 rae
confufo ; huic adjicere vi
fum eft Inquifitionem Ar
tificialem , atque innuen
tem ad Praxim, per Imtem
tioner.Eæ genere funt tres.
Diftributiones autem ma
gis Particulares Intentio
num earum proponemus,
cum ad ipfam Inquifitioné `
ventum erit. Tres illae In
tentiones generales funt :
Prohibitio Confumptionir ;
Perfeâio Reparationis;Kg
novatio Veterationir.
12. De ii, quæ Corpus imHo
mine,ab Arefa&ione,& Con
fumptione confervant,, & exi
munt ; aut fàltem Inclinatio
n£t››
ετ M o RT 1 s. 23
nem ad eas, remorantur, & aif.
firunt,inquirito.
13. T)e iis quæíííííí ad
univerfùm ProceffumAlimen
tationis, (unde fit Reparatio
in Corpore Hominis) ut fit pro- ,
ba , & mimima cum jaétara, im
quirito. -
14.. De iis quæ purgant in
veterata ,& reponunt nova,
quæqueetiam ea, quæjam arefi
åía & induratafùnt,rurfùs inte
merant, , & humeétant, , inqui
rito.
Quoniam vero difficile
eft, viasad Mortem noffe,
nifiipfius Mortù Sedem,&
Domicilium, (vel Antrum
potius) perfcrutatus fis,&
invc
-.
24 H 1 s τ ο R 1 AV 1 τ Æ
inveneris; de hocfacienda
eft Imquifitio ; neq, tamen
de omni genere Mortò,
fed tantum de iis Morti
bus , quæ inferuntur pcr
Privationem , & Indigen
tiam, non per Violentiam ;
Illæenim funt tátum, quæ
adAtrophiam Senilem fpe
&tant. . •
1 5. De Articulo Mortis, &
de Atriolis Mortis, quæ ad il
/am ducant, ab omniparte, (fi
modò id fiat per Indigentiam,
& mom per violentiam,) inqui
7*1^0 • -
Poftremo,quoniam ex
pcdit noffe Chara&erem,&
- formam
E t M o R T 1 s. 2 5
formam Sene£tutú, quod
fiet optime, fi differentias
omnes, in Statu Corporú,
& Funétionibus, intér Ia
ventutem , & Seneéïutem,
diligenter collegeris, ut ex
iis perfpicerepoffis,quid fit
illud tandem, quodin tot
effe&us frondefcat, etiam
hanc Inquffitionem ne o
mittito.
T)e differentiis Status Cor
poris,& Facultatum im Iuven
tute, atque im Sene&tute ; & fi
quid fit ejufmodi , quod im Sene
, &fute mameat , neque minuatur,
, diligemter imquirito.
B Na
26. H 1 s T o R i A V 1 r Æ
Natura Durabilir.
Hiftoria.
e^fd Artic. 1.
*Mj*. im tamtum &vgm
durant, ut tempus Du
rationis ipforum,Hominum ob
férvationem fùgiat.Etiam quam
* do ßlvumtur, per atatem im Rg
biginem ßlvuntur, mom per Per
fpirationem ; Aurum autem per
%£%£/£477 »,
2. Argentum vivum , licet
humidum fit , & fluidum, atque
per Ignem facile fiat volatile; ta
Mmem (quod movimus) abfq, Igne,
per ætatem ßlam,nec comfumitur,
Jmec contrahit Rgbiginem.
3. La
E T M o R r I s. 27
3-Lapides,prafèrtim duriore*,
& complura alia ex Foffilibus,
longi fùnt, avi; idque licet expo
mamtur im-Aërë,multo magis dum
condumturfùb Terra : e^Attamem *
AVitrum quoddam colligunt La
pides, quod illis e$t infar Rubi- ^*
imù : Gemmæ autem,& Cry
ftalla, Metalla ipfà avo fupe
rant. ; Attamem clarore fuo mom
mihil, à longa ætate, mulétantur.
4. Ob/ervatum e$t, Lapides
ex parte Boreae , citium temporis ,
edacitate comfùmi, quam Aüftro
expofitos;idque & in “Pyramidi
6ta,& imTemplis,& aliis •Aedi
ficii* mamife$tum effe : Ferrum
eomtra , ad Auftrum expofitum,
citiu* %gbiginem comtrahere, ad
Septentrionem tardiua, ut im
B 2 TBa
28 H i s r o R i A V 1 rae,
Bacillis illis fèrreis,aut (ratibus,
quæ ad Fenesfra, appomumtur,li
quet. Nec mirum , cum im omni
Putrefa&ione (qualis e$t Rg
bigo ) Humiditas acceleret Dif
folutionem , im Arefa&tione
*, fimplici, Siccitas.
5. Im Vegetabilibus (loqui
mur de avulfis nec vegetamtibus )
Stemmata Arborum duriorà,
five trunci, atque ligna, & Ma
teria ex ipfis, per facula monmul
la durant. 'Partes autem Stem
matis varie fé habent, ; Sunt,
enim quaedam Arbores fiffulofe,
ut Sambucus, im quibus Palpa
in medio mollior fit, exterius du
^rius ; at in Arboribus fólidis,
qualis e$$ Quercus , interius
( quod Cor Arboris vocant, )
,durat magis. 6.Fo
ET M o R T 1 s. 29
6. Folia Plantarum, & Flo
res, etiam Caules, exiguæ fùnt
Durationis, fed ßlvuìtur' i,,,
pulverem,fefeque incineramt, miß
putrefiamt : Radices autem fùmt
amagis durabiles.
7. Offa Animalium diu du- •
*ant, ut videre e$t in Oßuariis,
fcilicet Repofitorii, Offium De.
finítorum: Cornua etiam valA,
duramt; mec-mom Dentes , ficut
im Ebore , & Dentibus Equi
Marini.
8.Pelles etiam, & Corium
valde duramt, ut cernere e£? in
Pergamenis amtiquorum Li
brorum: quimetiam Papyrus,
complura fecula tolerat , licet
Pergamenæ duratione cedat. ,
9. Ignem paffa diu durant,ut
- B 3 Vi
3o H 1 s T o R i AV 1 r ae
Vitrum, Lateres; etiam Car
nes, & Fru&us Ignem paffi ,
diutiua duramt, quam crudi : me
que ob id tamtum,quodhujufmo
di (oitio arceat Putredimem , ;
fed etiam quod emiffo Humore
Aqueo,Humor oleofus diutius
fé fìffimeat.
1o. Aqua omnium Liquorum
citiffime ßrbetur abAëre,Oleum
, contra tardius evaporat; ut cer
mere e$t, non ßlum in Liquoribus
ipfis,verum etiam im Miffis: Et
emim 'Papyrus Aqua madefa£ta,
atque inde monnihil Diaphanei
tatis maífa,paulo po$t albefcit,&
T)iaphaneitatem fùam depomit,
exhalante fcilicet Vapore A
quae; 4t contra, Papyrus Oleo
*timéfa , diu 'Piaphaneitatem fer
�4f»
E r M o Rr 1 s. 3 r
vat, mimime exhalante Oleo :
mde qui Chirographa adulte
rant, Papyrum Oleatam Au
tographo imponunt, atque hac •
induflria linea, trahere temfamt.
1 I. Gummi omnia valde diu
duramt ; Etiam Cera,& Mel.
12. At AEqualitas, & Inæ-.
qualitas eorum, quæ Corporibus
accidunt , mom mimus quam res
ipfe, ad Durationem, aut Dif
fo/utiomem valent. Nam Ligna,
Lapides, alia, vel im -Aqua, vel
im Aëre perpetuo manentia, plus
durant , quam fi quandoque al
luamtur, quamdoque afflemtur.
e~{tque Lapides eruti, C* in
v£dificiis pofiti,diutius durant,
f eodem fitù , & ad eafdem Cæli
plagaanarrat;jacebant
1η
J
32 H 1 s τ ο R 1 AV 1 T ae
im Mim eris : id quod plantis et
iam è loco motis, & alio tranf.
plantatis,accidit.
obfervationes majorer.
* L9;? Affumpti pona
tur, quod certiffimú
eft ; Ineffe omniTangibili
Spiritum,fiveCorpus pme/-
maticum,Partibus tangibi
libus obteétum , & inclu
fum;Atque ex illo Spiritu
initium capi omnis Diffò
lutionú, & Comfumptiomir ;
Itaque carundemAntido
tum eft,Detentio Spiritur.
2. Spiritur detinétur du
plici modo ; Aut per £om
pref
E r M o R r 1 s. - 33
preffionem arάam , tan
quam in Carcere ; aut per
Detentionem tanquä fpon
taneam : Atque ea Mamfio
etiam duplici ratione invi
tatur; videlicet, fi Spiritur
ipfe non fit mobilis admo
dum, aut acer ; atque fiin
{uper ab Aëre ambiente.
minus follicitetur ad ex
eundum. Itaque duo funt
Durabilia;Durum,& Oleo
fum. Durum conftringit
Spiritum : Oleofum partim
demulcet Spiritum, par
tim hujufmodi cft , ut ab
Aêre minus follicitetur ;
B 5 Aër
34 H I s τ ο R 1 AV 1 T ae
i
Aêr enim Aquæ confub
ftantialis, Flamma autem .
0leo.Atque de NaturaDu
rabilir, & minus Durabili r
in Inanimatir,haec inquifi
ta fint.
Hiftoria.
r 3. Herbæ quæ habentur ex
`Frigidioribus, ammua fùnt , &
quotammis moriumtur, tam Radi
ce , quam Caule : ut La&uca,-
Portulaca, etiam Triticum,&
Frumenti omne gemus : Sumt ta
mem etiam ex frigidis , quæ per
tres, aut quatuor Aemmos duramt,
ut Viola, Fragaria, Pimpinel
lâ, Primula veris,Acetofa; At
Borago, & Bugloffa, cum vi
deantur
et M o R r 1 s. 33*
*
deamtur vivæ tam fimiles, Morte
differunt ; Borago enim ammua,
'Bugloffa •^fnmo fuperftes.
14. At Herbæ calide plurima .
«tatem, & ammos frumt ; Hyf
fopus,Thymus,Satureja,Ma
jorana altera, Meliffa,Abfyn
thium, Chamædrys , Salvia,
&c. e^£t Feniculum (aule mo
ritur, Radice repullulat : Ocy
murn vero,& Majorana(quam
vocamt) fùavis, mom tam aÆta
tù,quam Hyemis fìmt impatien
te, ; /átæ emim im loco valde mu
mito, & tepido ,fùperffite,fùnt :
(erte motum e$t, Schema (qua
libu4 im Hortis utumtur ad orma
memtum ) ex Hyffopo , quo
tamnis bi* tomfùm, ufque ad qua
draginta Ammos duraffe.
B 6 15, F.u
-^
36 H 1 s T oR 1 AV 1 t ae
1 5. Frutices & Arbores hu
miliores, ad/èxagefimum &{m-
mum,aliæ etiam duplo magis,vi
* vunt. Vitis fexagenaria effepo
te$, & ferax e$t etiam im Seme
&tute. Rofmarinus , fæliciter
collocatus , etiam Sexagefimum
-Annum complet : e/£t Acan
thus, & Hedera ultra centefí
mum duramt. Sed Rubi aÆtas
mom percipitur, quia flettemdo ca
put im terram movas mancifcitur
Χadices , ut veterem à movadi
ffinguere haud facilefit. ' '
16. 8x Arboribus gramdiori
bus ammofiffimae fìmt Quercus,
Ilex, Ornus, Ulmus, Fagus,
Caftanea,Platanus,Ficus Ru
minalis, Lotos, Oleafter, O
lea,Palma,Morus: ex his mon
mullo
** M o n ris. 3z
.
mulle mfque ad oíiingemteffmum
-4mmam, etiam earum mimus vi
vaces ufque ad ducemtefimum,
pervemunt. -
17. At Arbores Odoratæ ,
ô Refinofæ, materia fùa five
Ligno,etiam illis,quas diximus,
magis durabile, ; •/£tate paulo
mimus vivaces ; Cupreffus ,
Abies, Pinus, Buxus, Iunipe
rus ; 4t Cedrus (orporis ma
gmitgdime adjutus,etiam fùperio
re fere æquat.
18. Fraxinus proventu alacris
ό velox , e/£tatem ad cemtefi
mum ammum, aut mommihil ultra
producit; quodetiam quamdoque
fäcit Ferula , & Acer, & Sor
bus: e~£t Populus,& Tilia,&
Salix , & (quam appellant )
B 7 Sy
38 H i s T o R i A V1T ae
Sycomorus, & Iuglans , mom
adeo vivaces fùmt.
19. Malus, Pyrus, Prunus,
Malus Punica, Malus Medi
ca, & Cytria, Mefpilus,Cor
nus, Cerafus, ad §uimquagefi
mum,aut Sexagefimum Ammium,
pervenire poffumt ; præfertim fi à
• %ufco,mommulla ipfàrum ve
fiente, aliquamdo purgentur.
r 2 o. generaliter Magnitudo
Corporis im Arboribus, cum ,
Diuturnitate vita,(cateris pari
bus) nonmihil habet commuiie;&
fimiliter duritie, Materie : quin
& Arbores Glamdifre,& 7\g- "
cifère, Fru£iifiri, & Baccifris
fùnt plerumque vivaciores : atque
etiam Praecocibus , vel Fruêîu,
vel Foliis , férotimæ & tardiu,
from
| - .*
|-
|
ET M o R r t s. 39
frondefcentes, atq, tardius etiam
Folia deponentes;</£tate diutur
miores£. quin & fylveftres
cultis ; & in eadem ff ecie , quæ
acudum Fru£lum ferunt, illis qua/
dulcem ».
0bfervatio major.
3 B$admodum nota
vit Ariftoteler, difcri
men inter Plantar,& Ani
malia , quoad Alimenta
tionem,&Renovationem;
quod fcilicet Corpus Ani
malium fuis Clauftris cir
cumfeptum manet ; atquc
infuper poftquam ad ju
flami Magnitudincm per
- VCnC
4o . H 1 s T o R 1 AV 1 T Æ
venerit, Alimento conti- os,
nuatur, & confervatur,fed
nihil novum excrefcit,prg
ter Capillos, & Vngues ,
quæ pro Excremcntis ha
bentur ; adeo ut neceffe fit
Succos Animalium citius
veterafcere :At in Arborá
bur , quæ novos fubinde
Ramos, novaVimina,no
vas Frondes, novos Fru
Ötus immittunt, evenit ut
& ipfae,quas diximus, par
tes novæ fint,nec Ætatem
paffae ; cum vero,quicquid
^viride fit , & adolefcens,
fortius & alacrius Alimen
tulim
E r M o RT i s. 4I
tum ad fe trahat, quam
quod inceperit deficcari ;
evenit una & fimul , ut
Truncur ipfe, per quem
hujufmodiAlimentú tran
fit ad Ramor , uberiore, &
laetiore Alimentoin tranfi
tu irrigetur, perfundatur,
& recreetur: Id quod et?
iam infigniter patet ex
hoc (licet illud non anno
taverit Ariftoteler, qui nec
ea ipfa, quæ jam diximus,
tam perfpicuè explicavit)
quod in Sepibus,Sylvis cæ
duû,Arboribus tonfir,Am
putatio Ramorum ,È
Ul1'-
42 Hrs r o R 1A VI r ae
Surculorum, Caulem ip
fum,autTruncum confor
tat, illumque efficit longe
diuturniorem.
Deficcatio ; Deficcationi;
prohibutio s & Deficcati
Inteneratio.
Hißoria.
•ad Artic, x.
1. IGnis,&Calor imtemfua alia
deficcat, alia colliquat ;
Limus ut hic durefcit , &
hæc ut Cera liquefcit;
Vno eodemque Igne.
Deficcat Terram , & Lapi
des, & Lignum, & Pannös,
có
E t M o R T I s. 43
& Pelles, & quæcumque momz ,
fluunt : Colliquat Metalla , &
Gummi , & Butyrum, & Se
vum, & hujufmodi.
2. eAttamen in illis ipfis quae
colliquat. Ignis,ß vehementior
fierit,ea infine deficcat; mam &.
Metalla,ex Igne firtiore,emiffo
Volatili , minuuntur pomdere
(præter Aurum) & deveniunt
ìagis fragilia ; atque Oleofa
illa & pinguia, ab Igne fúrtiore
devemiumt frixa, & tosta , &
magis ficca,& cruitata.
3. Aër, pr«cipue apertus,ma
mifi$io deficcat , numquam colli
qìat; veluti cum viæ, & fuper</jicies Terra, Imbribua madefatiæ
aeficcantur ; Limtea lota, qu« ad
Aërem exponumtmr , ficcantur ;
Herba,
44 H 1 s T o R 1AV 1 r ae
Herba, & Folia, & Flores, im ,
ambra ficcantur. At multo ma
gà hoc facit Aër,fi aut Solis ra
diù illu$tretur, (modo mom imdu
cat Patredimem) aut moveatur ;
utflamtubu4 Vemtis , & im Areis
pgrflatilibus. - -
4. £tas maximè, fèd tamem,
lentiffime, deficcat ; ut fit in
9panibus Corporibus , qae j^etu
fate ( modò mom intercipiantur
a Patredime) arefiumt: Ætas au
tem nihil e$} per fé, ( cum fit
44emfra tantum Temporis)fed
Effectus producitur â Spiritu
Corporum immato, qui Corporis
:Hamorem exugit , & tuma cum ,
ipß evolat ; & ab Aëre cir
cumfi fé , qui multiplicat £ fi
per Spiritus immatâs , &'Sác
cos
ET M o R T I s. 4. 5.
cos Corporis, eofque depracda
1/4r.
5. Frigus omnium maximè
proprie exiccat ; fiquidem De
ficcatio non fit mifi per Contra
&ioné ; quod e$t opus proprium
Frigoris. ®goniam vero mos '
Homines Calidum potentiffi
mum habemus in Igné ; Frigi
dum autem infirmum admo
dum ; muhil aliud fcilicet quam
Hyemis, aut firtaffe Glaciei,
aut Nivis, aut Nitri; ideo De
ficcationcs Frigoris fùmt im
becillæ, & fàcile diffolubiles: vi
demus tamem deficcari Faciem ,
Terræ ex Gelu,atque ex Ventis
Martiis plus,quam ex Sole;cum
idem Ventus , qui Humorem
lambit, ctiam F rigus incatiat.
6. Fu
46 H 1 s r o R 1 A VI r ae
6. Fumus Foci deficcat, ut im
Laridis ; & Linguis Boùm ,
quæ in Camimù fajemduntur ;
quinetiam Suffitus ex Olybano ,
aut Ligno Aloes , & fimilibus,
deficcat, Cerebrum,& Catarrhis
medetur.
7. Sal, mora paulo longiore,
deficcat,mom tantum im extimis,
fed etiam im profimdo ; ut fit im ,
Carmibus, aut Pifcibus fàlitis,
quæ per diuturmamSalitionem,
mamifisfo etiam intrinfècus indu
7^.4/ft//^. -
8. Gummi calidiora applicata
ad Cutem eam deficcamt, & cor
ragamt ; quod faciumt etiam A
quæ mommulle confringentes.
9. Spiritu Pimi firtis, im tam
tum deficcat inffar Ignis , ut &
4lbu
et M o R T 1 s. 4z
Albumem Ovi immiffum camde
faciat, & 'Panem torreat.
Io. Pulveres deficcamt imffar
Spongiarum , fùgendo Humi
dum ; ut fit in Pulvere,e~4tra
mento injetto, po$t Scriptionem :
Etiam Lævor,& Ünio Corpo
.ris (qui non permittit Vaporem
Humidi ingredi per poros )per
e^ccidens deficcat, qüia ipfum ,
Aëri exponit ; ut fit im Gemmis,
& Speculù,& Laminis Enfium;.
im quæ fiffires,cernuntur illa pri
mo vapore obdutia,fed paulo poß
evanefcit ille vapor, ut 7\gbecu
la. Atque de Deficcatione hæc.
inquifita fimt.
1 1., Granaria in ufù fùmt ho
die,adpartesGermaniæOrien
tales, im Cellis fùbterrameis , in
- quibus
- -
-
48 H 1 s T o R 1 A VI r ae
aibus Triticum,& alia grama ,
vom/ervantur , fùbftrato , & cir- •
cumpofito undique ftramime, ad s
monhullam altitudinem , quod »
Humiditatem Cayernæ arceat , j;
& ßrbeat : Qua indu$iriafer- |
„ vafitur Grama etiam ad vicefi- jg
mum , aut tricefimum Ammum 5 |n
meque férvantur tamtum à “Pa- |;
tredime, fed (quod adpreféntem , W
Inquifitionem pertimet) im tali
J^iriditate,ut Pamibus conficiem- |;
dis optime fufficiamt ; idemque |;
fuiffe im ufu im Cappadocia, & fi,
Thracia , & monnullis locis Hi- |;
[fpaniæ, perhibetur. - p.
12. Granaria , im Fa£figiis |
v£dium , cum Fene$tris adO- |
rientem & Septentrionem |
commode collocantur; quimetiam ||
comffi- '
E t M o R T I s. 4.9
conftituunt quidam duo Solaria,
fùperiua , & inferius ; Superium
autem foramimatum e$t,ut Gra
mum per Foramem (tamquam ,
e^frema im Clepfydra) comtimue
defcendat, & fubinde palis, poß
aliquot dies, reponatur; ut gra
mum fit im continuo Motu. 7\o-
tamdum autem e$t, etiam huiúf
modi res , mom tantum Putredi
mem cohibere , verum etiam Pi
riditatem com/ervare, & Defic
catiomem retardare ; Cuius cau
fâ eff ea , quam etiam fuperius
motavimua ; quod Evolatio Hu
nmoriâ Aquei, quae AMotu , &
J^emto acceleratur , Humorem
Oleofùm in fùo effe comfervat;
qui aliam im comfortio Humoris
e-1 quei fuiffet uma evolaturus.
C Etiam
5o H i s r o R 1 A V 1 T 4;
£tiam in quibufdam Montibus
ubi Aër est purus , Cadavera
ad plures dies manent, non mul
tum deflorefcentia. , '
13. Fru&us , veluti Grana
ta, Cytria , Mala , Pira , &
huiufmodi; etiam & Flores, ut
Roßá, Lilium, im Vafis Fibtili
bus bene obturatis diutius fer
vantur; neque tamen nom officit
Aër ambiens ab extimis , qui
etiam per Vas inæqualitates fuas
defert , & infinuat, ut in Calore,
& Frigore mamifeftum ef? : ita
que fi & Vafa diligenter obtu
7entür, atque obturata fùb Ter
ram infùper condantur, optimum
erit ; neque mimus utile eft, fi non
fub Terra, fed fub Aquis com
dantur, modo fint umbrofe , ut
. °T°/4tei,
.
.
*;
E T M O R T I S. 5 I
-------
“Putei, & Ciftermæ im Z)omibu*;
fed quæ fúb Aquis comdumtar,
melius reponuntur im Pafis /*- -
treis, quam im Fi&tilibus.
3. 14. Generaliter quæ fub Ter
5 ra, & in Cellis fubterrameis,aut
* im profundo Aquarum repomum
* tur, viroremfuum diutius tuem
* tur, quam quæ fupra Terram.
'; 1 5. Tradunt im Conferva
* . toriis Nivium ( five fint im
* momtibus , im Foveis maturali
* bus, five per Artem im Puteis ad
f hoc fäífis ) obférvatum fuiffe, ,
* quod aliquando Malumi, aut*
* Caftanea, apt Nux, aut fimile
* quippiam inciderit, quæ poßplu
* „res Memfe* liquefaéta mive, aut
* etiam intra Nivem ipfàm , im
* venta fìmt recemtia , & pul
j. C 2 chra,
52 H 1 s r o R 1 A V 1 r ae
-, -
chra , acfi pridie effemt decerpta.
16. Uvæ apud Rufficos fér
vamtur in Racemis coopertis
intra Farinam ; quod licet gu
ffai ea reddat mimus grata , ta
mem Humorem & Viriditatem
comfervat; etiam ommes Fru&tus
duriores, mom tamtum im Farina,
fed im fcobe Lignorum, etiam
inter •^{ceryos Granorum umte
grorum, diufervamtur.
17. Imvaluit Opumio,Corpo
ra intra Liquores fuae fpeciei,
tamquam Menftrua fua , com
fervari recentia ; ut Uvas im
Vino, Olivas im Oleo, &c.
18. Servantur Mala Grana
ta, & Cotonea tinëta paulifper.
im Aquam Marinam , aut fal
fam, & paulo poff extra£ta; &
ff,
i
4.
E t M o RT i s.
in Aëre aperto (modo fuerit %
mmbra) ficcata. -
19. Hm Vino, Oleo, aut A
murca fuffemfâ diu férvamtur;
multo magis in Melle', & Spi
fitu Vini ; atque etiam omnium
*4xime (ut quidam tradumt) in
Argento Vivo.
2o. Incruftatio etiam Fru
$uum Cera, Pice, Gypfo,
Pafta , aut aliú oblimimentù,
4** cap/ìlà, diutius eos viridâ
comfervat.
3 : • 7%amififfum eff Mufcas
£*Araneas, & Foriíicas , &
huiufmodi, cafu im Eleétro, aut
“iam Arborüm Gummis im
merfu, &fepultas , mumquam ,
?^/fca marcefcere ; licet fij; (or
Pora mollia, & temera.
C 3 Uv2e
54. H 1 s T o R 1 A V 1 T ae
1
22. Uvae férvamtur pemfiler;
& fic de aliù Fru&ibus; duplex:
eff emim eius rei commoditas;
ama, quod abfque ulla comtufio
me, aut compreffiome fiat, qualis
comtra fit cum fùper dura collo
camtur ; altera, quodAër umde
quaque ipfu æqualiter ambit.
23. 7\otatum e$t, tam Pu
trefa&ionem, quam Deficca
tionem in Vegetabilibus, mom
fimiliter, ex omni parte, incipe
re; fed maxime ex ea parte, per
quam fòlebamt, cum effènt viva,
attrahere Alimentum ; itaque
iubent aliqui Pediculos Malo
rum, aut Fru&tuum, Cera,aut
Pice liquefàéia, obducere.
24. Fila Candelarum attt
Lampadum maiora citium abfù
- {1}£
}
…
!
r T M o R T I s. 55*
mumt Sevum, aut Oleum, quam
minora : . Etiam Flamma ex
Goffipio citius quam ex Scir
po , aut Stramine, aut Vimine
ligneo ; atque im Baculis Ce
reorum,citium ex Iunipero,aut
Abiete , quam ex Fraxino:
Etiam omnia Flamma mota , &
vento agitata , citius abfumit,
quam tramquilla ; itaque intra
Cormu mimu4 cito , quam im a
perto: Tradumt quoque,Lychna
im Sepulchris admodum diu
durare.
25. Alimenti etiam Natura,
C* præparatio mom mimus facit ad
diuturnitatem , Lychnorum ,
quam Natura Flammæ: Nam
Cera, Sevo diuturmior e$t ; &
Sevum paulo madidum, Sevo
C 4. fic
56 H is τ ο R r A V 1 T ae
-
ficciore , & Cera dura, Cera ,
molliore. .
26. Arbores, fiquotammis cir
ca Radices earum Terram mo
veris, brevius duramt ; fi per
Luftra aut Decemmia , diutiu;
Etiam Germina, & Surculos
decerpere, facit ad Longævita- •
tem ; Item Stercoratio aut
Subftratio cretæ & fimilium,
aut multa Irrigatio, Feracitati
confért, •/£tatem mimuit. eaet
que de Prohibitione Deficca
tionis,& Confumptionis, hac
imquifita fùnt.
Inteneratio Deficcati (que
res eff præcipua) Experimenta
ræbet pauca ; ideoque mommulla
jue im Animalibus fiumt, atque
etiâ im Homine , comiumgemua.
v. 27. Vi
E T M o R r 1 s. 5z
27. Vimina Salicis, quibu
ad ligandas Arbores utumtur, im
e^£qua infifâ, fiunt magis fle
xibilia'; Similiter virgarum
Ferulæ extremitates in vrceù
cum Aqua imponuntur, me fic
cefcamt ; quin & Globuli luß
rii , licet per Siccitatem rimas
collegerimt , pofiti in Aqua rur
fus implemtur, & conßlidamtur.
28. Ocreae ex Corio vetu
fate dare, & obffimata, per illi
mitiomem Seyi ad Ignem , mol
liumtur; etiam Igni fimplici ad
motae , momnihil: Veficæ , eó
Membranæ,poffquam fierint,
induratæ, ab Aqua calefaéta ad
mixto Sevo, aut aliquo Pingui,
imtemeramtur ; melius autem , ß
etiam paululum comfricentur.
C 5 29. Ar
58 H 1 s τ ο R 1 a V 1 r Ae
29. Arbores veteres admo
dum, quæ diu fteterumt immotæ,
fidiemdo , & aperiemdo terram2,
circa Radices ipfàrum, mami
fèfto tamquam iuvenefcumt, mo
vis & temeris Fromdibu4 emiffis.
3o. Boves Aratores veteres,
& laboribus pemitu exhauffi, im
leta 'Pafcua imduéli, Carnibus
veffiumtur movis , & temeri*, &-
iuvenilibus, ut etiam ad Guffum
»^ Carnem Iuvencorum ref
74nt». -
3 1. Diæta ftri£ia comfumens,
& emaciams,ex Guaiaco,Pane
bis co&o, & fimilibus (quali
ad curamdum Morbum Galli
cum,& inveteratos Catarrhos,
& Leucophlegmatiam uti
mur) Homines ad fùmmam
Maci
E r M o RT i s. y9
r
Macilentiam deducit , com
fumptis Succis corporis ; qui
poftquam cæperint imftaurari,
& refici, manififfo cermuntur
m.tgia Iuveniles & P^irides ;
quimetiam exiftimamus Mor
bos emaciantes , poftea beme^*
curatos , compluribus Vitam ,
prolongaffe.
Obfervationes majorer,
I. Iris modis Homi
nes, more Noêfua
rum, in Tencbris Notio
mam fuarum acutevident,
ad Expericntiam,tanquam
lucem diurnam,ni&ant,&
coccutiunt. Loquuntur de
C 6 Ele
6o H 1 s T o R i A V1 r ae
Elementari ßgalitate Sic
citatâ ; & de Deficcanti
bus, & de naturalibusPe
riodis Corporum,per quas
corrumpuntur , & confu
muntur;fed interim, nec
de Initiis, nec de Mediis,
nec de Exrremis Deficca
tionis , & Confumptioni r,
aliquid,quodvaleat,obfer
Vant.
2. Deficcatio & Comfum
ptio, in Proceffu fuo , tri
bus A&ionibus perficitur;
atqueoriginem ducunt A
&iones illæ à Spiritu inna
to Corporum,utdiótú eft.
3. Pri.
er M o Rr 1 s. 61
|
.
3. Prima A&io eft , Ae
, tenuatioHumidi in Spiri
tum; fecunda eft, Exitur,
autEvolatio Spiritus: ter
tia eft , Contraítio partium
Corporis craffiorum , fta
tim poft Spiritum emif
fum : Atquehocultimum
eftilla Deficcatio, & Indu
ratio de qua praecipuc agi
mus : priora duo confu
ImU]nt tantUm. •
4. De Attenuatione, res
manifefta eft ; Spiritus
enim, qui in omni Corpo
reTangibili includitur,fui
non oblivifcitur ; fed quie
quid
62 . H 1 s τ ο R i A V 1 r ae
m
quid nancifcitur in corpo
re (in quo obfidetur) quod . .
digerere poffit, & confice- ;
re , & in fe vertere ; illud '
plane alterat, & fubigit , &
ex eo fe multiplicat, & no
vum Spiritum generat.
Hoc ex probatione ea, in- |
ftar omnium , evincitur;
quod quæ plurimum fic
cantur, Pondere minuun
tur , & deveniunt Cava,
Porofa,& ab intus Sonan
tia : certiffimum autem
eft, Spiritum rei praeinex
iflentem, ad Pondus nihil
conferre, fed illud levare
potius;
;
•
** M o R τ ι s. 63
potius; ergo neceffe eft,ut
Spiritus praeinexiftens ,
Humidum , & Succum
Corporis, quæ anteapon
deraverant, in fe verterit;
quo fa&o pondus minui
tur ; atque hæc eft prima
A&io, {cilicet Attenuatio
nis Humoris , & Conver
fionis cius in Spiritum.
5. Secunda Aëtio, quæ
eft Exitur , five Evolatio
fpiritur , res etiam mani
feftiffjma eft. Etenim illa
Evolatio, cum fit confer
tim, ctiam fenfui patet ; in
vaporibus Afpe&ui, in O
doribus
64 H 1 s T o R 1 AV 1 rar
doribus Olfa&ui,verum fi
fenfim fiat Evolatio, ut fit
per Ætatem, tum demum
peragitur fine fenfu ; fed
eadem res eft:Qujnetiam,
ubi Corporis Compages,
autita ar&aeft » aut ita te
nax, ut Spiritur Poros,&
Meatusnon inveniat, per
quosexeat, tum vero et
iam partes ipfas craffiores
Corporis, in nixu fuo exe
undi, ante feagit, eafque
ultra Corporis fuperfi
ciem extrudit ; ut fit in,
Rubigine Metallorum , &
in CarieomniumPinguiz.
AtqU©
E r M o R T i s. 65;
Atque hæc eft fecunda
Aëtio ; fcilicet Exitus &
Evolationis Spiritur.
6. Tertia A&io paulo
magis obfcura, fed æque
certa eft; Ea efl Contraétio
Partium craffiorum poft
Spiritum emiffum ; atque
primo videre eft Corpora
poft Spiritâ emiffum ma
nifeftoar&ari,& minorem
locum complere ; ut fit in .
Nuclei* Nucium , qui fic
cati non implent teftam;
& in Trabibus, & Palis
Ligni , quæ primo conti
gua: funt ad invicem , ex
De
66 H 1 s T o R I A V 1 T AE
Deficcatione autem hiant;
atque ex Globulis luforiis,
&*fimilibus, qui per ficci
taté rimofi evadunt ; cum
Partes fe contrahant , &
contraétæ neceffàrio fpatia
inter fe relinquant: Secun
do patet ex Rugis Corpo
rum ficcatorum ; Nixus
cnim fe contrahendi , tan
tumvalet , ut Partes con
' trahendo interim addu
cat;& fublevet;Quæ enim
in extremitatibus contra
huntur, in Mediis fuble
vantur ; atquehæc cerne
re eftin Papyris, &Mem
branis
ET M o RT 1 s. 67 '
:;! branis vetuftis , atque in
i, ' Cute Animalium ; atque
* in Extimis Cafei mollio
1, ris, quæ omnia vetuftate
corrugantur : Atque ter
: tio fe oftendit ampliushæc
Contraëtio in illis, quæ à
Calore non tantum cor
: rugantur , verum etiam
complicantur, & in fe ver
tuntur, & quafi rotulan
tur,ut cernere eft in Mem
branis, & Papyris , & Fo
liis ad ignem admotis. Et
enim Contraëtio per Æta
tem, cum tardior fit, Ru
gas fere parit ; at Contra
êtio
68 H I sT o R 1 AV 1 TAe
êfio per Ignem , quæ fefti
na eft,etiam Complicatio
nes. At in plurimis, ubi
non datur Corrugatio, aut
{`omplicatio ; fit fimplex
Contraátio , & Anguftia
tio, & Induratio, & De
ficcatio, ut primo pofitum
eft ; Quod fi eoufque in
valefcat Evolatio Spiritur,
& Abfumptio Humidi, ut
non relinquatur fatis Cor
poris, adfe uniendum, &
contrahendum, tum vero
ceffat Contraëtio ex necef
fitate, & Corpus redditur
putre, & nihilaliud,quam
- - Pul
- E r M o R r 1 s. 69
;
* Pulvifculus cohaerens, qui
* levi ta&u diffipatur,& abit
: in Aërem ; ut fit in Corpo
ribus cun&is valde abfum
ptis ; & Papyro, & Lin
teo, ad ultimum combu
* ftis ; & Cadaveribus im
' balfamatis poft plura fae
I. cula. Atque haec eft ter
tia illa A&tio ; fcilicet Con
i tra£tiomir Partium craf.
fiorum, poft-Spiritum e
miffum.
7. Notandum eft Ignem,
&Calorem, per Accidens
, tantum deficcare ; propriâ
enim corum Opus eft, ut
Spi- .
7o H i sr o R 1 A V 1 TAe
nuent,& dilatent ; fequi
Spiritum & Humida atte- !
|
tur autcm cx Accidente,ut
partes reliquæ fe contra
hant, five ob FugamVacui
tantum,fiveob alium Mo
tum fimul ; de quo nunc |
non eft Sermo.
8. Ccrtum eft etiam Paz
trefaétionem , non minus
quam Arefaóiionem,à Spi
ritz innato originem du
cere, fed longe alia via in
cedere ; nam in Putrefa- |
&tione, Spiritur non emit
titùr fimpliciter , fed ex
parte detentus, mira com
, mini
, E r M o RT 1 s. 7 1 .
minifcitur ; atque etiam
partes craffiores, non tam
localiter contrahuntur ,
quam coëunt fingulæ ad
Homogeniam.
Longævitas , & Brevitar
Vitæ in Animalibus.
Hiftoria.
AdArtic.3. Connexio.DÉ Diuturnitate , &
Brevitate Vitae in A
mimalibus,tenuis eft Infor
matio quæ haberi poteft,
Obfervationegligens;Tra
ditio fabulofa : In Cicuri
bur
68 H I sT o R 1 AV 1 TAe
êfio per Ignem , quæ feftj
na eft,etiam Complicatio
nes. At in plurimis, ubi
non datur Corrugatio, aut
{`omplicatio ; fit fimplex
Contraótio , & Anguftia
tio, & Induratio, & De
ficcatio, ut primo pofitum
eft ; Quod fi eoufque in
valefcat EvolatioSpiritur,
& Abfumptio Humidi, ut
non relinquatur fatis Cor
poris, ad fe uniendum,&
contrahendum, tum vero
ceffat Contraëtio ex necef
fitate, & Corpus redditur
putre, & nihil aliud, quam
- - Pul
p r M o R r r s. 69
,
|
Pulvifculus cohaerens, qui
levita&u diffipatur,&abit
in Aërem ; ut fit in Corpo
ribuscun&is valdeabfum
ptis ; & Papyro, & Lin
teo, ad ultimum combu
', ftis ; & Cadaveribus im
* balfamatis poft plura fae
h. cula. Atque hæc cft ter
' tia illa A&io ; fcilicet Con
traétionir Partium craf.
fiorum, poft-Spiritum e
miffum.
7. Notandum eft Ignem,
&Calorem, per Accidens
tantum deficcare ; propriâ
enim corum Opus eft, ut
Spi- .
7o H 1 s T o R 1 A V 1 T Ae
Spiritum& Humida atte
nuent, & dilatent ; fequi
tur autem ex Accidente,ut
partes reliquæ fe contra
hant, five ob FugamVacui
tantum,fiveob alium Mo
tum fimul ; de quo nunc
non eft Sermo.
8. Certum eft etiam Paz
trefa&ionem , non minus
quam Arefaéfionem,à Spi
ritu innato originem du
cere, fed longe alia via in
cedere ; nam in Putrefa
ätione, Spiritur non emit
titür fimpliciter , fed ex
parte detcntus, mira com
mini- !
[
-
------
, ET M o RT 1 s. 7 1 .
minifcitur ; atque etiam
partes craffiores, non tam
localiter contrahuntur ,
quam coëunt fingulæ ad
Homogeniam.
Longævitas , & Brevitas
Vitæ in Animalibus.
Hiftoria.
AdArtic.3. Connexio.
DÉ Diuturnitate , &
Brevitate Vitæ in A
mimalibus,tenuis eft Infor
matio quæ haberi poteft,
Obfervationegligens;Tra
ditio fabulofa : In cij;
{/J'
^
72 H 1 s T o R 1 A V 1 T Ae.
bus Vita degener corrum
pit, in Sylveftribus Iniuria
Goeli intercipit.
Neque quæ Concomi
tantia videri poffint, huic
Informationi multum au
xiiiantur (Mole r Corporös
Tempus Geftationis in ute
ro, Numerus Fetur ; Tem
pur grandefcendi ; alia: )
propterea quod complica
ta funt ifta , atque alias
concurrunt, alias disjun
guntur.
1. Hominis eAevum caetero
rum Animalium ommium fupe
rat (quamtum Narratione ali
qua certa conffare poteft) prae
- tcr
in r M o R r 1 s. z3
ft*admodum paucorum •• e-£-
qwe Concomitamtia im eo, fatisæ
qualiter fé habent ; Statura &
Magnitúdo grandis ; Geftatio
im Utero moyimeftris; Foetus ut
plurimum anicus ; Pubes ad
e^nmum decimum quartam ;
Grandefcentia ad vigefimum.
2. Elephas, fide haud dubia,
swrriculum Humam« Vitæ ordi
marium tranfcendit : Geftatio
autem im utero decemmalis, fibu
loß; Biemmalis, autfaltem fùpra
ammaeam, certa: •^{t Moles in-.
Jems, & Tempus grandefcen
di ufque ad Annumtricefimum:
Dentes Robore firmiffimo : Ve
qwe etiam Obférvationem Ho
minum figit , quod Sanguis
Elephantiomnium fit frigidiffi
- D ηψ£445
74. H is r ο R Ι Α V 1 r Ar
- mus : Ætas autem ducemtef
mum Annum, mommumquamcom
plevit.
3. Leones vivaces habitâ
fùbt , quod complures ex iis re
ertifimt edentuli ; Signo mommi- !
Àilfällaci ; cum illudfieri poffit ,
ex Gravitate Anhelitus.
4. Urfus magnus Dormitor
e$t; Animal pigrum , & imers,
neque tamen Vivacitatis nota
tum: Illud autem fignum brevi
•Aevi ; quod Geftatio ejus in
. utero fit fffima admodum , vix f.
ad quadraginta dig- -
5. Vulpi multa /? bene habere
videntur ad Longævitatem; |
optime tota eft, (arnivora, & I;
degit in Antris;meque tamemVi- |
vacitatisnotata: Certe eff geme
rí;
' ~-**-*-*--.....
E r M o R r 1 s. ;/5
'.
j*
,^
{•
;
rü Canini,quod Gemu brevioris
eff vitæ.
6. Camelus longævus e$t;
Animal macilemtum, & mervo
fùm; ita ut quinquaginta e^m-
mos ordinario, cemtum quamdoque
compleat.
7. Equi vita mediocris , vix
quadragefimum Annum attin
git, Ordinarium autem curricu
lum, viginti Ammorum eff: Sed
hamc Brevitatem vitae fortaffe
Homini debet ; Defìmt emim
iam mobis Equi Solis, qui im
Pafcuis liberi , & leti dege
bant. eAetfamem crefcit Equus
ufque ad fextum Ammum , &
generat im Sene£tute. Geffat
etiam im utero Equa diutius,
quam Fœmina,& in Gemellis
D 2 rari**
/
*,
76 H 1 sT o R 1 A V I T AB
rarior eff. Afinus fimilis fere ae
vi ut Equus ; Mulus utroque
47/41/4C407.
8. Cervorum vita celebratur
vulgo ob Longitudinem ; meque
tamem Narratione aliqua cer
ta: Nefcio quid de Cervo tor
quato,cooperta Torque ipfâpim
guedine carnis, circumferunt.
Eo mimus credibilis ef? Lomga
vita, in Cervo , quod quimto ,
Ammo perficitur; atque mom mul
topoff, Cormua (quæ ammuatim
decidunt, & renovamtur) fùcce
dunt magis coniunéta fromte , &
minus ramofà.
9. Canis brevis ef? avi ; mom
extenditur e/£ta, ultra Ammum
vicefimum ; meque fepe attim
git ad decimum quartum: Ani
- - mal
M.
.
;
er M o R r I s. 77
mal ex calidiffimis ; atque ima
qualiter vivens ; cum, ut pluri
mum, aut vehementius moveat,
aut dormiat. Etiam Multipa
rum eff, & movem Septimamas
geffat im utero.
1 o. Bos quoque, pro Magni
tudime & Robore, admodumbre
vis eft ævi, quafi fex-decim Am
morum ; • %arefque Fæmimi&
monmihil vivaciore, : eAttamem
amicumplerumque edit Partum,
& geftat im utero circafex Men
fes. Animal pigrum, & carno
fùm, & facile pinguefcens , &
Herbis ßlis paffum ».
1 1. e.4t Decemmalis ætas im
Ovibus etiam rara eff; licet fit
Animal mediocris Magnitudi
mü, & optime tetium ; atque
D 3 quod
•
;8 H 1 s r o r 1 AV r r A.
quodmirum, cum minimum im • '
illis reperiatur Bilia , Capilli
tium Έ, omnium crifpiffi
mum; meque emim Pilus alicuius
Animalis tam tortus eff, quam
Lana. Arietes ante tertium •
•^{mnum mom generamt , atque
habila fìmt ad generandum , uf
que ad obfavum ; Foemellæ
pariunt quamdiu viyumt. A4or
bofùm Ovis Animal, nec Aeta
tis fúe curriculum fere implet.
12. Caper etiam fimilis eß ,
-Aevi cum Ove , meo difpar
multum in cæteris ; licet fit Ani
mal magis agile, & carme paula
firmiore, eoque debuerit eße vi
vacius;attamem /álacius eß mul
mo,eoque brevioris 24evi.
13. Sues ad qwimdecim 24n
/105
ar M o R t 1 s: 79
mos quandoque vivumt • etiam
ad viginti; cumque fint Carne,
inter Änimalia ommia, humidif
fima, tamem mihil videtur hod
proficere ad Longitudinem vi
te : De Apro aüt Sue Silve
ftri, milcerti habetur. -
14. Felis Aetas eft inter fex*
tum Annum , & decimum;4
gile Animal, & Spiritu acri,
Σuius Semem (ut référt Aelia
nus) Fœmellâm adurit ; unde
increbuit opinio ; Quod Felis
comcipit im Dolore, & parit gum
Facilitate : vorax eß im Cibis,
quos potius deglutit, quam ma*
ait.
15. Lepores , & Cuniculi
vix ad feptem Annos perve
miune ; Animalia generativa,
- - ' ' D 4, auama
8o H i s T o R 1 A V 1 r Aa
etiam Superfætamtia; In hoc di
fparia, quod Cuniculus fùb ter
ra vivit , Lepus in aperto;
quodque Leporis Carmes atrio
res fint. -
16. Aves mole (orporis,Qua
drupedibus longe fìmt mimores:
“Pufilla enim res eff Aquila aut
Cignus, prae Bove, aut Equc;
item Struthio pr« Elephanto.
17. Aves optime tefta fìmt :
'Pluma enim tepore, & incubita
preffo ad Corpus, & Lanam, &
çapillitia excedit.
18. Aves , cum plures pa- .
riant, eos fimul im Alvo mom ge
famt, fed Ova excludunt per vi
ces: umde liberalius fúfficit e^fli
amentum Faetui.
19. Aves parum , aut mihil
- e^li- .
sr MoR r 1 s. ' $t
vflimenta mamdunt , ut imte
grum fepe reperiatur im gulis
ipfàrum ,. Attamem frangunt,
Fruétuum 7\goa, & Nucleum
excerpunt. Exiftimantur am
tem effe (oncoäionis fórtis , &
calide.
2o. e %'otus Avium , dum ,
•volamt , mixtus eft , inter AMo
tum Artuum, & geftationem;
Saluberrimum Exercitatiomù
gemmæ.
21. 7)e Avium Generatiome
Ariftoteles benenotavit, (fed
male ad alia Animalia tradu
zit) mimus fcilicet somfèrre. Se
mem Maris ad Gemerationem;
fed A&tivitatem potius indere,
quam AMateriam ; unde etiam
Qva fœcumda , & fterilia , im
;
.
8z H i sror I A V 1 r ae .
plurimis mom dignofcuntur.
22. Aves quafi omnes , ad
AMagnitudinem fùam iuffam
pervemiunt , primo Ammo , aut
paulo poff : verum eff, quoad
Plumas in mommulli3, quoad Ro
frum im aliis, Anmos mumerari;
ad Magnitudinem autem Cor
ports, 7724/347/26', -
23. Aquila pro longæva
habetur; Ammi mom mumerantur;
Etiam im Signum trahiturLon
gævitatis , quod Raffra remo
vet, umdejuvemefcat ; ex quo il
lud, Aquilæ Sene&us. Atta
mem res firtaffe ita fe habet ; ut
I, ffauratio Aquilæ mom mutet
Aoffrum, fed contra, Mutatio
'Kaffri inftauret Aquilam: Pofi
quam enim Roffrum,-;
MA
gt M o R r I s. 8;
fia mimium increverit , pafcit
Aquila cum difficultate.
24. Vultures etiam longae
vi perhibentur, adeo ut vitam
fère ad centefimum Anmum pro
ducant : Milvi quoque , atqtte •
adeo omnes Volucres Carnivo
ræ , & Rapaces, diuturmtoris
fùnt avi. De Accipitre autem,
quia vitam degit degemerem , &
Jérvilem,ex ufu humamo , mimu
eertum fieri poffit iudicium, cir
ca periodum eius Vitae natura
leml. Attamen ex Domefficis,
deprehenfu4 ef Accipiter, ali
quando ad Annos triginta vi
xiffe ; ex Sylveftribuu, ad qua
draginta.
25. Corvus traditur effe fi
militur longævus , aliquamde
D [6, ¢€f3
84 H 1 s τ ο R 1 A V1TA.
cehtemarius ; Carmivora Avis,
meque admodum frequens in Va
laiu; féd magis Sedemtaria , &
Carnibuadmodum atris. ~At
Cornix , catera (præterquam
JMagnitudine, & Voce) fimi
lis,paulo minus diu vivit,fed ta
mem habetur ex Vìvacibus.
26. Cygnus, pro certo, ad
modumlongævus inyemitur , &
centefimum Annum haud raro
fùperat ; Avis optime plumata,
Idhthyophaga , & perpetuo in
geftatione,idque im Aquis Cur
fentibus.
z7. Anferquoque ex longae
vis; licet Herba, & id gemus
Pabulo mutriatur ; • %axime
autem Sylveftris ; adeo ut im
Proverbium apud Germanos
fit;
hr M om. r 1 s. 85
ft; Magis fenexquam Anfer
Nivalis.
28. Ciconiæ longævæ ad
modum effe deberent, fi verum
eßet, quod antiquitus notatum,
fùit; Eam Thebas mumquamae
ceffiffe, quia urbs illa fepius ca
pta effet: Idfcaviffent, aut pluf
quam unius faculi memoriam
habebant , aut Parentes pullos
fùos Hiftoriam edocebamt: ve-,
rum ommia Fabellis plena. "
29. Z\(am de Phoenice tan
tum accrevit Fabulae , ut obrua
tur, fi qua im ea re füit veritar.
Illud autenw , quod Admirationi
erat,eum, magno aliarúAvium
Comitatu, yolantem femper yi
fùm , minus mirum 5 Cùm hoo
etiam in Vlulaimterdiw volamte,
4%
,
|•
86 H 1 s τ ο R 1 A V rr e
aut Pfittaco è Cavea emiffo,
vbique cernere detur.
3o. Pfittacus, pro certo, uf
que ad Sexagimta ammos , cogni
tgs eff vivereapud mos,quotjuot
fùpra habuißet, cum huc effèt
tranfve&tus. Avis Cibi quafi
omnigemi , atque etiam mamdem;
cibos, atque mutams fúbinde
Roftrum ; Affera, &férocula,-
Carmibus atris.
f- -
* 31. Pavo ad Viginti ammos
vivit; Oculos autem Argus mon
recipit amte Trimatum :Tard;-
grada Avis, Carnibus vero can
didiâ.
32. Gallus gallinaceus, [a-
tax , pugnax , & brevis •/£vj;
4lacris admodum Ales,& Car
nibus etiam albis. -
33.Gal
1 r M o R r 1 s. 8»
33. Gallus Indicus , aut
Turcicus (quem) vocamt) gal
linacei Aevum parum fùperat:
Iracundus Ales , & Carmibus
valde albis. -
34. Palumbesfùnt ex viva
cioribus , ut quinquagefimum
L1mmum aliquando compleant:
-Aerius Ales , & im alto & mi
dificans , & fedems. Colambæ
vero,ac Turtures, Vita breves,
wfquead Ammum očtavum.
35. At Phafiani, & Perdi
cesetiam decimum ßxtum.Am
mum implere poffunt. ' Aves
mumerofi Faetus , Carnibus au
tem pamlo obfcurioribus, quam
Pullorum genus.
36. Fertur de Merula , quod
fit ex Avibus'minoribus, ma
' Acime
88 H I s T o R 1 AV 1 r Æ
!
xime longæva ; Procax certe
Avis, & vocalù.
37. Paffer motatur effe Aevi
breviffimi; Id quod ad Salacita
tem refértur in Maribus : At
Cardüelis corpore haud ma
ior, deprehenfüs eß vivere ad
-Ammos viginti.
38. De Struthionibus nihil
eerti habemus ; qui domi mu
triuntur, adeo infælica fùerumt,
ut non deprehenfi fint diu vivere;
De Ave Ibi conftat tamtum ,
quod fit longæva, Anni mom ,
1/4//2£74/3t/4r^.
39. Pifcium vita magis im
eerta eff , quam Terreftium,
quum fùb Aquis degentes mi
mus obferventur : Z\9mrefpirant,
ex ipßs plurimi ; unde Spiritus
J^italis
» r M o R r 1 s. 89
;
Vitalù magis comclufùs e#;Ita
que licet refrigerium excipiant,
per Bramchias, haud tamem ita
continua fit Refrigeratio,quam~
per Anhelitum ». -
4o. In Aquis cum degant, â
Deficcatione illa , & Depræ
datione,quae fit per Aërem am
bientem, immumes fùnt; Neque
tamen dubium e$t, quim Aqua
ambiens , atque imtra poros Cor
porispenetrams, & recepta, plus
jmoceat ad Vitam quam Aër.
41. Sanguinis perhibemtur
effe mimum tepidi ; Suntque mom
mmlli ipßrum voraciffimi, etiam.
Speciei propriæ : Caro autem • •
ipßrum mollior e$t, quam Ter
réftrium, & minum temax. e^ft
tamem pinguefcunt, majorem ing
- nmodmna,
9o HI s τ ο R 1 AV 1 rae
i
.
!
modum , ut ex Balænis infinita
extrahatur @gamtita, Olei.
42. Delphini traduntur vive
re Ammos circa triginta ; capto
Experimento im aliquibus à(au
da precifâ ; Gramdefcunt autem
ad Ammos decem ».
43. • %irum e$t, quodrefe
' rumt de Pifcibus, quod •/£tate,
poff annos mommullos, plurimum
4tte/144/7t£4? Corpore , %amenta,
Cauda, & Capite, im Magnitu
dimepriore.
44. Deprehenfe fùnt aliquam•
do,im Pifcinis Cgfarianis,Mu
rænæ vixiffè ad Anmum fexa
geffmmm. Certe redditæ fùnt lom
go ufù tam fämiliares , ut Craf
fus Oratof umam ex illis defle
�/eryt.
45. Lu
E r M o R T r s. 9I
45. Lucius, ex Pifcibus A
que dulcis , longiffime vivere re
peritur ; ad s^fnmum quamdoque
quadragefimum ; Pifcis vorax,
& (arnibus ficcioribu , & fir
mioribus.
46. At Carpio, Abramus ,
Tinca,Anguilla,& hujufmodi,
mom putantur vivere ultra e^£m
mos decemu.
47. Salmones cito gramde
fcunt,brevi vivumt; Qgodetiam
faciuntTrutæ;s~£t Perca tarde
crefcit, & vivit diutius.
48. Uaffa illa mola Balæna
rum , & Orcarum , quamdiu
Spiritu regatur, mil corti habe
mus ; Neque etiam de Phocis,
aut Porcis Marinis, & aliis
Pifkibus immumeris.
49.Cro
.
_
,
*
92 H 1 s r ο RI AVr rae
49. Crocodiliperhibemtwr effè
admodum vivacà , atque gran
defcendi 'Periodum itidem habe
re infignem ; adeo ut hos ßlos ex
• Animalibus perpetuo, dum vi
vunt , gramdefcere Opimio fit.
. Animal e$? Oviparum, vorax,
&fevum,& optime te&tum com
tra-4quam. At de reliquoTe
ftaceo gemere mihil cerii, quod
ad vitam ipßrum attinet, repe
£r///2/44.
obfervatione, majorer.
OrmamaliquamLon
Ngevitatú, & Brevita
tú vitæ in Animalibur, in
venire difficile eft,propter
Obfervationum négligen
- tiam,
w r M o R r 1 s. 93
.
tiam, & Caufarum Com
plicationem: Pauca nota
bimus.
I. Inveniuntur plures ex
-Aevibus longævæ, quam ex
Quadrupedibus ; (ficut A
quila, Vultur, Milvur, Pe
licamus, Corvus,Cornix, (y-
mus, Amfer, Ciconia,Grur,
7b3 , Pffttacur, Palumbus,
&c.) licet intra Annum
perficiantur , & minoris
fint Molis.Tegumentum
certcipfarumAvium,con
tra IntemperiesCoeli,opti
mum eft :cumque in Aëre
libero plerumque degant,
fimi
94 Hisron iavi* a
fimiles funt Habitatoribus
•A1ontium puriorum , qui
longævi funt.Etiam Motus
ipfàrum , qui (ut alibi di
&um eft) mixtus eft cx Ge
„ ftatione, atque Motu Ar
. tuum, minus fatigat, aut
concutit, & magis falubris
eft : Neque in utero Ma
trum,Compreffionem,aut
Penuriam Alimenti pati
untur Initia Volatilium s
quia Ova per vices exclu
duntur: Maxime veroom
nium,illudin caufa effe ar
bitramur ; Quod fiantA
ver , magis ex Suftantia
Matriâ,
w r M o Rr is. 95
.
Matrir, quam Patrirs un-.
de Spiritum nancifcuntur .
minusacrem, & incéfum.
2. Ponipoffit, Animalia,«quae creantur magis ex
Subftantia Matris, quam
Patris , effe longæviora ,
quemadmodum Aves , ut
di&um eft : Etiam, quae
longiorc tempore geftan
tur in Alvo,plus habere ex
Subftantia Matris ,minus
è Semine Patris; ac proin
de diuturnioris Ævi effe :
adeo ut exiftimemus. et
iam inter Hominer, (quod
in aliquibus notavimus)
- COS
•
.
.
96 H1 s roRiA V1 r a
. eos quifimilioresfuntMa
. tribus,diutius vivere; Nec
non Liberos Senum , qui
ex Vxoribus Adolefcentulir
progignuntur, modo fue
rint Patres fani , & non
morbidi.
3. Initia Rerum, & inju
riae,&auxilio maximèfub
jiciuntur:Itaque minorem
Compreffionem , & libera
liorem Alimentationé Fe
tur inΈξ. -
tem multum conferre par
cft: Id fit, aut cum exeunt
• Faetur per vices,ut in Avi
bus s aut cum patiuntur
- un1C1,
E r M o R r 1 s. 9z
unici , ut in Aenimalibur
aniparis. .
4. At Tempus longius
Geftationis in utero, tripli
citer facit ad Longitudinem
vitæ. Primo, quod plus
habet Faetur exSubftantia .
Matris,ut di&um eft: De
inde, quod prodit confir
matior: Poftremo, quod
Aèrir vim prædatoriam.
tardius experitur. Quinet
iam denotat, Periodos ip
fius Naturæ per majores
fieri Circulos. Atque licet,
& Boves , & 0ver, qui in
J/tero manent circiter fex
E AMen
98 H i s r o R 1 A V 1 T ae
.
Menfes, brevioris fintÆ
vi, tamen id ex aliis caufis
ortum habet.
' ;. Comeftores Graminâ
& Herbæ fimplicis, brevis
funt Ævi; longioris autem
Animalia carnivora , aut
etiam Seminum, & Fru
âuum Comeflorer, ficut A
ves: Nam etiam Cervi, qui
longævi funt, quafi dimi
dium Pabuli ( ut vulgolo
quuntur) fupra caput pe
tunt; Anferautem, præter
Gramen,etiam aliquid in
venit ex Aquis, quod ju
Vct.
6. In- st
\
E T M o R T I s. 99
6. Integumentum Corpo
fit ad Longævitatem mul
tum conferre arbitramur : ,
1 Aëris enim Inæqualitates .
: (quæ miris modis corpus.
labefa&ant , & fubruunt)
propulfat,& longius arcet;
Id quod in Avibus praeci
puè viget ; At quod 0ver,
licet bene teétæ fint , pa
rum vivant ; id Morbis,
( qui illud Animal obfi
dent) atque fimplici Efui
Graminis,imputâdum eft.
7. Spirituum Sede, prin
cipalis proculdubio eft in
Capites atquelicet ad Ami
- E 2. males
1oo H I s τ ο R Ι Α VI r ae
malerSpiritur tantum,hoc
vulgo referatur, tamen il
net: Neque illud dubium,
Corpus lamibunt, & con
fumunt;adeo ut aut major
· Copiaipforum , aut major
* Incenfio, & Acrimonia,
plurimum Vitam abbre
viet : Itaque exiftimamus
magnam caufàm Longae
, vitatis inAvibureffe,qüod
. pro Mole Corporis, Capita
* habeant tam minuta;adeo
* ut etiam Hominer,quival
. de magnum habent Cra
| nium,
4/ ludipfum ad omnia perti
quod Spiritur maximè
E r M o R r i s. τοr
]
'.
nium , minus diu viverc • .
exiftimemus.
8. Geftationem ( ut prius v
notavimus) omne aliud
genus Motus,ad Longitu
dinem vitæ fuperare arbi
tramur ; Geftantur autem
Aves Aquatiler,utCygnur;
atque Aver omnes in Vo
latu , fed cum Artuum
Motu fubinde contentio
re ; & Pifcer, de quorum
vitae Longitudine parum
certi fumus.
9. Quae longiore tempo
re perficiuntur ( non lo
quendo de Grandefcentia
- ' B 3 fo
ro2 H 1 s τ ο R 1 A V r T AE
' fola, fed de aliis Gradibus
ad Maturitatem ; ficut
Homo primo emittit Den
ter, deinde Pubem, deinde
Barbam , &c.) longæviora
funt ; Indicat enim Perio
dos confici per majores
„v Circulos.
Io.Animalia mitiora lon
gævanon funt,ut 0vis,Co
lumba;Bilir enim complu
rium Fun&ionum in Cor
pore veluti Cor eft, & Sti
mulur.
I 1. Animalia, quorum
Carnes funt paulo atrio
res, longioris funt vitae ,
quam
» r M o R r 1 s. Io3
quam quæ Carnibus funt
candidis ; Indicat enim
Succum Gorporis , magis
firmum , &minus diffipa
bilem.
I 2. In omni Corruptibili,
92gantitas ipfa multum
facit ad Confervationem
Integri: Etenim Ignis ma
gnuslongiore temporeex
tinguitur;AquæPortio par
va citius evaporat , Trun
cur non tam cito arefcit,
quam Vimen;Itaquegene
raliter (in Speciebus dico,
non in Individuis ) quae
Mole grandiora funt Ani
E 4 malia,
\
| το4 H 1 s τ ο R 1 AV 1 r ae
| malia, pufiIlis funt longæviora; nifi aliqua alia Cau
fâ potens Rem impediat.
ALI ME NTAT IO
&z
J/ia Alimentandi.
Hiftoria.
-Ad 4rtic. 4.
I • A Limentum erga Ali
mentatü debet effe Va•
tura inférioris , & fimpliciorú
fùbftantiae : Plantae ex Terra &
24jua mutriuntur ; Aaimalia ex
Plantì ; Homines ex Anima
libuj;Sunt & Animalia Carni
vora,atque Homo ipfe Plantas
fùmit impartem Alimenti; Ho
ImO
1. r M o R r 1 s. 1 o5
mo vero , & Carnivora Ani
malia , ex Plantis fólis egre mu
triuntur; poffumt fórtaffè exFru
$tibus, & Semimibu Igne coëiis,
: multo ufù mutriri , fed Foliis
Plantarum, aut Herbarum,mi- '
mime; ut Ordo Foliatanorum.
8xperimento comprobavit.
2. At mimia Proximitas,aut
Confùbftantialitas Alimenti er
ga Alimentatum,mom fùccedit :
- Etemim Animalia, qua Herbis
vefcumtur,Carnes mom tangunt, :
- 8tiam, ex Carnivoris Anima
libus pauca (armes propria Spe
ciei fápiunt, : Homines vero,
qui Anthropophagi fùerunt,
ordinario tamem Humanù (ar.
mibus mom vefcebantur ; fed aut
ex Vltioue in Inimícos , aut pra
Ε 5 φά
io6 H 1 sr o R 1 A V 1 T A.
-----
vis Confùetudinibus im illud de
fiderium lapfi fùnt : At Arvum,
Gramo ex ipß proveniente , fæli
citer monféritùr; meque im Infitio
me, Surculus amt Virgultum , in
proprium Trumcum , immittú
fólet. -
3. Quo Alimentum melius
e$t præparatum,&paulo propius
accedit ad SubffantiamAlimen
tati , eo & Plantæ féraciores
fùnt, & Animalia Habitu fùnt
pinguiora; Neque emim virgul
tum aut Surculus,im Terram im
miffus, tam beme pafcitur, quam
fi idem immittatur im Trumcum,
cum matura fùa bene confentien
tem,abi invenit Alimentum di
geífum, &preparatum; 7X£que
etiam (ut tradumt) Semen Ce
pæ,
» r M o R r 1 s. ro7
pæ, aut fimilium,imTerram im
miffum, tam magnam producit
Plantam,quam fi Semé im aliam
Cepam imdatur, Infitione qua
dam im Rgdicem , & Subterra
mea: Quinetiam muper invemtum
e$#,virgulta Arbórum Sylve
ftrium, veluti Ulmi,Quercus, aw
Fraxini , & fimilium, im Trum
cos imfita, longe majora proférre
Folia, quam quæ fine Imfitione
proveniunt : Etiam Homines
Carmibus crudis , mom tam bene
pafcumtur, quam Ignem paffis.
4. Animalia per Os mutrium
tur ; Plantæ per Radices ; Fœ
tus Animaliüm im Utero per
'Umbilicum ; Aves, ad parum
temporis , ex Vitellis Ovorum
fùorum ; quorum nonnulla pars,
E 6 etiam
1o8 H1 s r o R i A V 1 r An
e.
“.
etiam poffquam exclufe fùnt,im
gulis earum invenitur.
5. Omme Alimentum movet
maxime à Centro ad Circumfé
remtiam,five ab Intra ad Extra;
Attamem motamdum e$f, Arbo
res & Plantas potius per (orti
*ce*, & Extima, quam per Me
dullas , & Imtima,mutriri ; Ete
mim f circumcirca decorticatae
fùerint, licet ad Spacium par
vum, mom vivunt, amplius: At
que Sanguis in Vemis Anima
lium, nom minus Carnes fäb illis
fitas matrit,quam fùpra iliu.
6. In ommi Alimentatione
duplex e$t Ætio , Extrufio, &
Attra&io ; Quarum prima &
Panétione interiore,altera ab ex
ferioreproeedit,
7.Ve
r r M o R r 1 s. 189
7. Vegetabilia affimilant,
Alimenta fùa fimpliciter, abfque
Excretione: Etemima Gummi,có*
Lachrymæ potius Exuberan
tia,quam Excretione fùnt:Tu
beres autem Morbipotiu:e^
Animalium Subffantia magis
fìi fimilis e$t perceptiva; Itaque
cum Faftidio comjunéta e$t, &
Inutilia rejicit, Vtilia affimilat.
8. Mirum e$t de Pediculis
Fru&uum ; quod omme Ali
mentum , quodfamtos quamdo
que producit Frutius, per tam
amgu$ta Collula tramfire cogi
tur ; Fru£tus emim mumquam
Trunco imharet abfque 'Pediculo
aliquo
9. ZXotandum Semina Ani
malium AVutritionem mom exci
E 7 pere,
1 1o H r sr o R 1 AV I r ae
pere,mifi recentia ; e^{t Semina
JPlantarum mament, alimem
tabilia ad longum Tempu:e~£t
tamem Virgulta mom germinamt,
mifi imdantur recemtia ;meque
Radices ipfe longius vegetamt,
mififint. Terra cooperte.
xo. Im Animalibus Gradus
funt, Nutrimemti pro v£tate ;
Foetui im utero fùfficit Succus
matermus ; A Nativitate Lac ;
po$tea Cibi, & Potus ; vaetque
fùb Sene&ute craffiore, fèrè Ci
bi,& fapidiore placent.
[Mamdatum. ] Præcipue
omnium ad Imquifitionem prg
fentem facit,diligenter,& at
tente indagare ; utrum non
poffit fieri Nutritio ab extra ;
aut fàltem non per Os? Certè
- Balnea
' r r M o R r 1 s. 1 r r
/
TBalnea ex La&te exhibentur
in Marafmis,& Emaciationi
bus ; neque defunt ex A4edi- w
cis , qui exiftimant Alimemta
tionem nonnullam fieri poffe
per Clyfferia. omnino huic rei
incumibendum ; fi enim Nu
tritio fieri poffit, aut per Ex
tra , aut alias quam per Sto
machum, tum verò Debilitas
Conco&ionis, quae ingruitin
Senibus, illis auxiliis com
penfari poffit, & tanquam in
Integrum reftitui. -
IL O N.
1 12 H i s r o R 1 A V 1 rae ]
L o N G ÆV I T AS
& Brevitas vitae in
Homine.
H 1 s T o R i A.
Ad Artic.5.6.7.8.9.& I I.
1. AĦ; Diluvium, plura
(emtemaria. Ammorum , ,
vixiffe Homines, refert fácra
Scriptura : Nemo tamem Pa
trum millefimum Ammum com
plevit.7\(eque hæc Vitæ Piutur
mitaw, Gratiæ, aut Lineæ San
&ae , attribui poffit ; cum recem
feamtur , ante Diluvium , Pa
trum Generationes undecim ;
at Filiorum Adami per Cain
tantum Generationes oéto ; ut
Progenies Cain etiam longa
- %/407*
| h T M o R r 1 s. v 1 1 3 .
vior videri poffit. Isfa vero
Longævitas, immediate po$#
Diluvium, dimidio corruit ; féd
in Poft-natis; Nam Noah qui
ante matws erat , Majorum v£
tatem æquavit; & Sem ad fex
cemtefimum Annum pervenit.
Deinde po$t tres Generationes
* Diluvio,Vita Hominum,ad
quartam quafi partem aÆtatis
primitivæ,reduíta e$f; videlicet,
adammos circiter ducemtos.
2. Abraham Annos (èmtum ,
Septuagimta Quinque vixit; Vir
AMagmamimus, & cui cuméta ce
debant, prospere. Ifaac autem ,
ad ammum (emtefimum,& Očto
gefimum pervenit ; Uir (aitus,
& Vitæ quietioris. At Iacob,
po$t multa, •/£rumnas , & na
merofam
i r 2 H 1 s T o R 1 AV 1 T ae
mero(àm Sobolem, ad ammum ,
centefimum , quadragefimum •
feptimum duravit ; Virpatiens;
& lenis , & affutus. Ishmael
autem , J^ir militari3 , 4nmos
centum trigimta feptem vixit.
At Sarah, (cujus umicae ex Fae
mimis Ammi recenßatur,) mor
tua e$t Anno Aetatis fúe cem
tefimo; vicefimo Septimo ; Mu
lier decora , & magnanima,
optima Mater & Uxor, neque
tamen minus libertate, quam.
Obfequio erga Maritum , clara.
Iofeph etiam, Vir prudens, &
politicus , im Adolefcentia affli
êtus , poftea im magna fælicitate
Aetatem tranfigems, ad Annos
centum & debem vixit. Levi
autem Frater ejus , matu major,
- cen
.
;;
:
E r M o R T 1 s. I 1 3
centefimum , tricefimum fepti
mum e^{mmum complevit ; Vir
contumeliæ impatiens,& Vimdi
cativus. Eamdemque fere ætatem
attigit Filius Levi ; itemque
Nepos ejus, Pater Aaronis, &
Mofis.
3. Mofes centum viginti
_Ammos vixit ; Vir amimofùs , &
famem mitiffimus , lingua au
tem impeditus.Ipfe vero Mofes,
im Pfalmo fùo, /itam Hominis
promumciavit e^{mmorum tantum
Septuaginta,& fi quis Robuftior
fierit, OEtaginta effe ; quæ certe
A4emfùra Pitæ, ufque ad hodier- '
mum diem,maxima ex parte,du
rat.. Aaron autem Tribu4 e^{n-
nis Senior , eodem , cum Fratre,
Anno mortuum e$t ; Vir Lingua
prom
• 1 1 6 H 1 s T o R 1 A V 1 T A.
' promptior, Moribus facilior, &.
minus comffams. At Phineas
Aaronis Nepos, (ex gratia
fòrtaffe extraordinaria,) adTre
cemtefimum Annum vixiffè colli
gitur,fi mode Bellum Ifraelita
rum contra Tribum Benjamin
( im qua Expeditione Phineas ,
comfùltus e$t ) eadem férie Tem
porum geftum fit, qua re, im Hi
ftoria marratur ; /ir erat om
mium maxime Zelotes. Ioshua
autem , Vìr AMilitaris, & Dux:
egregius , & perpetuo florems, ad
annum Cemtefimum & Deci
mum vixit.Qui Calebfüit con
temporaneus, & videtur fùiffe
•/£quævu:Ehud autemJudex,
etiam Cemtemarius ad mimimum
fùiffe videtur, cum po$t devitios
Moa
E T M o R r 1 s. I 17
Moabitas, OEiogimta Ammos ,
fùb ejus RegimineTerra San&a
quieviffer ; Vir e^fcer, & Intre
pidus, quique pro Populo fé quo
dammodo devoviffet.
4. Iob po$t Inffauratiomem ,
Faelicitatt: fuae, Annos Cemtum
é Quadraginta vixit,cum ante
24ffli&tiones fùam , eorum Anno
rum fùiffet , qui Filios habuerit
—Aetati3 Virilis ; Vir 'Politicu4,
& Eloquems , & Euergete , &
'Exemplum Patientiae.Eli Sa
cerdos vixit Annos momagim
ta otio ; Vir Corpore obefis, A
mimo placidu , & indulgens in
Suos. Elizæus autem Propbe
ta, videtur mortuus effe Cemte
mario major ; cum reperiatur vi
ziffe po$f Affumptionem Eliæ
Anmos
1 16 H 1 s T o R 1AV 1 r ae
-Annos fexaginta; Tempore vero
Affumptionis, talis fierit, ut
Pueri eum tamquam Vetulum
calvum fùbfámnaverimt. Vir
vehemens, & feverus, & au£fe
rae vitae,& Comtemptor Divitia
rum . Ifaias etiam Propheta
videtur effe centenarius ; mam •
Prophetiæ Munus exercuiffe fé
ptuagimta ammos reperitur; Anniæ
tum quo capiffet prophetizare,
tum, quo mortuus effet, incertiò.
J^ir admirabilis Eloquentiæ, &
Propheta euangelizans, Pro
miffis Dei, Teftamenti Novi
(tamquam Uter Muffo)plemua.
5. Tobias fenior , Ammos
cemtum quinquaginta otio ;
junior centum viginti feptem
vixerunt. Viri miféricorde*,
cj*
E r M o R r 1 s. 1 1 7
& eleemoffnarii. Vìdemtur et
iam Tempore Captivitatis ,
complures ex Iudæis, qui è Ba
bylone reverfi fùnt.', longævi
fùiffe ; cum utriufque Templi ,
(interjeéto Annorum feptuagm
ta ffatio ,) dicamtur memimffe,
& Dijaritatem ipforum deplo
raffe. Pofteà defluxis Saculis
compluribus,Tempore Servato
ris,Simeon imvenitur momage
marius : /ir %eligiofus, & Spei,
& Expeëiationis plenus. £t eo
dem tempore Aniia Prophetif
fa, ultra cemtemariam vixiffè ma
mififfo deprehemditur ; cùm fe
Ptem Annis nupta füiffèt, Vi
dua autem per Annos o&o-
ginta quatüor, quibus addendi
Jùnt. Anni Vírginitatis , & qui
Pro
12o H 1 sT o R 1 A V 1 T ae
Prophetiam ejus de Servatore
inGcuti fùnt. Mulier Sanóta,&
Pútam degens in Orationibus,&
Iejumiù.
3. Longævitates Hominü,
qui apud Ethnicos Au&ores
inveniuntur, parum certe me
moriafùnt ; tum propter Fabu
lu, in qua, hujufmodi Z\(arra
tiones proclive admodumfùnt ;
tum propter Fallaciam in Cal
culationibus Annorum. Certe de
Ægyptiis,nilmagni refrtur, in
hi, qu«extamt,quoad Longævi
tarém ; cum Rege, ipfòrum , qui
longiffime regnarumt , quinqua
gefimum , aut quinquagefimum
quintum ammum, mom excefferint;
quod pro mihilo e$t; cum etiam ,
Temporibus modermis, hujufmo* '
ai
ET M o R r 1 s. 12 r
di Spatia mommanquam comple
amtur. 4t Arcadum Regibus,
Pitalongiffime fabulo/e tribuum
tur: Regio certe illa AMomtama,
& Paftoralis,& Pi&fus incorru
pti ; ^ 4ttamem cum fùb Pane,
. tamquam Deo Tutelari, fierit,
videmtur etiam omnia, quæ ad
JEampertinent , fùiffe tanquam ,
Panica,& Vama,& ad Fabulas
ãdoma. -
7. Numa Romanorum Rex
O&fogenarius fiit; Vir Pacifi.
cus,& Speculativus,& Religio
mi addiëtur. M.Valerius Cor- •
vinus centum ammos implevit,
interje&iù, inter primum & fex
tum Confulatum,e~£mmis qua
draginta fex; Vir Bello,&e.~£ni
*mi förtiffimus, Ingenio civilis,
£
i. i 22 H 1 s τ ο R i A V 1 T Æ
� Popularis,& Fortuna perpe
tuo florens. . .
3. Solon Athenienfis, Le
giflátor, & Vnus ex Septem-, '
fùpra Annos Ottoginta vixit ;
pór Magnamimus , féd Popula
vi,& amìams Patria: item erudi
tus, nec mom alienus à Voluptati
bus, & P^ita teneriore. Epime
nides Cretenfis Centum $ain
quaginta Septem Annos dixiffe
iraditur ; mixta Re* cum Por
temto, quia quinquagintaßptem
ipßrum,fìb Antro eum delituiffè
fêrunt. At dimidio Seculi poff,
Xenophanes Colophonius ,
Annos centum & deos, aut et
iam diutius vixit ; utpote qni
vigimt, quinque ammos matr*5 ,
Pätriam reliquit , feptuaginta
ßptem
' Æ E r M o R r 1 s. 1 2 3
ftip*, féptem totos Ammos e# peregrimatu,ac po$tearediit; fed quam
, L* diu à reditu vixerit, mom conftat:.
Itm-, /ir mom magis Itineribus, quam
yixi; • %emte oberrams ; utpote cuju
pul- JVomem propter Opiniones , ä
iudy Xenophané , im Xenomanem
puli tradu£ium esf, Vastiproculdu
im* bio Comceptu , & mihil fpirans
j: mifi Infinitum.
¥j 9. Anacreon Poëta major
P. Oétogenario fiit ; Homo lafci
$it vu , & voluptuarius, & bibax.
iiuj Pindarus Thebanus OEtogefi
psi mum Ammum complevit; 'Poëta
ijs , fùblimis , cum quadam movitate
uid. Ingenii,& multu, in Cultu Deo
, qui, rum. Sophocles Athenienfis
tur,| fimilem aÆtatem complevit ;
inti, “Poëta grandiloquum , totum im
;um, F 2 fcri
1 z4 H 1 s T o R i AV 1 T ae
fcribendo , & Familia negligem*.
1o. Artaxerxes Perfarum
Rex, e^fnmos nonaginta qua
// tuor vixit ; Vìr hebetioris Inge
mii, neque (urarum magnarum
patiens, amans glorie ,fed Otii
Mmagis.Eodem temporeAgefilaus
Rex Spartanus oétoginta qua
tuor annos implevit ; Qur mode
ratu, ut intér Reges Philofo
phus ; fed nihilominus e^{mbi
iiofùs, & 'Bellator , & tam AMì
litia , quam Rebus gerendi ffre
73%.
1 1. Gorgias Leontinus An
mos Centum & O&to vixit ; Vir
'Rjetor,& prudentiæ fú4 offenta
tor, & qui Adolefcentes • %er
cede accepta ut inftitueret , mul
tum Peregrinator fùit, & paulo
T . ante
E T M o R r u s, 12
ante Mortem , nihil fe habere
quod Sene&utem incufaret,
dixit. Protagoras Abderites
A/omaginta ammos vixit : Iffe fi
militer Rhetor fiiit, féd mom tam ,
Cyclopædia ufùs, quam Civiles
2(3, & inßruttionem,ad 'Remp.
traéiandam, docere proféffuj; àt
famem Circumcirfàtor Civita
tum, æque ac Gorgias. At Ifo- .
crates Athenienfis Nomagefi.
mum Oítavum e^(nmum com
plevit; Rhetor item,fed pºr va!.
de modeffus,& Lucem Forenfem
figiems , atque domi tamtum
Scholam aperiems: Democritus
Abderites, ad Ammos Centum ,
& Novem e/£tatemproduxit ;
• %£agnus Philofophus, &j;
quâ alium ex Græcis,vere Phy• F 3 ficus.
m 26 H i s τ ο R 1 A Virae
ficus; Regionum complurium,&
multo magis Natura ipfius Per
ambulator; Sedulus quoque Ex
perimentator, & (quod Arifto
teles ei objicit) Similitudinum
potius Se&ator, quam Difpu
tationumLeges fervans.Dio
genes Synopeus,ad Z\(qnagin
ta Anmos vixit ; Vir erga alios
Liber, im /? Imperiofus; Vi£tu
fórdido , & Patientia gaudems.
Zeno Cittieus, (èntemarius ,
duobus tamtum demptis Annis,
füit; Vir Animo excelß,& Opi- .
mionum Comtemptor, magni iti
dem Acumimie,meque tamemmo
lefti , ßd quod amimos magis ca
peret, quam confringeret ; quale
etiam poffea füit im Seneca.
Plato Athenienfis Annum ,
O&io
E r M or r 1 s. 127
ȣiogefimum primum implevit ;
Vir J%agnamimus,ßdtamen ,
.ggietis amantior,(antemplatio
me fùblimis , φ Imaginativus,
AMoribus urbamus , & elegams ;
attamem magis 'Placidus ; quam
Hilaris ; & Maje$tatem quam
dampræféfèrens.Theophraftus
Erefius e^fnmum ottogefimum
quintum complevit ; Uir dulcis
Eloquio , dulcis etiam Rerum ,
varietate; quique ex Philoßphia
Suavia tantum decerpfèrit, Mo
le£ta & eAemara nöm attigerit.
Carneades Cyrenæus multis
poftea Ammis, ad o&togefimum.
quimtum •Aetatis Ammum fimi
liter pervenit ; Vir Eloquentia
proflnemtis, quique grata , & a
mœna Cognitionis varietate , &
F 4 fé
--
!
128 H 1 s T o R 1 A V 1 r ae
fé ipfùm, & alios dele£iaret. At
Ciceronis Tempore Orbiliüs,
mom Philofophus, aut Rhetor,
fed Grammaticus , ad Cemtefi
mum fere ammum vixit ; primo
AMiles,deinde Ludimagifter; Vir
matura acerbus , & Lingua &
Calamo , & verfus Difcipulos
etiam 'Plagofus.
12. Q. Fabius Maximus
fexaginta tribus Ammia Augur
fùit ; unde conftat, eam Octoge
mario majorem occubuiffe ; licet
verum fit, im Auguratu, Nobi
litatem magis ffettari ßlitam ,
quam Ætatem : Vir prudems &
Cumttator , & im omnibus ©itae
partibus Moderatus , & cum ,
Comitate féverus. Mafiniffa
Rex Numidarum 7\gnagefi
. ^
mum
Ε τ M o R r 1 s. v 129
:
;
i;
mum >4nmum fùperayit , & fi
lium gemuit, po$t o&togefimum
quintum ; Viracer , & Fortum4,
fidems , & ffuventute multa, re
rum viciffitudine, expertus, de
curfù Aetatis conflahter felix. ,
4t M. Porcius Cato, ultra
Ammum 7\(onagefimum vixit ;
J^ir ferrei prope Corporis, & A
mimi ; Lingua acerbe, & Simul.
tates amans ; Idem Agriculturæ
deditus, Sibique & Familia fùae
A/edicus.
-
1 3. Terentia CiceronisU
xor , ad 4mmum cemtefimum ,
tertium vixit ; « %ulier multis
ærumnia conflictata,primo Exilio
AMariti,deinde Diffidio,& rurfus
Calamitate ejus extrema; etiam
Podagrafepius vexata, Luceia
- F 5 .Am
a •
a 3o H 1 st o R1 AV 1 T ae
-Ammum (èntenarium haud pa
rum fùperavit ; cum , dicatur,
(èntum e4nmis totú, im Scema
J%£imam agens pronunciaffe ;
'Puelle firtaffè primo parte'fì
f.vipiems,poftremo e/4nu* decrepi
t« At Galeria Copiola,Mima
A/ etiam & Saltria , pro Tirocinio
fùo produéta e$t im Scemam,quo
to &4nmo •/£tatis imcertum eff;
verum po# Annos N£?
7\qvem ab ea produ£iion*, rur
fua reduéta e$t in Scemam , mom ,
jam pro Mima.fedpro Miracu
Io, im Dedicatiorie Theatri à
Pompeio Magno ; Neque hic
.fiqi,cum etiam in Ludis Voti
vis pro Salute Divi Augufti,
iterùm monftrata fit in Scema.
14, Fuit & alia Mifna, Aeeta
fe
|
* ,
E r M o R r I s. ■ 3 r
te paulo inferior,'Dignitate fùbli
mior, quæ ad Nonagefimum ,
Annums^fetatem fére produxit;
Livia Julia Augufta , Cæfaris
Augufti uxor, Tiberii Mater.
Etenim f Fabula fùit Vita Au- '
gufti (Jd quod ipfe voluit, cum .
decumbens Amicis præcepiffet,ut
poftquam expirarit, fibi Plaudi
te exhibereht.) certe & Livia
optin® Mima fùit ; qu« cum ,
/Ma% Obfequio , cum Filio
“Poteffate quadam , & Prado
mimamtia tam bene congrueret.
JMulier (omis , & tamen Ma--
tromalis, Negotiofà,& Poteffati&,
temax. AtÉ, C. Caffii 'U-.
xor,M. Bruti Soror,etiam No
magenaria fùit ; cum poft Aciem
Philippenfem fexaginta qua
F 6 t/407*
r 3 2 H 1 s T o R 1 AV 1 T ae
tuor Anmos vixiffèt, e %ulier
AMagnamima, Opibufælix, (a-
lamitate AMariti & Proximo
rum, & longa Viduitate mafla,
ßdtamem Honorata.
* 1 5. Memorabilia e$ Annus
Domini Septuagefimum Sextu,
Tempore Imperatoris Vefpa
fiani, quo reperiumtur Longæ
vitatis tamquam Fafti ; Eo
emim Anmo peraétus eff'Cen
fus, (Cenfus autem de Aetati
bus du£toritatem , & Infirma
tionem habet fidiffimam) atque
im eaparte Italiæ, quae iacet im
ter Apenninum & Padum,
imvemti fùnt Homine, , qui Am
mum Cemtefimum æquarunt , &
fùperarunt Centum & Viginti
4uatuor ; videlicet Annorum ,
Cem
;
-
!
* r M o R r r s. . 133
centum , Homines quinqua
ginta quatuor ; Ammorum cem
tum & decem, Homine, quin
quaginta/eptem; Ammorum cen
tum & viginti quimque , Ho
mimes duo ; Ammorum centum ,
& triginta, Homine, quatuor;
Ammorum centum & triginta
quinque aut triginta ßptem,Ho
- mines item quatuor ; Ammorum
centum& quadraginta, Homi
mes tres. 'Prater hos, fpeciatim
Parma edidit .guimque , quo
rumTres centum viginti Ammos,
Iduo centum triginta compleve
rumt; Bruxella Vnum , Ammo
rum cemtum viginti quinque;
Placentia Vnum Ammorum ,
centum triginta umiu ; Faven
tia Vnam AMulierem , Ammo
1^//7/7_,
.
134. H 1 s τ ο R Ι Α V 1 r Aa
turn cemtum triginta duorum;
» Oppidum quoddam ( tumc di
êium Velleiacium) in Collibu,
circa Placentiam, decem dedit;
quorum Sex: Anmum e/£tatù
cemtefimum decimum , §}uatuor
cemtefimum viceßmum comple
merumt ; Ariminum demique
Vnum, centum & quinquaginta
4mmorum, momime M.Apóniü.
[A4omitum.] Ne res in lon
gum procederet, vifum eft,
vam in illis, quos iam recen
fuimus, quam in his, quos
mox recenfebimus, Nufìum
adducere O&ogenario Mi
norem : Appofuimus autem
fingulis Charaâerem , five E
logium , verum & perbreve;
at eiufmodi , quod iudicio
noftro,
.—n—-—----- --- -
-
-
E r M o R r 1 s., 13
noftro, nonnulllam habeat ad
Longævitatem (quæ Moribus;
& Fortuna non parum regi
tur) relationem ; Sed duplici
modo ; Aut quod tales Lon
gævi effe plerunque foleant;
aut quodtales,. licet minus
apte difpofiti,tamen Longæ
vi effe aliquando poffint.
1 6. Inter lmperatores Ro
manos , & Græcos , item ,
Francos, & Germanos, ufque
admoßram e^{etatem, qui mume
rum prope ducentorum Primci
pum complerunt, quatuor tam
tum imvemti fùnt o&togenarii;
quibus addere liceat Imperato
res duos primos, Auguftum, &
Tiberium, quorum hic feptua
gefimum oótavum, ille feptua
gefimum,
136 H 1 s T o R i A V 1 r Aa
gefimum fextum e~£mmum im
plevit , & ad o&togefimum fórte
pervenire Uterque potuiffet , fi
placuiffet Liviae,&Caio. Au
guftus(ut diífum e$t) e/mnos
vixit feptuaginta fex ; Virma
deratus Ingenio; Idemad res per
ficiemdam Vehemems, cætera Pla
cidu & Seremu4 , Cibo & 'Potu
Sobrius, Venere intemperamtior,
per omnia Fælix ; ®gique Anno
Aetatis tricefimo, gravem &pe
riculufùm paffia e$t Morbum,
adeo ut Salu eius pro defperata
. effet : quem Antonius Mufa
Medicus, cum cæteri Medici
Calida A4edicamemta, tanquam
JMorbo commemiemtia, adhibuif
fent, contraria ratione Frigidis
curarit ; Quod firtaffe ei ad
Dim
:
ET M o R r 1 s. 1 3z
'Diuturnitatem P ita profiit.
Tiberius duos amplius Annos
yixit; Vir lentis miaxillis, (ut
e^(uguftum ajebat) Sermome fci
liget tardus , fed validus ; Sam
guimariu, Bibax, quique Libi
dinem etiam in Diætam tramffu
lit ; Attamen Valetudinis fùe
Curator probus, ut qui folitus ef
fet dicere, Stultum effe, qui post *.
Triginta Annorum /itam,Me
dicum confìleret, aut advocaret.
Gordianus Senior, oétogimta
Ammos vixit , & tamem violenta
AMorte periit , poftquam vix de
guftaffet Imperium; Vir • %a-
gmamimua, & Splendidus, Eru
[ditu, & Poëta, & conffanti vi
ræ tenore (ante ipfùm obitum)
Fælix.ValerianusImperator,
, • - Septua
1 38 H 1 s T o R 1 A V 1 T ae
-
feptuaginta [ex •^fnmos vixit,
antequam à SaporeRege Per
farum captus eßet ; poff (apti
vitatem autem feptem Ammos
vixit, imter contumelias ; etiam
violenta Morte præreptus ; Vir
mediocris e^{mimi, mec[fremuuu;
Exiftimatione tamem paulo emi
mentior, & eue&iua, Experimem
to mimor. Anaftafius cognomi
m• Dicorus , OEtoginta Oíto
e^fnmos vixit ; Homo animiß
dati, fed Humilior,& Superfi
tiofus , & Timidus. Anicius
Iuftinianus , Annos o&toginta
tre, vixit ; Vir Gloria appetens,
'Perßnapropriaßcors, Ducum
/ìorùm virtute felix,& celebris;
Vxorius, meque fùus , féd alio
rum duéta circumatiu. Helena
Bri
¢
í
s T MoR r I s. 139
Britanna Conftantini Magni
Mater, JEtogenaria fùit ; Ma
lier civilibus Rebus mimus féim
mifcens, nec Mariti, nec Filii
Imperio, fed tota Religiomi dedi
ta; Magnanima, &femper fla
rems. Theodora Imperatrix,
(quae Zoës ßror erat, Mono;
miacbi uxoris, ipfâ autem poft
ābitum eius ßla regnavit) e^n-
mos fùpra oétoginta vixit; A4a
lier negotioß, & Imperio dele
&}ata, Fœlix admodum , & ex
Faelicitate Credula.
17. Iam à Sæcularibus, ad
Principes Viros in Ecclefia
7\(arrationem conyertemua. S.
Jöannes Apoftolus Servato
íis , & Difcipulus Amatus,
nonaginta tres Annos vixit; Ve
re
#4oH 1 sτ ο R 1 A V 1 r Ab
re Aquilæ Emblemate nota
tua, nihil ffirans mifi Diuinum,
& tamquam Seraph inter Apo
los, propter Fervorem Charita
tis. S. Lucas Euangelifta o£to
ginta quatuor Anmos complevit;
Pir eloquems , & “Peregrimator,
S. Pauli (omes individuum , &
• 7%edicus. Symeon Cleo
phae , Frater Domini di£ius,
Epifcopus Hierofolymita
nus, 4mmos centum & viginti
vixit, licet Martyrio præreptus :
fierit; Vir e^{mimofus , & όon
fams, & bomorum Operum Ple
mus. Polycarpus Apoftolo
rum Difcipulus, Smyrnenfis
Epifcopus, videtur ad(èntum
annos & amplius ætatem pro
duxiffe; licet Martyrio intërce.
. ' - ptus;-
}
E r M o R T 1 s. 141
ptus; Vir excelfi Animi, & He
roice patientiæ, & Laboribus
indefiffus. Dionyfius Areopa
gita, Paulo Apoftolo (ontem
oraneus , ad momaginta Annos
vixiffe videtur ; Volucris coeli
appellatus, ob Theologiam fùbli
mem ; meque mimus Faëiis,quam
• %editationibus infignis. A
quila & Prifcilla Pauli Apo
ftoli primo Hofpites , deimde
Coadiutores, Comiugio fælici&
celebri, ad Cemtum ad mimimum
' • e^{mmos vixerunt ; cum fubXi
fto primo fùperftite, fierint;
7\(obile Par, & m omnem Cha
ritatem effafùm ; quibus inter
maxima, comßlationes (quales
proculdubio primos illos écclefiae
Fundatora féquebantur,) etiam
illu
142 H 1 s T o R i AV 1 r ae
-\-
illud (oniugalis Confórtii tam
quam magnus cumulus acceffe
rat. S. Paulus Eremita, Am
mos centum & tredecimo vixit;
vixit autem im Spelunca, Vičtu
tam fimplici, & duro, ut eo Vi
tam tolerare (ùpra Humanas
Pires videri poffit; im meditati
omibus & ßliloquiis tantummo
do Aevum tranfigems ; qui ta
mem mom illiteratus, aut Idiota,
fed eruditus fùit. S. Antonius
Coenobitarum primus Infti
tutor, aut (ut alii volumt) Re- '
ftitutor, ad centefimum quin
tum Annum pervemit ; Vir de
votus, & contemplativus , &
tamen Civilibus Rebus utilia;
P'itæ genere auffero , & afpero;
attamen im gloriofa quadam So
litudi-.
ET M o R r 1 s. 143
litudine degens, mecfime Imperio;
gum & Monachos fuos fùb fé
Habuißet, atque infùper à com
pluribus , &.Chriftianis , &
Philofophis,veluti Vivum ali
quodSimulachrum,mom fineAd
gratione quadam , vifitatus ef
fét. S. Athanafius mortuus eß
O$togenario Maior; Vir Invin
gibilis Conftantia, Fame fémper
imperam;, nec Fortamæ fùccum
£ens ; Idem erga Potentiores li
6er, erga Popùlumgratiofus,&
acceptus ; exercitatus Comtem
tionibus, im iifque & Animo
fus, & Solers, S.Hieronymus,
plurimorum confènfù, Annum ,
nonagefimumfùperavit;vir Ca
lamo potens , & virilis Eloquen
tiae ; varie eruditus, & Linguis,
- 69*
1 44. H 1 s τ ο R i A V 1 T ae
& Scientiis; 'Peregrinator item,
atque Vitæ verfusfemium aufe
rioris ; fed im Vita privata Spi
ritus gerens altos, & late filgens
ex obfcuro.
18. e/£t Papæ Romani mu
merantur Ducenti Quadragim
ta 'Onus ; Ex tanto Numero
.Quimque Jolummodo Ottogema
rii, aut fùpra reperiuntur ; 'Pri
mitivis autem compluribus , iu
fia •Aeta, Martyrii Præroga
tiva anticipata eff. Ioannes
vicefimus tertius, PapaRo
manus, momagefimum Aetatis
Ammum complevit ; Vir Ihgenii
imquieti, & Novis Rebus $tu
dems, & multa transferems, mom
halla in Melius, haud pauca im ,
~dliud ; • %agnus autë Opum,
. G*
! ET M o RT 1 s. 14;
* & Thefauri Accumulator. Gré.
* gorius diétus Duodecimus,
' creatus Papa im Schifmate, &-
' quafi Interrex , \omagenarius
obiit 5 De eo,propter breyitatem
Papatus, nihil invemimus, quod
4mmotemus. Paulus Tertius,
ad oótoginta & unum , Annos
vixit ; Vir fedati Animi, &
profumdi Confilii, idem Doiius,
& Aftrologus, & Valetudinem
impenfe regens; more autem ve- -
teris Sacerdotis Eli, Indulgens
in fuos. Paulus Quartus öáto.
ginta tres Anmos vixit; Vir Na.
tura affer & feverus, altos ge
rens Spiritus, & Imperiofus,in
genio commotior, Sermone elo
quems, & expeditus. Gregorius
Decimus tertius, fimilem Ae
G tate?}}
1 46 HisToRiA VITÆ
tatem o£toginta trium Ammorum
implevit ; /ir plame ßomus, Ami
mo & corpore famus, Politicus,
Temperatus, Euergetes & Elee
moffnarius.
i 9. Quae fequentur, Ordine
promifcuo , Fidei magis dubiæ,
.Obfervatione magis jejuna ,
erumt. Rex Arganthonius,
qui regnavit Gadibus im Hi
fpania, cemtum & triginta ,
aut (ut alii volumt) quadraginta
Ammos vixit ; ex quibus oéto
ginta regnayit : De Moribus
ejus, & Vitæ gemere, & Tempore
quo vixit, filetur. Cyniras Cy
priorum Rex, im Infula illa
tumo habita ßeata , & Volu
ptaria , centum quinquagim
ta , aut fexaginta Ammos vixiffe
. perhi
i
E T M o R r I s. 147
perhibetur. Reges duo Latini
in Italia, ?ater & Filius , alter
oëtingemtos , alter fexcemtos Am
nos vixiffe tradumtur ; verum hoc
narratur à Philologis quibu£
dam , quibus & ipfis (cetera fa
tù credulis) Fides rei fùffeäa eft,
imo damnata. Arcadum Re
ges mommullos Trecentos Ammos
vixiffe alii tradunt; Regione certè
ad Vitam longam fatis idonea ;
ße fortaffè Fabulis au£ta.Nar
ramt Dandonem quemdam im !
Illyrico, abfque Incommodù Se
mettutis, Quingemtos Ammos vi
xiffe. Apud Epios , AEtoliæ
videlicet Partem, marrant umi
verfam Gemtem admodum lom
; . g4vam fuiffe ; ut multi ex his
Ducemum Ammorum inyemti fimt;
G 2 Imter
148 H I s T o R 1 A V I TÆ
Inter eos Præcipuum quemdam,
monime Litorium, yirum Gi
ganteæ Staturae , qui Trecem
tos Ammos cumulaverat. . In
Tmoli Montis Faftigio
( Tempfi antiquitus vocato )
Aomimes complures , cemtum
quinquaginta Aemmos vixiffe tra
ditur. Seétam Effæorum apud
Iudæos, ultra Cemtum Ammos
commumiter vixiffe tradumt: Se
&taautem illa fimplici admodum
Diæta utebatur , ad Regulam
Pythagoræ, Apollonius Tya
neus Cemtum Ammos , exceffit,
affeétu (ut im tanta Aetat?) pul
cher, Vir certe Mirificus, apud
Ethnicos Divinus habitus •
apud Chriftianos Magus; Vi
£tu Pythagoricus, magnus pe
regri
3 - ./
E T M o R T I s. 149
fgrinator, magna etiam cloria
forens , & tanquam proXumi
ne cultus ; Attamen fub finem
4etatis , Accufationes &'Con
tumelias paffus, unde mihilomi
£* incolumis quoquo modo eva
fit. Attamen ne Longævitas
fùa Diætæ Pythagoricæ folum
iribuatur , fed etiàm è Genere
Juo aliquid traxiffe videatur ;
Avus ejus etiam Cemtum Trj.
ginta Ammos vixit. Q. Metel.
lum ultra centum ìmmos vi.
xiffe certa res eft ; Atque, po$t
Confülaria Imperia feliciter
adminiftrata, Pohtificem Ma
ximum , jam Senem creatum
effe , & facra per viginti duos
4nnos traäaffe ; meqúe ore'in
Yotis numcupandi h«fitante, me
G 3 que
1 5o H 1s r on 1AV 1rae
},
que in Sacrificiis faciemdis tre
mula Mamu gerentem. Ap
pium Coecum, Annofiffimum
fuiffe conftat; Ammos mommume
rant, quorum partem majorem.
po$tquam Luminibus orbatus eft
fet, tranfègit ; Neque propterea
mollitus, Familiam numerofam,
Cliemtelas quam plurimas, 4uim
etiam ßemp. fortiffime rexit ;
Extrema yero Ætate Leéticae
im Sematum delatus, Pacem cum
Pyrrho vehememtiffime diffuafit ;
cujus Principium Orationis ad
modum memorabile, & imyimci
bile quoddam ßobur , & impe
tum Jdhimi, fpirams. Magna,
tmqutt , patientia , patres
confcripti,Cœcitatem meam
er pluresjam Annos tuli; at
1nllnC
E r MoRT 1 s. 1 j 1
fiuncetiam meSurdum quo
que optaverim,cum vos tam
deformiaConfilia agitare au
diam, M. Perpenna vixit Am
mos momaginta oéto ; ommibus,
quos Conful femtentiam im Se
natu rogaverat, (hoc e$t, ommi
bus Senatoribus fui Ammi,) fù
perftesfuit : etiam omnibus,quos
paulo po$t Cenfor im Sematum
legerat , feptem tamtum exce
ptis. Hiero Rex Siciliæ,Tem
poribus Belli Punici fecundi,
ad cemtefimum fere anmum vi
xit ; Vir & ßegimine, & Mori
bus moderatus ; Numinum Cul
tor, &• Amicitiae Comfervator
religiofus ; ßeneficus,& conffan
ter Fortumatus. Statilia ex mo
bili Familia , Claudii tempore,
G 4 vixit
1 5 2 H I s τ ο R I A Vitae
vixit Ammos momaginta movem.
Clodia Ofilii Filia Centum &•
quindecim. Xenophilus, an
tiquus Philofophus è Seéta Py
thagoræ, _centum & fex Am
nos vixit, fama & vivida Sene
êtute , & magna apud Vulgum
Doctrinæ fama. Infulani Cor
cyræi habebantur olim Viva
ces, fed hodie communi aliorum
Sorte vivumt. Hippocrates
Cous Medicus infignis , cem
tum c%- quatuor Ammos vixit ;
Artemque fuam tam longa /i-
ta comprobavit , & homeftavit;
Vir cum ?rudentia quadam do
étus ; im Experiemtia, & Obfer
νatione multus ; mom Verba , aut
Methodos captams , fed Ner
vos tantum $cientiae feparans,&
propo
E t M o R r is. 153
propomems. Demonax Philofó
phus, (mom folum Profeffiome,fed
A4oribus) Tempore Adriani, ad
Cemtemarium fere Ammum vixit;
Vir magni Amimi, atque Ami
mi viétor, idque vere fime affeéla
tiome , & im maximo humama
rum rerum Comtemptu , Civilis,
&* Vrbamus. I, cum Amici de
Sepultura ipfius , verba injice
remt, Definite, imquit, deSe
pultura curare; cadaver enim
Fœtor fepeliet; atque illi; Pla- ,
cet ergo Avibus,aut Canibus
exponi ? Ille rurfus , Cum,im.
quit , vivus Hominibus pro
deffe pro viribus cohtchde
rim , quæ invidia eft,fi mor
tuus etiam Animalibus ali
quid præbeam ? Populus In
G 5 diæ,
134 H 1 sr o R 1 A Virae
diae, Pandoræ appellati,admo
dum Longævi ; etiam ufque ad
Ammum 0ucentefimum. Ad
dunt rem magis miram 5 Scilicet
cum Pueri fere camdido Capillo
fuerint, Semeliute ante Canitiem
eos migrefcere fòlitos : Id tamem
ubique vulgare eft,ut Pueris Ca
pillitio camdidiore, virili Ætate,
Pili mutemtur im obfcurius.
Etiam Seres Indorum Popu
lus, cum Vino fùo ex Palmi ,
Longævi habiti fùnt , ufque ad
Ammum Cemtefimum Tricefi
mum. Euphranor Gramma
ricus comfemuit im Schola, & do
cebat Literas , ultra Ammum
cemtefimum. Ovidius Senior,
Poëtæ Pater, Ngnaginta An
nos vixit ; ®iverfùs à Moribus
- Filii,
' st M o RT 1 s. 1 j 5
Filii , utpote qui Mufas com
tempfit , & Poëticem Filio di£
fuafit. Afinius Pollio, Augu
fti Familiaris , Cemtum ammos
fuperavit ; Vir ingentis Luxus,
Eloquens, Literarum cultor, at
tamem /ehemens, Superbus,Cru
delis , &• tamquam fibi Natus.
Invaluit Opinio , de Seneca,
quod admodum Annofus fuerit,
ufque ad Ammum cemtefimum
decimum quartum ; Quod ve
rum effè mom poteft, cum tamtum
abfit , ut Semex decrepitus ad
Neronis tirocimium admotus
fit, ut contra ßebusgeremdiftre
nue fùffecerit ; quinetiam paulo
ante, medio tempore Claudii,
exularit, ob Adulteria aliqua
rum Principum Fæminarum;
G 6 quod
156. H I s τ ο R 1 A V 1 TÆ
quod in talem Ætatem mom com
petit, Ioannes de Tempori
bus, ex omnibus pofterioribus
Saeculis, Traditiome quadam , &
Opiniome vulgari,ufque ad A4i
raculum,vel potius ufque ad Fa
bulam , Longævus perhibetur,
Anmorum fupra Trecemtos; Xa
tione fuit Francus , militavit
autem fub Carolo Magno.
Gartius A retinus Petrarchæ
Proavus, ad cemtum & quatuor
Anmos pervemit, proffera femper
tufus Valetudine , atque im Ex
tremis Vires labamtes femtiems
potitis quam Morbum ; quae ve
ra est Refolutio per Semium. Ex
Venetis reperiumtur haud pauti
Long£}i , etiam Gradu emimem
tior; ; Francifcus Donatus
.
Dux;
, ' E t M o RT 1 s. 1 57
r
• 1 Dux ; Thomas Contarenus
Procurator S. Marci ; Fran
cifcus Molinus item Procura
' tor S. Marci; Alii. At maxi
., me memorabile e$t illud deCor
' Varo Veneto, qui Corpore, fub
imitio, valetudinario, cœpit pri
mum metiri Cibum & Potum,
ad certum Pondus,in curam S.t-
mitatis : Ea cura tranfiit ufu in
Diaetam , &* ex Diaeta im m.t.
gmam Longævitatem , ufque ad
Ammum Cemtefimum, & ultra,
integri $enfibus , & conflanti
Valetudine. Guilielmus Po--m .
ftellus, moftra ætate, Gallus, ad
Centefimum & prope Vicefimum
Ammum vixit ; etiam fùmmitati
bus Barbae im labro fuperiore mon
mihil nigrefcentibus, meque pror
fus
158 H i s T o R 1 A V 1 Tae,
fùs canis ; Vir Capite motus, &
mom imtegra omnino (Phamtafie ;
magnus feregrimator , &• Ma
thematicus , & Hæretica Prayi
„tate nonnihil afferfus; .
„I 2o. Apud nos im Anglia ar
bitror mom exiftere Villulam,
paulo populofiorem , im qua mom
reperiatur aliquis Vir aut Mu
A^ lier ex Oétogemariis ; Etiam am
te paucos Amnos im Agro Hc
refordiefifi, inter Ludos Flo
rales, inftituta erat Chorea &
Saltatio ex Viris oéto , quorum
- Aetas fimul computata, 0êtim
gentos Ammos complebat ; cum
quod 4lteris eorum ad Cente
marium deeffet, Alteris aliquibus
„fupereffet.
2 1. Im Hofpitali Bethleem,
ad
.
.
E T M o R r i s. 1;9
ad $uburbia Loadini,quod in *
Suffemtatiomem , & Cufiodiam
Phremeticorum inßitutum e$i, *
inveniuntur, de tempore im tem
pus, multi ex Mente capti fuiffèlongevi. t
22. Aetates, de quibus fabu
lamtur, Nympharüm,&Dæ
monum Aëreorum, qui Cor
pore mortales effemt, fed admo
dum longevi; (id quod &- Amti
qua , & inter quofàam ßecenti
Superffitione, & credulitaie, re
ceptum e£;)pro Fabulis,& Som.
niis habemus ; praefertim cum fit
Fes » meo cum Philofophia , nec
tum ßeligione bene confemtiems.
vitque de Hiftoria Longaevi
fatis im Homine, per Indiviflua , aut Individuis proxima,
haec
16o H 1 s r o R 1 A V 1 rae
hac inquifita fimt. Iam ad ob
` fervationes per Capita tranfibi
7m£4$. * *
2 3. Decurfus Sæculorum,
& Succeffio Propaginis, mi
hil videmtur omnino demere de
Øiuturmitate Vitae ; quippe Cur
riculum Humanæ Ætatis vide
imus » ufque à Tempore Mofis
ad noftra, circa oétogefimum Am
mum fetiffe; meque fenfim &pau
latim (ut quis crederet) decli
maffe. Sumt certe Tempora,im fin
^gulis Regionibus , quibus Homi
nes diutius , aut brevius degunt.
Diutius plerumque, cum Tem
A pora fuerint ßarbara, &fimpli
cioris Viétus , & Exercitationi
Corpori magis dedita ; ßrevius,
cum magis Ciyilia, & plus Lu
Χuri«
---------- --- --- ----
>-
- E r M o R r I s. 1 6 1
zuriæ & Otii: Verum iffa tranf
eumt per Vices , Propago ipß,
nihil facit. Xeque dubium eit;
quim idemfiat im Amimalibus cæ
teris , fiquidem mec Boves, nec
Equi, aut Oves , & Similia,
Aevo , ultimis his Saeculis , mi
muumtur ; Itaque Præcipitatio .
Ætatis faéta e$t per Diluvium ;
& fieri fortaffe pote$t, per Simi
les Majores Cafüs, ( ut loquum
tur) veluti Inundatiomes parti
culares, Combuffiones per longas
Siccitates , Terræ motus , &fí
milia. Quimetiam videtur , fi
milis effe ratio im Magnitudine
Corporum, five Statura; que
mec ipfa per Succeffiomem propa- .
ginis defluit ; licet Virgilius
(communem opinionem fecutus)
diyi
162 Hi s τ ο R 1 A Vitae
divinaffet Pofteros futuros Prae
femtibus mimores : unde ait de
Campis Emathiis, & Emo
nenfibus fubarandis:
Grandiaque effoffis mira
bitur Offà fepulchris.
Etenim cum com$tet,fuiffe quom
dam Homines Staturis Gigan
teis , (quales & im Sicilia, &
alibi, im vetuftis Sepulchris, &
Cavernis,pro certo reperti fumt,)
tamem jam per tria fere A4ille
maria Annorum, ad quae produ
citur Memoriafatis certa, im iif.
dem Locis, mil tale comtimuatur;
licet etiam hæc res, per Mores,&
Confuetudines civiles , vices
quafdam patiatur, quemadmo
dum & illa altera. Atque hec
tmagis motanda , quia infeditA
nimis
ET M o Rr i s 1 6;
------
nimis Homimum pemitus opi
nio, quod fit perpetuus Deflexus
per Ætatem , tum quoad Diu
turnitatem Vitæ, tum quoad
Magnitudinem & Robur
Corporis; Omniaque labi &
7//ere im Deterius.
24. Regionibus Frigidio*
ribus & Hyperboreis', diu
tius Homines vivunt plerumque,
quam Calidioribus; Quodme
ceffe eít fieri ; cum & cuti fit
magis affritfa; & Succi Corporis
nimus dißipabiles ; & Spiritus
ipfi minùs acres ad confùmem
dum, & magis fabriles ad repa
randum ; & Aër (utpote modice
calefaítus, à ßadiis Solis) minus
Pradatorius ; At fub Linea AE
quino&iali, ubi Sol tranfit,&
- - duplex
----------
164 H 1 s T o R 1A V 1 TÆ
duplex fit Hyems, & Æfas, fit
que etiam major Aequalitas im
ter spatia ®ierum , &- ^g-
ętium,(fi caetera mom impediant,)
etiam bene diu vivunt ; ut in
„Peruvia, & Taprobana.
2 5. Infulani Mediterraneis
ut plurimumfunt Longæviores ;
Xeque emim tam diu vivunt in
Ruffia, quam im Orcadibus;
neque tam diu in Africa ejufdem
Paralleli, quam im Canariis,&
•/Terceris ; Iaponenfes etiam
χ
Chinenfibus(licet hi Longævi
tatu appetemtes fimt ufque ad Im
famiam) fumt vivaciores; mec mi
rum, cum Aura Maris , & in
Regionibus Frigidioribus foveat,
& in Calidioribus refrigeret.
26. Loca Excelfà potius
- edunt
*1 4
!
{!
'!
h;
{
ù
E T M o RT 1 s 1 65
,|
.
m-----------
edunt Longaeyos , quam De
preffà; prefertimfi nom fimt Iu
gaMontium , fed Terræ Al
tæ , quatenus ad Situm eorum
generalem ; qualis fuit Arcadia
im Græcia, & Ætoliæ Pars, ubi
Longevi admodum fuerumt: At
de Montibus ipfis eadem foret
ratio , propter Aërem videlicet
puriorem, & limpidiorem , mifi
hoc labefaítaretur per accidens ;
imtervemtu fcilicet Vaporum ex
Vallibus eo afcemdemtium, & ibi
acquiefcemtium. Itaque imMon
tibus Nivalibus, non reperitur
aliqua infignis Vitæ Longitado;
mom im Alpibus, non im Pyre
naeis,mom in Apennino;fedMe
dii Colles, aut etiam Valles,
dant Homines Longeviores ; At
- 1?}
r
-
166 H 1 s ToR I A V 1 rae
in Montium Iugis protenfis
verfùs Æthiopiam, & Abyffi
nos, ubi, propter Aremas fùbje
ętas, parum aut mihil incumbit
in Montes Vaporis, diutiffime
pivunt , etiam ad hodiernum
Diem ; Ammum mom raro Cente
fimum & Qujnquagefimum im
plentes. -
27. Paludes & Traétus ea
rum, praefertim exporreëti im Pla
mo, Nativis propitii, Advenis
maligni, quoad Vitæ prorogatio
mem,aut decurtationem ; Quod
que mirum videri poffit, Palu
des Aqua Salfa per vices imum
datæ, minus falubres, quam que
Aqua Oulci.
28. Regiones Particulares,
quæ motatæ fùnt Longævosprodu
.
.
xiffe,
E r M o R r 1 s. 167
xiffe , fumt Arcadia, Ætolia,
India cis Gangem , Brefilia,
Taprobana, Britannia, Hy
bernia , cum Infulis Orcadi
bus » & Hebridibus; nam de
Æthiopia , quod ab Aliquo ex
4mtiquis refertur, quod Longevi
fuerint, ßes vana e$t.
29. Occulta e$t res, Salubri
tas, praefertim perfeétior, Aëris ;
& potius Experimemto , quam
Difcurfù , & Comjeéìura, elici
tur. Capi poffit Experimen
tum ex Vellere Laniæ, per ex
pofitionem in Aerem cum mera.
aliqua Dierum , minus au£ta
Pondere: Aliud ex Frufto Car
nis, diutius manente mom putre.
faíto: Aliud ex Vitro Calen
dari minori ffatio reciprocante:
Øe
1 68 H 1 s T o R 1 A V1 TÆ
De his , & Similibus , amplius
imquiratur.
3 o. Aëris mom tamtum Boni
tas, aut Puritas, verum etiam
AEqualitas quoad Longævita
tem/peâatur: Collium & Val
lium Varietas Affeétui &
Semfùi grata, Longævitati fuffe
êta; At Planities modice ficca,
mec tamem mimis fterilis , aut A
remofa , mec prorfùs fine Arbori
bus c%- Vmbra, Diuturnitati Vitæ
magis commoda.
3 1. Inæqualitas Aëris, (ut
jam diétum e$t) in Loco Man
fionis, mala ; yerum Mutatio
Aëris im Peregrinatione,pof
quam quis affueverit, boma ; Vm
de & magni Peregrinatores
Longevi fuere : fimiliter etiam
Lon
et M o R r 1 s. 169
* Longeyi,qui imTuguriolis füis,
eodem loco , perpetuo /itam de
* gerunt : Aër enim Affuetus,mi
' mus confùmit, at A4utatus magis.
alit , & reparat.
34. Vt Seris , &• Numerus
Succeffionum, ad ®iuturmita
* tem, aut ßrevitatem vita, nihil
+ eft (ut jam diximus;) ita Con
* ditio immediata Parentum,
* tam ex parte Patris, quam Ma
* tris , proculdubio multum po-.
teft. Alii fiquidem gemerantur
* ex Senibus, Alii ex Adolef
* centulis » Alii ex Viris Æta
… te fuitiore ; Item Alii à Patri
* bus , cum Sanifuerint, & bene
diffofiti, Alii à Morbidis, &-
* Languidis ; Item Alii à Re
' - pletis , &• Ebriis, Alii poft
- H. Som
17o H 1 s r o P. t A V 1 Tae
Somnum,& Horis matuti- .
nis; Item Alii po$t longam ln
termiffionem Veneris , Alii
po$t Venerem repetitam:Item
Alii flagrante Amore Pa
trum, (ut fit plerumque im Spu
riis) Alii defervefçente, ut in
'Conjugiis diuturnis. Eadem
etiam ex parte Matris fpeétam
tur : Quibus addi debent, Con
ditio Matris, dum geftat Vte
rum, qualifanitate, quali di«t4?
Et Tempus Geftationis , ad
decimum Menfem, aut celerius ?
Haec ad Normam reducere, qua
tenus ad Longævitatem difficile
e$t; Atque eo difficilius,quod for
taffè quæ optima quis putaret, in
contrarium cedent : Etenim Ala
critas illa im Generatione, quae
Libe
•
E r M o R r 1 s. 17 1
v
Liberes Corpore robuffos , &
agiles producit , ad Longævita
tem mimus utilis érit, propter A
crimoniam & Incenfionem.
Spirituú. @iximus antea, Plus
habere ex materno Sangui
ne, conferre ad Longævitatem 3
Etiam Mediocria fimili ratione
optima effe putamus, Amorem
potius Conjugalem,quamMe
fetricium; Horas Generatio-\
nis matutinas ; Statum Cor
poris mom mimi, Alacrem, aut
Turgidum, & $imilia. Illud
etiam bene obfervari debet,quod
Habitus Parentü robuftior,
ipfis magis eft propitius , quam
Fatui , Pracipue im Matre : Ita
que fàtis imperite Plato exifti
mayit, Clawdicare virtutem Gé
H 2 1074
172 H 1 s T o R I A W1tae
/
merationum, quod Mulieres fi
milibus cum Viris Exercitiis tam
Animi, quam Corporis , mom u
, tantur ; Illud comtra fe habet :
Diftantia enim Virtutis inter
AMarem, &* Faemimam, maxi
me utilis e$t Fætui ; Atque Far
mimae teneriores magis Præbito
rie funt , ad alendum fætum»
quod etiam im Nutricibus temet.
Neque enim Spartanæ Mulie
res, quæ ante 4mmum vicefi
`mum fecumdum , aut (ut alii di
cunt) quimtum, nubere mom fá
lebant , (ideoque Andromanae
vocabantur) generofiorem , aut
longæviorem Sobolem ediderumt,
quamRomanæ,autAthenien
fes,aut Thebanæ , apud quas,
Anni @uodecim, aut Qa4tuor
- - decim
e r M o R r 1 s. 173
ilatim ^(gbiles erant. Atque fi
in Spartanis aliquid fuerit E
gregium , id magis Viétus Parfi-.
momiae debebatur, quam Nuptiis ,
AMulierum ferotimis. Illud ve
ro Experiemtia docet, Effe quaf
dam Stirpes ad Tempus lon
gava*» ut Longævitas fit, quem
admodum Morbi, Res Haerc
ditaria, in aliquibus periodis.
33. Candidiores Genis,
Cute, & Capillis, mimus /i-,
vaces; Subnigri, aut Rufi, aut
Lentiginofi magis. Etiam Ru
bor nimius im Iuventute, Lon
geyitatem minus promittit , quâ
Pallor. Cutis durior Longae
Vitati fignum , potius quam
mollior; meque tamen hoc intel
ligitur de Cute Spiffiori(quam
3 19044f}t
174 H 1 s ro R1AV 1 rae
¥ocant Anferinam)quæ e$t tat**
quam spongiofa; fed de 2ura fi
mul, & çompaiia 3 Quin &
, Frons majoribus Rugi fulcatus,
melius fignum, quam \itidus,
& Explicatus.
34. Pili im Capite Afferio
res, & magis fetofi,oftemdumt vi
tam longiorem,quam Molles, &•
delicati ; Criffi vero eamdem
pramumciant, fi fint fimul Afferi;
aomtrafi fint Molles,& fplendem
tes. Item fi fit Crifpatio potius
Demfa, quam per largiores Cim
cimm0s. -
3 5.. Citius aut ferius Cal
vefcere, ßes e$t quafi indiffe
rems ; cum Calvafri plurimi lon
gevi fuerint ; Etiam cito Ca
nefcere , (utcumque videatur
;
?
:
Cani
E r M o RT 1 s. 17;
;
!
Canicies praecurfor ingruentis
Seneéïutis) @es fallax eft ; cum
haud pauci præpropere Canef
centes , diu poftea vixerimt ;
Quimetiam præmatura Cani
ties, abfque ulla Calvitie, fi-*
gnum est Longævitatis ; Contra»
fi comcomitetur Calvities.
3 6. Pilofitas Partium Su
periorum fignum /itæ mimus lom
g« , atque Peétore hirfuti, c*
quafi jubati, mimus Vivaces: at
Inferiorum Pilofitas , ut Fe
morum , Tibiarum, fignum
longæ Vitæ.
37. Proceritas Staturae (nifi
fuerit emormis) Compage com
moda, & fime Gracilitate, præ
fertimfi concomitetur Corporis
Agilitas, fignum longe Vita; A*
H 4 (073•
176 H 1sr oRi AV 1Tae
contra , Homines brevioris Sta
ture magis vivaces , fi fuerint
»mimus Agiles , & Motu tar
diores.
58. In Corporis Anologia;
^ Qui Copore aliquanto brevio
res fùnt , Tibiis longioribus, lom
gaviores fümt, quam qui Corpo
re magis demiffo , Tibiis autem
brevioribus : Item, qui Infe
rioribus Partibus largiores
fumt, & Superioribus contra
ętiores, (Stru£tura Corporù,qua*
fi fùrgente im Acutum) longa
viores, quam qui Humeros la
ti • deorfùm fùmt tamquam at
ā€t}!/4tt. ,
39. Macies cum Affeétibus
ae Sedatis , tramquillis, & facili
bus; Pinguior autem Habitu;
cum
; E r M o R r 1 s. 177
* cum Cholera, vehementia , &
* pertimacia, Diuturmitatem Vite a
" fignificant : Obefitas autem im
Iuventute , breyiorem Vitam
* præmonftrat, im Sene&ute, Res
' eft magis indifferens.
%, 4o. @iu&fenfim Grandef
cere, figmum Vita longe ; fi ad
* Staturam magnam , magnum
fignum : fi ad minorem , fi
* gnum tamem;4t contra velociter
* Grandefcere ad Staturam
*, magnamyfignum malum eff; fim
* ad ftaturam brevem, minus
£ malum.
f 41. Carnes Firmiores, &
Corpus Mufculofùm , & Ner- •
j vofùm, & \4tes minus tumen
* tes , (quamtum Sedemdo tamtum.
' füfficiant ) &• Mem« paulo emi
! i()'! 5 11073•
1 78 H I s τ οR 1AV 1 rae
mentiores, Longævitatem demo
tamt ; contraria ßrevitatem
Vitæ. -
42. Caput , pro Amalogia
Corporis , minutius ; Collum
mediocre , mom oblongum, aut
gracile, aut ttimidum, aut tam
quam Humeris impaétum : Na
res patulae , quacumque forma
Ntfi : Os largius: Auris carti
laginea, mom Carmofa; Dentes
robufti, & contigui , mom exiles,
aut rari, Longævitatem præmum
ciant ; Et multo magis, fi Den
tes aliqui movi, Proveéîiore Æ
tate proyeniamt.
43. Pe&us latius , fed mom
elevatum , qufm potius addu
ętitis : Humerique aliquamtu
lum gibbi , & ( ut loquuntur)
For
;
.
M.
E r Mo RT 1 s 179
Fornicati: Venter plamus, mev a^
promimens : Manus largior, &
Palma mimus Limeis exarata:
Pes brevior , & rotumdior , Fe- w
mora minus carnofa ; Suræ mom
cademtes, fèd fe altius fùftemtan
tes , Sigma Longævitatis.
44. Oculi paulo grandiores,
atque Iris ipforum cum quodam
Virore ; Senfus omnes mom nimis
acuti: Pulfus Iuventute tardior, r
fùb Ætatem vergentem paulo
imcitatior;Detentio Anhelitus
facilior, &• im plura Momenta ;
Alvus Iuventute ficcior , Ver
gente Ætate humidior, figna et
iam Longevitatis.
45. De Temporibus Na
-tivitatis, nihil obfervatum e$f,
quoad Longævitatem, memoratu .
H 6 di
i3o H 1 s T o R 1 A V 1 Tae
dignum,prater Aftrologica,qu«
iiiTopicis relegavimus. Partus
O&imeftris, mom folum pro mom
Vjyaci , verum etiam pro mom ^
Vitali habetur. Etiam Partus
Hyamales habentur pro Long*-
vioribus.
46. Vi&us five Diaeta Py
thagorica, aut Monaftica , fe
cundum ßegulas ftriäiores , aut
ad Aemuffim æqualis, (quali fuit
illa Cornari ) videtur potenter
facere ad Vitæ Longitudinem.
At comtra ex iis, qui libere , &
commumi more vivumt, Long&-
viores reperti fùnt fœpenumero
Edaces, & Epulones,demique
qui liberaliore Menfa ufi fùmt.
Media Diæta, quæ habeturpro
. Temperata, laudatur, & adSa
nita•
E t M o RT 1 s 1 8 1
nitatem confert,ad vitamLon
gævam parum poteft ; Etemins,
Diaeta illa Stri&tior , Spiritus
progignit paucos, & lemtos, unde
mimus comfumit; at illa Plenior,
Alimentum præbet copiofum,un
de magis reparat ; Media meu
trum preffat ; Vbi enim Extre
ma mociva funt, Medium opti
mum , verum ubi Extrema ju
vatiya , Medium mihili fere e$t.
Diætæ autem illi ftriétiori,
comvemit etiam Vigilia, me Spi
ritus pauci, multo Sommo oppri
mamtur ; Exercitatio item mo
dica , me exolvantur ; Veneris
Abftinentia, ne exhauriamtur:
At Diaetae Vberiori comyemit
contra Somnus largior , Exer
citatio frequentior, Ufus Vc
ImcI1S
182 H 1 s T o R I A V1TA.
neris tempeftivus. Balnea, &
Unguenta (qualia fuerumt in
ufu ) Delicii potius , quam Witæ
producemde,accomodata fuerunt;
/erum de his ommibus , cum ad
Inquifitionem fecumdum In
tentiones yemtum erit , accura
tius dicemus. Illud imterim Celfi
Medici , mom folum Do£ti, ve
rum etiam ?rudentis, mom com
temmemdum e$t ; Qui Varieta
tem &Alternationem Diætæ
jubet , fed cum inclimatione im
Partem Benigniorem : Scili
cet , ut quis Vigiliis quamdoque
fe affuefcat, alias Somno indul
geat, fed Somno fepius; Itidem,
imterdum jejunet, interdum e
puletur , fed epuletur fœpius;
Imterdum Animi Contentio
nibus
Ε τ M o R r r s. 1 83
--- ---------* *,.
nibusfremue incumbat, interdä
Remiffionibus utatur, fedRe
miffionibus fepius. Iliud certe
minime dubium e$t, quim Diæta
bene inftituta,partes, ad prolom
gamdam Vitam, potiores temeat ;
meque convemi umquam aliquem
valde Longevum; qui interroga-.
tus de Vi&tu fuo , mom obfervaf
fet aliquid ?eculiare; Alii alia.
Equidem memini quemdam Se
nem Cemtemario Majorem , qui
produétus e$t Teffis, de antiqua
quadam Præfcriptione ; Is cum,
finito Teftimomio, à Iudice fa
miliariter interrogaretur, quid
agens tam diu vixiffet ; reffom
dit (præter expeétatum, & cum
ßifu Audiemtium ) Edendo,.
antequam efurirem , & Po
tando,
184 H i s τ ο R f A V1Tae
rando , antequam fitirem.'
Sed de hü, (ut diäum e$t ) po
ffea. -
47. VitaReligiofà, & in fa
cris , videtur ad Longævitatem
facere ; Sumt in hoc Genere Vitæ,
Otium ; Admiratio & Comtem
platio rerum divinarum; Gaudia
mom Semfualia;Spes mobiles, AMe
tus falubres ; Maerores dulces;
denique ßenovationes comtinua
per Obfervantias , Pænitentias, .
& Expiationes ; quae ommia ad
Diuturnitatem Vitæ potemter
faciunt. Quibus fi accedat
Diaeta illa Auftera, quæ Maf
fam Corporis imduret , Spiritus
humiliet , mil mirum fi fequatur
-Longevitas infignis; qualis fuit
Pauli Eremitæ,SimeonisSti
litæ
sºr Mq R r i s. 1 85
——-—-———
litae AnachoretgColumnaris,
& complurium aliorum Mona
chorum ex Eremo,&Anacho
retarum... ..;
48. Huicproxima est Vita in
Literis, Philofophorü, Rhe
torum, & Grammaticorum;
£oegitur hic quoque im Otio , &
im iis Cogitationibus,quæ cum ad
Negotia Vita nihil pertimeant ,
mom mordeut, fed Varietate, &
impertinentia, deleëiant; Vivunt
etiam ad arbitrium fùum , im
quibus maxime placeat , Hora*
& Tempus terentes ; Atque in
confórtio plerumque Adolefcem
tium, quod paulo latius e$t. In
Philofophiis autem magna eit
Difcrepamtia, quoad Longævita
tem , inter Se&as. Etenim -
Phi
186. H.ts r o R1 AVirae
Philofophiæ, que nonmibil ha
bent ex Superftitione , & Con
templationibus fùblimibus, opti
me, ut Pythagorica, Platoni
ca: Etiam quæ Mumdi Peram
bulationem, & ßerum Xatura
lium varietatem compleâeban
tur , & Cogitationes habebant
dijîinéîas, &:alias, & magnami
mas, (de Infinito,& de Äftris,
& de Virtutibus Heroicis,&-
hujufinodi ) ad Longevitatem
bomæ; quales fuerumt Democri
ti, Philolai, Xenophanis, A
ftrologorum & Stoicorum:
Etiam quæ mihil habebamt spe
culationis Profumdieri , fed ex
Semfù Communi, & Opimiomi
bus vulgatis, abfque Inquifitio
*e acriorisim omnem partemplu
cide
- E r Mo R r 1 s.: … i 87
aide diffutabamt, fimiliter bona;
quales fuerunt Carneadis , &
Academicorum;item Rheto
rum,& Grammaticorum: At
comtra, Philofophiae im Subtili
tatum Moleftiis verfamtes , &
Pronunciativæ, & fingula ad
Primcipiorum Trutinam exa
nmimamtes, & torquentes,denique
spimofiores , & Anguftiores,
mala; quales fuerumt, plerumque
Peripateticorum, & Schola
fticorum. -
49. Vita Rufticana item ad
Longævitatem idonea ; Frequens
e$t fub Dio, & Aëre libero ; nom
Socors, fed im Motu ; Dapibus
plerumque ßecentibus , & imem
tü ; fime Curis & Invidia.
5o. @e Vita Militari,im Iu
17e#3t!!
188 H 1 s r or 1 A V 1 rae
»entute, etiam bonam habemiis
Opiniomem;Certe complures Bel
latores egregii longævi fuerumt;
Corvinus , Camillus, Xeno
phon, Agefilaus, & Aii tam •
£rifci, quam Moderni: Prodeft
certe Longævitati, fi à Iuventu
te , ad Ætatem {Proveétam, om
mia crefcamtim Benignius,ut Iu
vemtus laboriofa , Dulcedinem
quamdam Semeituti largiatur :
Exiftimamus etiam Affe&us
Militares, ad Comtemtiomis fu
dium, & ffem Viétorie , ereétos,
talem infundere Calorem Spiri
ribus, qui Longævitati profit.
M E
E T M o R T 1 s, 1 89
M E D I C I N Æ.
.A D
Longævitatem.
Ad Artic. 1 o. Connexio.
IM#tie quæ habe
tur , intuetur fere
tantum Comfervationem
Sanitatû & Curationem
Morborum ; de iis autem,
quæ proprie fpeétant ad
Longævitatem, parva eft
Mentio, & tanquam obi
ter. Proponemus tamen
£a Medicamenta, quæ in
hoc genere notantür,Cor
dialia fcilicet que vocan
- tur
19o H 1 s τ ο R 1 A V fTae ,
tur. Etenim quæ fumpta
in Curationibus , Cor, &
(quod verius eft) Spiri
tur muniunt,& roborant,
contra, Vemema ,. & Mor- '
bos,tranflata cum Iudicio
& Deleétu in Diaetam,
etiam ad Vitam produ
cendam, aliqua ex parte,
prodeffe poffe,confenta
neum eft. Id faciemus
non promifcue ea cumu
' lantes, (ut moris eft) fed
excerpentes Optima.
I. Aurum triplici Forma ex
hibetur ; Aut im Auro (quod
appellant) Potabili; aut im Vi
mo Extin&ionis Auri ; aut in;
- Auro
E r*M o RT 1 s.: ' I 91
— --- ----
Auro in Subftantia ; qualia
funt, Aurum Foliatum,& Li
matura Auri.Quod adAurum
Potabile attinet , cæpit dari im,
AMorbü defferatis, aut gravio
ribus , pro egregio Cardiali, at
que fùcceffu mom contemmendo.
Verum, exiftimamus , Spiritus
Salis , per quos fit - Øiffòlutio,
Virtutem illam , quæ reperitur,
largiri potius, quam ipfùm Au
rum ; Quodtamem fedulo cela
tur: Qu9d fi aperiri poffìt Au
rum abfque Aquis. Corrofivis,
aut per Corrofivas, (modo abfit.
Qualitas Venenata) bene poftea
ablutas , Rem mom inutilem fore
arbitramur. ' ;
2. Margaritæ fùmuntur aut
im Pulvere lævigato , aut
1r?
192. H 1 s T o R 1 AV 1*ae
. im Malagmate qaodam five
£)iffòlutione, per Succum Li
monum impemfe acerborum, &
recentium ; atque dantur ali
quando in Confe&ionibus A
romaticis,aliquamdo im Liquo
re. Margarita proculdubio af
finitatem habet cum Concha,
cui adhaeret ; & poffit effe fimilis
fere Qualitati, cum TeftisCan
crorum Fluviatilium.
3. Inter Gemmas Cryftalli
nas habemtur pro Cordialibus
precipue due 3 Smaragdus &
Hyacinthus;que danturfùbiif
dem Formis, quibus Margari
tae , excepto quod ®iffolutiones
earum (quod fcimus) mom fint
in ufù. Verum mobis magis
faffeíta fùnt Gcmmae ille Vi
tIC2E »
E T. M o R r 1 s.: : ■ 93
treae , ob Afferitatem.
[Momitum.] De his, quæ
memoravimus, quatentis &
quomodo Iuvamentum præ
beant, poftea dicetur. ` '
4. Lapis Bezoar probatæ e$t
Virtutù ; quod Spiritus recreet,
&lenem Sudorem provocet.Cör
nu autem Monocerotis ,'de
Exiflimatione fùadecidit;ita ta
mem ut gradum fervet,cumCor
nu Cervi, & Offè de corde
Cervi, & Ebore, & fimilibus.
5. Ambra Grifia ex optimis
e$t, ad Spiritus demulcendos , &
comfortandos. Sequuntur No
minatantum Simplicium,cum
Virtutes ipfarum fàtis fint co
gntte. -
Í Calj- .
1 94 H 1 s τ οRIA V1Tae
• Calida. '
Crocus. ,
Folium Indum. .
Lignum Aloes. . .
* Cortex Citri. ,
Meliffa. . . . „ .
Ocymum.….....…..
Caryophyllata. ..
Flores Arantiorum.
Rofimarinus.
• Menta.
Betonica, … - .
CarduusBenediótus.
Frigida.
' Nitrum. • .
Rofà. - •
Viola.
Fragaria.
Fra
~ e r M or T 1 s 1 9J
- Fraga.
Succus Limonum dulciü.
Succus Arantiorum dul
* cium. -
Succus Pomorum . Fra
grantium.
- Borago.
Buglofla.
Piimpinella.
Santalum.
Camphora.
[Monitum.] Cum de iis
jam Sermo fit, quæ in Øie
tam transferri poffint ; A
qua illæ Ardentiores , atque
olea Chymica , (quæ , ut ait
Quidam ex Aggatoribus, funt
fub Planeta Martü, & habent
Vim furiofàm , & deftru&ti
vam)quinetiam Aromata ipfà
7 , , 1 2. Acria
1 9 6H 1 s T o R 1 A V1rae
Acria & Mordacia, rejicien
da funt; & videndum, quo
modo componi poffint Aque,
& Liquores ex Præcedentibus,
non Phlegmaticæ illæ Stillati
cie ; neque rurfus Ardentes
ex Spiritu vimi,fed magisTem
peratæ, & nihilominus vivae,
& Vaporem benignum fpi
IantCS.
6. Hefitamus de Frequenti
Sanguinis Miffione, utrum ad
Longævitatem conferat, &potius
im ea fumus Opimiome, quod hoc
faciat, fi im Habitum yerfà fue
rit, & cetera fint accommodata;
Etenim Succum Corporis Vete
rem emittit , & Novum im
ducit.
7. Arbitramur etiam Mor
bos
s T MoRT I s τ i 97
*.
bos quofdam Emaciantes,bene
curatos, ad Longævitatem pro
deffe; Succos emim Novos praebemt
J/eteribus comfumptis ; atque (ut
ait ille) Convalefcere eft Iu
venefcere ; Itaque imducemdi
fumt tamquam Morbi quidam
Artificiales,id quodfit per Diae
tas ftri&tas,& Emaciantes, de
quibus poftea dicemus.
IN T E N T I O N E S.
Ad Artic. 12. 1 3. & 14.
Connexio.
P9} autem Im
' 1 quifitionem abfolveri
mus fecundum fübjeéta,
videlicctCorporum Imami
I 3 mato
1 98 Histo rm avi tae
-
matorum, Vegetabilium, .
Animalium ,THomini ;
propius accedcnius , &
Inquifitionem per Inten
tione, ordinabimus veras
& proprias, (ut omnino
arbitramur) quæque fint
tanquam Semitæ Vitæ
Mortalis.Neque enim in
hac Parte quicquam ,
quod valeat,ha&tenus in
uifitum eft; fed planeÄ; Hominum Con
templationcs, quafifim
plices, & non proficien
tes.Nam cum audiamus
ex una parte Homines,
de
.
.
$,
--- -- --
* £ *r : Mic Rris H 199
de confortàndo Calore
INaturali, atque Humore
Χadicali; atque de £ibus,qui generant Sanguinem.
laudabilem , quique fit
necTorridus, nec Phle
gmaticus; atque de Refo
cillatione,& Recreatione ,
Spirituum,verba facien
tcs; exiftimamus fåne,
Hominesnon malos effe,
qui hæc loquuntur : Sed
nihil horuni potenter fa
cit ad Finem. Cum vero
ex altera parte, audiamus
Sermones inferri de Me
dicinâ ex Auro,(quia fci
I 4 licct
'axo HisT oR 1 AV irae
- -
licet Aurum Corruptioni
eft minime obnoxium)&
deGemmû,ad recreandos
Spiritus,propterProprie
tates occultas , & Claro
rem fuum ; Quodque, fi
poffint detineri, & exci
pi in Vafibus Balfama,&
$uintæ Effentiæ Anima
lium, Superbam faceret .
Spem Immortalitati ;
Quodque£arne* Serpen
tum,& £ervorum,confen
fü quodâ valeant ad Re
novationem Vitæ , quia
Alter mutat Spolia, alter
Cornua ; (debuerant au
tcm
• E r MoRT 1 s. * 1o1
i
]
tem(arnerAquilarumad
jungere,quia Aquilamu
tat Roflrum ;) Quodque
quidam, cum }nguentum
fub terra dcfoffùm repe
riffet, eoque fe à Capite
ad Pedes üfque unxiffet,
(exceptis Plantâ Pedum)
, ex hujufmodi Vnétione
trecentos Annos vixiffèt
abfque morbo , (præter
Tumores Plantarum Pe- .
dum;) Atque de Artefio,
qui cum Spiritum fùum
labafcere fènfiffet, Spiri
tum Adolefcentú cujufdá
Robufti ad*fe traxiffet ,
I 5 eum
2oz H 1 s τ ο RI AV1Tae '
eumque inde exanimaf
fet ; fed ipfe complures
Annos ex Alieno illo
Spiritu vixiffet ; Et de
Horú Fortunatis, fecun
dum Schemata Cæli, in
quibus Medicinæ ad Vi
tam producendam, colli
gi, & componi debent ;
Atque de Sigillâ Plane
tarum , per quæ }'irtuter
. coelitus ad prolongatio
nem vitæ haurire, & de
ducere poffimus ; & hu
jufmodi Fabulofir, & Su
perftitiofir ; prorfus mira
mur Homines ita Mente
- captos,
Et Mo RT 1 s. 2o;
-
captos, ut iis hujufmodi
Res imponi poffint.De
nique, fubit Humanige
nerisMiferatio,quodtam
duro Fato obfideatur,
inter Res inutiles, & in
eptas. Noftras autem In
temtiones, & Rem ipfàm
premere,& procul effè à
Commentisvanis,&cre
dulis, confidimus ; &ta
les, ut Rebus, quæ illis
Intentionibusfatisfaciant,
à Pofteris quam plurima,
Intentionibus auté ipfis
non multum, addi poffe
exiftimemus.
I 6 Sunt
2o4 H 1 s T o RIA V1Tae
Sunttamen Pauca,fed
magni prorfus Momenti,
quorum Homines præ
monitos effe volumus.
, Primo,nos in hac Sen
tentia fùmus,ut exiftime
mus 0fficia Vitae, effe}'ita
ipfa potiora. Itaque fi
„ quid fit ejufmodi, quod
Intentionibus noftris,ma
• t- -
gis exa&te refpondere
poffit, ita tamen ut Offì
* cia, & Munia Vitæ, om
nino impediat; quicquid
hujus generis fit, rejici
Jmus : Levem fortaffe ali
quam Mentionem hujuf
modi ;
E r M o R T 1 s • 2o5.
modi Rerum facimus,fèd
minime illis infiftimus.
Meque enim de vita ali
$? Speluncâ,ubi Ra
ii & Tempeftates coeli
non penetrent,inftar An
tri Epimenidâ ; Aut de
perpetuis Balnei , ex Li
quoribus præparatis; Aut
de Superpelliciú,&Cera
tis ita applicandis , ut
Corpus perpetuo fit tan
quam in Capfula ; Aut de
Pigmenti Spiffr , more
Barbarorum nonnullorü ;
Aut de Ordinatione/ííhus
& Diaetae accurata , quæ
folum
2o6 H 1 s r o R 1 A Vrrae
folum hoc videatur age
re, & nihil aliud curáre,
quam ut quis vivat; (qua
lis fuit HerodiciapudAn
tiquos, & Cornari Veneti
noftro Sæculo,fedmajo
re cum Moderatione; )
Aut de hujufmodi Por
tentis, Faftidiis, & In
commodis , fèrmonem
aliquem ferium , & dili
gentem inftituimus; Sed
&afferimus Remedia, &
Præcepta, exquibus off
cia vitae non deferantür,
aut nimias excipiant Mo.
ras, & Moleftiàs.
- Se
Et M o R *. s. ao?
Secundo,exaltera par
te, Hominibus denuncia
mus, ut nugari definant;
nec exiftiment tantum
Opus, quantum eft Na-v
ture potentem Curfum re
morari, & retrovertere,
poffe Hauftu aliquo Mal
tutino , aut ufu alicujus
pretiofae Medicimæ , ad
Exitü perduci; fedut pro
certo habcant , neceffe
cffe ut hujufmodi Opus
fit plane Res operofà, &
quæ ex compluribus Re
mediis,atque eorum in
ter fe Connexione ido
nca,
ao8 H 1 s τ ο RI AVirae
nea,conftet; Neque enim
uifquam ita ftupidus ef
e debet , ut credat id
quod nunquam eft fa
&um , fieri poffe,nifi per
Modos etiam nunquam
tentatOS.
Tertio diferte profi
temur, nonnulla ex iis,
quæ proponemus, Expe
rimento nobis non effe
probata , (neque enim
hoc patitur noftrum Ge
nus Vitæ) fed tantú fum
ma (ut arbitramur) Ra
tione, ex Principiis no
ftris , & Præfüppofi
tTS
E r M o R r 1 s . 2o9
tis, (quorum alia inferi
mus, alia Mente ferya
mus)effe derivata;& tan
quam ex Kupe, aut Mi
nera ipfiusNaturæ,excifa
& effoffâ. Neque tamen
Curam omifimus , eam
que providentem, & fe
dulam,quin(quandoqui
dem de Corpore Huma
no agatur, quod, ut ait
Scriptura, eff fapra Vefti
mentum) ea proponamus
Remedia , quæ fint tuta
fàltem, fi forte non fue
rint fru£tuofà,
Quarto, illud Homi
11CS
21o H1 s ro R iAV prae
nes rite,& animadverte
re, & diftinguere volu
mus;Non eadem femper,
quæ ad /itam Samam,ad
Kitam Longam conferre.
Sunt enim fionnulla,quæ
ad Spirituum Alacrita
tem,& Funétiomum Robur,
& Vigorem,profunt,quá
tamen de Summa Vitæ
dctra' unt. Sunt & alia,
quæ ad. Prolomgationem
Kitae plurimutii juvant,
fed tamen non fünt abfî
que Periculo valetudinā;
nifi per Accommodatâ
quædam huic Rei occur
ratur;
- ET, M o R r I s ' ' a 1 1
;
fatur; de quibus tamen
(proutRes poftulat)Cau
tiones , & Monita exhi
bere non prætermitte
1Yl\1S.
Poftremo , vifum eft
nobis varia Remedia, fe
cundum fingulas Inten
tiones,proponere; Dele
&tum vero Remediorum,
atque Ordinem ipforum,
in medio relinquere. Et
enim ex ipfis, quæ Con
ftitutionihus Corporum di
s verfis, quæ Generibus /í-
tæ variis, quæ Ætatibus
fingulis , maxime conve
niant,
2 12 His ro R ia V 1 rae
niant, quæque alia pòft f
alia fumenda fint,& quo
modoPraxà univerfäha
rum Rerum fit inftruen
da, & regenda, exaéte
perfcribere, & nimis lon
gum foret , neque ido
neum eft quod publice
tU!f. -
Intentiones in Topicâ
propofuimus tres. Pro
hibitionem Confumptioná;
Perfeäionem Reparatio
mùs & Κemovationem /e-
terationù. Verum , cum
quæ dicentur, nihil mi
mus fint,quam Verba, Im
tem
•
E T. M o R T I s 2 1 3
tentioner illas tres ad de
' cem 0perationes deduce
IIlLIS.
1. Prima eft Operatio
fuper Spiritus, ut revire- ;
fcant.
2. Secunda Operatio
cft,fuper ExclufionemAë
τύ.
3. Tertia Operatio eft,
fuper Sanguinem,& Calo
rem Sanguificantem.
4. Quarta Qperatio
eft, fuper Succos Corporā.
5. Quinta Operatio eft,
fuper Vifcera, ad Extru
• •
.i fionem Alimenti.
6.Sex
214H 1 s T o R 1 AV 1 rae i
6. Sexta Operatio eft,
fuper Parter Exteriorer,
ad Attraäionê Alimenti.
7. SeptimaOperatio eft,
fuper Alimentum ipfum,
ad Infinuationem ejufdem.
8. O&tava Operatio eft,
fùper Aeëtum ultimum Ap.
fimilationú. .
9. Nona Operatio eft,
fuperIntemerationemPar
tium,poftquam cocperint
deficcari.
Io. Decima Operatio :
eft, fuper Expurgationem
Succi veterù, &Subftitu
tionem Succi novi.
Harum
E r M oRT 1 s. I 2 1 ;
Harum operationum
PrimeQuatuor pertinent
ad Intentionem primam;
Quatuor Proxime,ad In
tentioné fecundam; Duæ
ultimæ , ad Intentionem
Tertiam. • * -, ,
Cumverohæc Pars de
Intentionibus, ad Praxin
innuat, füb Hiftoriæ No
mine,non folum Experi
nemta , & Obfervationer,
fed etiam Confilia, Reme
dia, Caufarum Explica
tioner, Affumpta, & quæ
cunque huc fpeétant,im
mifcebimus.
O DE
2 1 6 H 1 s T o Ri AV 1 r ae
O P E R A T I O
fuper Spiritus, ut ma
neantjuveniles,&
revirefcant.
I.
' H i s T o R i A.
1. Q Piritus ommium, quæ in
Corpore fiunt, Fabrifùmt
atque Opifices. Id & Confen
fu, & ex infiniti Inftantiis
patet.
2. Si quis poffet efficere, ut ii,
Corpore Semili rurfus imdantur
Spiritus, quales fùnt im Iuvene;
Rotam hanc Magnam , Ro
tas reliquas Mimores circumage
re, & Naturæ Curfum retro
gradumfieri poffe, conféntameum
e$f.3. Iii
E t M o R r 1 s. 217
-—
—————
3. In omni Confumptione,
fiveper Ignem,fiveper Ætatem,
' quoplus Spiritus ßei, five Calor
deprædatur Humorem, eo breyior
e$t Duratio ßei. Id ubique oc
currit, &patet.
4. Spiritus im tali Tempera
memto, & Gradu Aëtivitatis po
memdi fumt,ut Succos Corporis (ut
ait ille) non bibant, & for
beant, fed pytiffent.
5. Duo funt Genera Flam
marum ; una Acris & Itnpo
tens, quae Tenuiora evolare fa
cit, im ©urioraparum pote$t ; ut
Flamma ex Stramine, velRa
mentis Ligni: Altera Fortis ,
& Conftans , quæ etiam imfur
git in Dura, & 0lftimata, qua
- R . lis
at 8 H 1 s r o R 1 a V iTae
lis e$t Lignorum grandiorum
&fimilium.
6. Flammæ Acriores,& ta
mem mimus Robuftae , Corpora
deficcant, & reddunt effæta, &
exu£ta; at Fortiores Corporain
temerant, & liquamt.
7. Etiam ex Medicinis dif
fipantibus, nonnulla in Tumo
ribus, temuia tantum emittumt,
ideoque indurant ; mommulle po
tenter difcutiumt , ideoque emol
liumt. -
8. Etiam in Purgantibus,&
Alfergentibus, quedam magis
Fluida raptim affortant ; qu£
dam magis Contìmacia, & Vf
cofà trahumt.
9. Spiritus tali Calore im
dui, & armari debent, ut potius
411}£f!f
E r Mo R r 1 s , i 9
amemt Dura , & obffimata con
· vellere, &fubruere ; quamTe
nuia, & Præparata emittere,&
affortare: Eo enim modo fit Cor
pus Viride,&Solidum.
Io. Spiritus ita fubigen
di ,& componendi funt,
ut fiant Subftantia denfi,
non raris Calore pertuna
cer,nQn acrer; Copia,quá
ta fufficitadMufiia Vitæ,
non redundanter, aut tur
gidi ; Motu fedati, non
Jubfultorii, & inæquales.
1 1. Super Spiritus plurimum
operari, & poffe Vapores , ex
Sommo, d* Ebrietate, & Paffio
nibus Melancholicis, & Laetifi
- K z. C47]-
2 2o H 1 s T o R i AV 1 rae
.
* cantibus , & Recreatione Spiri
tuum per Odores im ®eliquiù,&
Languoribus,patet.
1 2. Spiritus quatuor modi;
condemfantur. Aut Fugando ;
Aut Refrigerando ; Aut De
mulcendo ; Aut Sedando :
Atque primum de Condenfà
tione per Fugam videndam.
1 3. Quicquid fugat unde
quaque, cogit Corpus im Cem
trum fùum, atque ideo conden
fàt.
14. Jfd Condenfàtionem
Spirituum per Fugam, longe
potentiffimum,& efficaciffimum,
e$t Opium ; & deinde Opiata,
atquegemeraliter Soporifera.
15. Efficacia Opii ad Con
denfàtionem Spirituum ad
modum
E T. Mo R T 1 s. 22 r
- -—---—-
modum infignü eíi; cum triafor
teffe Grama ejus, Spiritus paulo
pofita coagulemt,uinom redeamt,
fed extinguamtur, & rcddamtur
immobiles.
1 6. Opium,& Similia mom
fugant Spiritus propter Frigus
fum; (Habent enim partes ha
mifefto calidas:) Sed è converfo
refrigerant , propter Fugam
Spirituum. ' -
17. Fuga Spirituum ex O
pio, & Opiatis, optime cerni
tur • in illis exterius Applicatis ;
quia fùbinde Spiritus fiatim fé
fùbducunt , mec amplius accedere
volunt, fed mortificatur Pars,&
vergit ad Gangrænan.
ju8. Opiata im magni Dolo
ribus, veluti Calcüli, aut in
- ' K 3 Ab
2 , z H 1 s T o R 1AV 1 T AE
Abfciffione Membrorü, Do
lores mitigant ; maxime per Fu
gam Spirituum.
1 9. Opiata fortiumtur bonum
Effeétum ex mala Caufa: Fuga
enim Spirituum, mala ; Con
denfàtio autem eorum à Fuga,
bona.
2 o. Græci multum pofue
rumt, & ad Samitatem , &ad
Prolongationem Vitæ, im Opia
tis: Arabes vero adhuc magis ;
im tantum ut Medicinæ fúe
Grandiores , (quas Deorum
manus vocamt) pro £afifiia, &
Ingrediente principali habeant
Opium;reliquis admiftis ad ejus
noxias Qualitates retumdemdas,
c* corrigemdas;quales funt The
riaca , Mithridatiü, & cætera.
2 1.Quj
E r M o RT I s. 223
z 1. QuicquidimCura Mor
borum Peftilentialiú, & Ma
lignorum, fæliciter exhibetur, ut
Spiritusfi/lantur,&frenemtur,
me turbent, & tumultuentur ; id
optime transfertur ad Prolonga
tionem Vita ; cum idem faciat ad
utrumque ; Condenfatio vide
licet Spirituum. Id autem pr«-
ftamt amte omniaOpiata.
22. Turcae Opium experium- .
tur, etiam im bona Quantitate,
immoxium , & comfortativum ;
adeo ut etiam amte Pralia, ad
Fortitudinem illudfümant; Xo
bu vero mifi in parva Quantita
te, & cum bomis Correftivis,le
thale e$t.
23. Opium,& Opiata,ma
mifefto deprehendumtur excitare
- - K 4 IVe•
2.24 H1 s τ ο R Ι Α V1 rae
Venerem; quod teftatur vim ipfò
rum ad roborandos Spiritus.
24. Aqua Stillatitia ex Syl
νeftri Papavere,adCrapulam,
Febres, & varios AMorbos faeli
-citer adhibetur ; qua proculdubia
e$t temperatum Genus Opiati;
7\eque de Varietate Vfus ejus
miretur quiffiam; Id enim O
piatis familiare e$t; quia Spiri
tus roboratus & demfatus , in
fùrgit in quemcumque Mor
bum. -
25. Turcae habent etiam im
ufù Herbæ Gemus, quam vocant
Caphe , quam deficcatam pul
verizant , & in Aqua calida
propimamt ; quam dicumt haud •
parvum preffare illis Vigorem ,
& im Amimis , & im Ingemiis :
2£
:
-------------- --------• •.
1
E r M o RT 1-s 22;
Quetamem largius fùmpta,Mem
tem movet, & turbat; unde ma
mifeftum e$t eam effe fimilù Ng
turæ cum Opiatis.
26. Celebratur in univerfoO
riente Radix quaedam vocata
Betel, quam Indi, & reliquiim
ore habere , &- mamdere confue
verunt; atque ex ea Manfione
mire recreamtur, & ad Labores
toleramdos, & ad Languores dif
cutiemdos, & ad Coitum fortifi
camdum ; videtur autem efferex
Narcoticis, quia magnopere de
migrat Demtes.
17. Imcepit moftro feculo in
immemfùm crefcere ufus Tobac
co; atque afficit Homines occul
ta quadam dele£tatione, ut qui
illi femelaffueti fint, difficile po
· · K 5 - ftea
-----
2 16 H 1 s T o R 1 A V1TAE
ftea abftineant ; Etfacit procul
dubio ad Corpus allevamdum, &*
tollemdas Laffitudines : Atque
vulgo Virtus ejus refertur,eo quod
aperiat Meatus, & eliciat Hu
mores: Attamen, reëtius referri
pote$t ad Condenfationem
Spirituum ; cum fit Hyofcyami
quoddam gemus , & Caput ma
mifeffo turbet , quemadmodum
Opiata. - -
28. Sumt aliquamdo Humo
res gemerati in Corpore , qui&
ipfi funt tamquam Opiati 5 ut fit
im aliquibus Melamcholiis, quibus
fi qui corripiatur , admodum fit
longævus. -
29. Opiata (que etiam Nar
cotica vocamtur, & Stupefa
&tiva) Simplicia fùnt, Opium
- ipfùm,
• . • •, .
• ι
---- - ---------
e r MoRT 1 s 227
ipfùm,quod e$t SuccusPapave
ris ; Papaver utrumque & in
Herba,& im Semine; Hyofcya
mus 5 Mandragora; Cicuta;
Tobacco ; Solanum.
3o. Opiata Compofita fùnt, '
Theriaca, Mithridatiù , Tri
ferae , Ladanum Paracelfi,
Diacodium,Diafcordiú, Phi
loniü, Pillulæ de Cynogloffa.
3 1 . Ex his , quæ diéta fumt,
poffent deduci quaedam Defi
gnationes,five Comfilia adpro
longationem vitae , fecundum
hanc Intentionem , ßilicet
Condenfàtionis Spirituum
per Opiata.
32. Sit itaque quotammis à Iu
vemtute Adulta , Diæta quæ
dam Opiata : ufùrpetur fub
- K 6 JFime
228 H 1 sT o R 1 A V1Tae ,
Fime Maji; quia Spiritus Ae
fiate maxime folvuntur , & at- .
tenuantür , & minor inftat me
tus ab Humoribus frigidis : Sit
vero Opiatum aliquod Magi
ftrale, debilius quam ea , quæ in
ufu funt , & quod mimorem
Quantitatem 0pii,&quoadpar
ciorem Mixturam impenfe cali
dorum : Sumatur Mame inter
Sommos; Viétus fit fimplicior, &
parcior,abfque Vimo,aut Aroma
tibus,aut Vaporofis: Sumatur au
tem Medicina altermis, tamtum
diebus , &• contimuetur Diaeta,
ad Quatuordecim Dies. Haec
Defignätio Iudicio mo/tro In
tentioni haud perperam fatis
facit.
33. Poffit etiam effe Acceptio
Opia
E r M o RT i s. 229
Opiatorum, nom tamtum, per
. Os, fed etiam per Fumos; Sed
talis effe debet; ut mom moveat mi
mis Facultatem Expulfivam , aut ,
eliciat Humores ; fedtamtum bre
vi mora operetur fùper Spiritus
intra cerebrum ; Itaque Suffu-/
migatio matutina,per 9s , &
Nares excepta, cum Tobacco,
admiffa ligno Aloes, & Foliis
Siccis Roris marini, & parum
Myrrhæ, utili foret.
34. Im Opiatis magnis, qua
lia fùnt Theriaca, Mithrida
tium , & cætera (præfertim im
Iuventute) mom malum foret,po
tius Aquas ipforum Stillatitias
fùmere,quamCorpora ipforum;EtenimVapor in diffillando fur
git; Calor Medicamenti fere ^
fub
2 3o H1 s T o R 1 A VITÆ
fùbfidet: Aquæ autem Stillati
tiæ , plerumque im Virtutibus,
quæ per Vapores fiunt , bona; im
Caeterus, emeryes.
3 5. Sunt Medicamenta,qu«
Gradum habemt quemdam debi
lem , & occultum , & propterea,
tutum, ad Virtutem Opiatam ;
Ea immittumt Vaporem lentum
& copiofüm , fed mom malignum,
quemadmodum Opiata faciunt:
Itaque Spiritus non fugant, fed
congregamt tamem , c* monmihil
imffiffamt.
36. Medicamenta im ordine
adOpiata fumtamte omniaCro
cus, atque ejus Flores ; deinde
FoliumIndum;Ambra-grifia;
Coriandri Semen præparatii;
Amomum,&: Pfeudamomj;
Lignum
E T M o RT is 23 1
LignumRhodiüm;AquaFlo
rum Arantiorum , & multo
magù Infufio Florum eorumdem
recemtium in Oleo Amygdali
no; Nux Mufcata foramimata,
& in Aqua Rofàcea macerata.
37. Vt Opiata parce admo
dum , & certis Temporibus ( ut
diétum e$t) ita hæc Secunda
ria, familiariter , & im Viétu
quotidiamo,fumipoffumt;& mul
tum conferent ad Prolomgationë
vita.CertePharmacopœus qui
dam Calecutiæ, ex Vfu Am
bræ,ad cemtum fexaginta Ammos
vixiffe perhibetur; Atque No
biles im Barbaria, ex ejufdem
V/w , longævi reperiumtur , cum
Plebs brevioris fit Ævi ; Et apud
Majores noftros,qui nobisfuerunt
JV;-
232 H 1 s T o R 1 A V 1 tae
Vivaciores , Crocus magno in
Vfù fuit, im Placentis, íufcu
lis, &c. Atque de primo Modo
Condenfàtiohis Spirituum,
per Opiata , &• Subordinata,
haec imquifita fimt.
3 8. Iam vero de fecumdo Mo
doCondenfàtionis Spirituum
per Frigus, imquiremus ; Pro
prium enim 0pus Frigorü eíí
Denfátio ; atque perfiçitur abf
que A4alignitate aliqua , aut
Qualitate inimica: ideoque tu
tior eft Operatio, quam perO
piata; licet paulo mimus potems,
fi per vices tamtum, quemadmo
dum Opiata, ufùrparetur: At
rurfiis, quia familiariter, & in
Victu quotidiano moderate ad
hiberi pote$t, etiam longe potem
- tior
- • E r M o RT 1 s. 2 3 ;
tiorad prolongationem yitæ e§,
quam per Opiata.
39. Refrigeratio Spiri
tuum,fit tribus modis ; Aut per
Refpirationem; Aut per Va
porcs; Aut per Alimenta: 'Pri
ma optima e$t.fed fere extra mo- `
fram poteftatem ; Secumda
etiam potens , & tamen prafto
e$t ; Tertia debilis d.- per Cir
cuitus.
-4o. Aër Limpidus & pu
rus ,. & mihil habens Fuliginü,
amtequam recipiatur im Pulmo
mes , & mimus obnoxius Radiis
folü , Spiritus optime demfat.
Talis inyenitur aut in jugis
Montium Siccis , aut im Cam
peftribus perflatilibus, & tamen
umbrofis.
41. Quo
234 H1 s T o R i Av 1 tae
41. QuoadRefrigerationem
& Denfationem Spirituum
per Vapores , Radicem hujus
' Operationisponimus inNitro,
velutiCreatura ad hoc propria,
& eleéta ; hü ufi& perfuafi im
diciis.
4*. Nitrum e$t tamquam
Aroma Frigidum ; idque indi
£4t Senfus ipfe. Mordet enim,
&tentat Linguam, & Palatum
Frigore , ut Aromata Calore ;
Atque inter ea quæ movimus, u.
nicum eit , & folum, quod hoc
præftet.
43. Frigida fere omnia (quae
fümt proprie Frigida , mom per
J/fccidens, ut Opium,) habemt
Spiritum exilemi, & paucum ;
Contra fpirituofà fùit omnia
fere
E T M o R r 1 s. 23 ;
m.
I.
t.
fere Calida. Solum invenitùr
Nitrum im \atura Vegetabi
li, quodSpiritu abundet, & ta
mem fit Frigidum. Nam Ca
phura quâ et Spiritiofa, &
tamem edit A£tiomes Frigidi, re
frigerat per Accidens iamtum;
mempe Tenuitate fua , abfque
4arimomia , juvando perffi
rationem im Inflammatiomi
bus.
44. Im Congelatione &
ConglaciationeLiquorü, que
nuper capit effe in Vfu, per Nivé,
&Glaciem ad Exteriora Vafis
appofita , immifcetur illi, Ni
trum 5 atque proculdubio ex
citat, & roborat Congelatio
nem; Verum e$t, etiam ufurpari
ad hoc Salem Xigrum commu
#1611;,
236 H 1 s τ ο R Ι Α V1 Tae
mem, qui potius Aëtivitatem im
dit Frigori Nivali, quam perfe
infrigidat; Sed, ut accepi,im ße
gionibus calidioribus,ubiNix mom ,
aadit, fit Conglaciatio à Nitro
folo ; Sed hoc mihi compertum
nom e$t. ,
45. Pulvis Pyrius , qui præ
cipue conftat ex Nitro, perhibe
tur epotus conducere ad Fortitu
dinem, & ufurpari à Nautis fœ
penumero , & Militibus ante
prælia, quemadmodum à Turcis
Opium. .
46. ®atur fæliciter Nitrum
in Caufonibus,& Febribus Pe
ftilemtialibus , ad lemiemdos , &
fremamdos Ardores earum perni
ciofos. .
47. Manifeffiffimum eft. Ni
UIUI1m
E T M o RT 1 s. 237
trumin Pulvere Pyrio magno
pere exhorrere Flammam ; umde
fit admirabilis illa ventofitas, &
Exufflatio.
49. Nitrum deprehenditur
effe veluti Spiritus Terræ : Et
enim certiffimum e$t, quamcum
que Terram licet puram , neque
7\(jtrofis admixtam, ita accumu
latam, & teétam, ut immumis fit
d Radiis Solis, meque emittat ali
quod Vegetabile, colligere etiam '
fatis copiofe Nitrum; unde li
quet Spiritum Nitri, mom tam
tum Spiritui Animalium, ve
tum etiam Spiritui Vegetabi
lium effe infèriorem.
49. Animalia que potant ex
Aqua Nitrofà , manifeffo pin
guefìunt, quod fignum eft Frigidi
im Nitro. 5o.Im
-
238 H 1 s T o R 1 A V I r ae
yo. Impinguatio Soli maxi
me fit à Nitrofis: ommu enim
Stercoratio e$t nitrofa; Atque
hoc fignum e$t fpiritus in Nitro.
;i I Ex his patet Spiritushu
mianos per SpiritumNitri pof
feinfrigidari, & demfari; & fieri
magis Crudos , & minus Acres;
' Quemadmodum igitur Vina
fortia, & Aromata , &• Simi
lia, Spiritus incendunt,& Vi
tam abbreyiamt ; ita & Nitrum
è conyerfo illos componit , &
comprimit, &facit ad Longævi
tate?}}. -
;z. Ufus autem Nitri po
te$t effè im Cibo inter Salem,
ad decimam partem falis ; im
Iufculis matutimis, ad Gram4
4 tribus ad decem; etiam im Po
tf4;
-
®
E r M o R r i s. 239
tu ; fed qualitercumque ufùrpa
tum cum modo,ad Longævitatem
fùmme prode$t.
§ 3. Quemadmodum Opium
praecipua, Partes tenet in Con
denfàtione Spiritutum perFu
gam; atque habet fimul fua
Subordinata , mimus potem
tia , fed magis tuta , quæ &
majori Quantitate , & fre
*quentiori Vffü fümi poffumt, de
quibus fùperius diximus : ita fi
militer & Nitrum , quod
condemfàt ffiritus per Frigus,
c%- quamdam ( ut Moderni lo
quuntur ) Frefcuram ; habet
quoque & ipfùm fùa fubordi
1mata.
54. Subordinata ad Ni
trum funt,ommia quæ exhibent
Odo
a4o H 1 s T o P. I A V 1 Tae
�
• Odorem momnihil Terreum ;
qualis e$t Odor Terrae puræ,&
jome, recenter effoffe & verfatæ:
In his praecipua fùnt Borago,Bu
gloffà, Hippo-bugloffa,Pim
pinella , Fragaria , & Fraga
• ipfâ,Éîeî , Fruétus Cu
çumeris crudus, Poma cruda
fragrantia, Folia & Gemmæ
Vitis, etiam Viola.
55. Proximafùnt, eaque ha
bent quemdam Virorem Odo
ris , fed paulo magù vergem:
tem ad Calidum , meque om
nimo expertem virtutis il
lius Refrigerii ; Qualia funt
Meliffâ , Citrum viride , A
rantium viride , Aqua Ro
facea ftillaticia ; Pira affa
fragramtia ; etiam Rofà Pal
lida,
r r M o R τ 1 s., 24* .
-
---- ------------.
lida , Rubea , & Mufka-,
tella. -
56. Illudnotaudumiii,Sub- -
ordinata ad Nitrumplerumque,
plus ad Intentionem %mferre, ,
Cruda , quam Ignetyi.paffa;,
quia Spiritus ille Refrigerii,,
ab Igne diffipatur; Itaque hene;
fìmumtur infufa im Potu, aut,
Cruda. •'''•., , .
57. Quemadmodum Con
denfàtio Spiritus per Subor
dinata ad Opium, fit aliquate
nus per Odores ; fimiliter & il
la, quæ fit per fubordinata ad
Nitrum ; Itaque Odor Terrae
Recentis, & pura, Spiritus
optime compefcit, five Aratrum,
fequendo , five fodiendo , five
Herba, inutiles evellendo: etiam
L. Folia
2.41. H i s r o R r A V1TAE
Folia in Sylvis,& Sepibus, ver
gente Autumno, decidentia, bo
fiumRefrigerium preffantSpi
ritibus 5 Et maxime omnium,
Fragaria moriens. EtiamO
dor Violæ, aut Florum Pa
rietariæ , aut Fabarum , aut
Rubi fuavis,& Madre-felve,
exceptus dum crefcunt, fimilis eit
4ft4r£. -
38. Quim & movimus Virum
Nobilem longævum , qui fta
tim à Somno , Glebam Terræ
Recentis , fùb X4res appomi
quotidie fecit, ut ejus Odorem
exciperet.
59. Dubium mom eft , quim
Refrigeratio,& Attempera
tio Sanguinis, per Frigida,
qualiafìmt Endivia,Cichorea,
H<e
- E r Mo R r 1 s. . 24;
Hepatica, Portulaca, &c. per
genßquens . imfrigidet quoijue
Spiritus; fed hoö fit per çirçui.
tum;4t Vapores operantur im.
mediate. -
4fque de Condenfàtione
Spirituum per Frigus, jam im
4uifitum eft; Tertiám áiximus
effe Conden(ationem, per id
quod vocamus , Demulcere
Spiritus; Quartam,per Seda
tionem Alacritatis,'& Motus
mimii ipfórum.
6o. Demulcent Spiritus,
4u4cumque illi fùnt grata, atque
amica 5 meque tamem provocant
eos nimiumad Exterius;fed com.
3*4 faciunt,ut Spiritus quafi fe
ipfiscomtemti,fefuantur,&rái
Piant fe in Centrum fùum.
• ' L 2 1 6,0e
244 Ht sr o m 1 AV 1 rae
61. De hi.fi repetas ea, quæ
fuperius pofita fùnt , tanquam
fubordinata,& ad Opium,&
ad Nitrum ; nihil e$t;opus alia
Inquifitione. - .
62. Quod vero ad Sedatio
nem ImpetusSpirituum atti
met, de ea mox dicemus, cum de
Motu ipforü inquiremus: Nunc
igitur poftquam de Denfatione
Spirituum dixerimus , ( qu«
pertinet ad Subftantiam ipfò
rum ,) vemiemdum ad Modum
Caloris in ipfis. -
63. CalorSpirituum,ut di
ximus, ejus generis effe debet, ut
fit Robuftus, nom Acris:&-4
met 0bftimata fubruere, potius
quam 4ttemuata affortare.
64. Cavendum ab Aromati
i bus,
.£t Mg R r I s. 24;
bus.Vino,& Potu forti 5 Mt£4
ßt ipßrum fit valde temperatus,
& abfimentia imterpolatus: Etiz
è Satureia, Origano, Pule
gio, & omnibus,`que ad Pala
£tm Acria fùnt, & Incemfiva.
Illa enim preffamt spiriíibus.
' %alorem mom Fabrilemi.fedPrae
datorium.
6 J- Robuftum prabentCa.
lorem precipueEniila,Allium,
Carduus benedi&us.Naßur
íjí adolefcens, Chamedrys,
Angelica, Zedoaria, veröe.
na, Valeriana, Myrrha, Co
ftum, Sambuci Fiores, Myr
rhis. Horum ufùs cum deleäu,
&Iudicio, alias in Condimen.
tis • alias in Medicamentis,
buic rationi fatifaciet.
L 3 66.Be
246 HI sTo R rAV1 rae
66. Bene etiam cedit,quodO
piata Magna huic quoque Ope
rationi egregie ferviunt; eo vide
licet quod exhibent Calorem
talêper Compofitionem,qua
li in Simplicibus optatur, fed
vix habetur: Etenim recipiemdo
Calida illa imtemfiffima (quali4 '
funt Euphorbium, Pyrethrü,
Staphys-agria, Dracontium,
Anacardi, Caftoreum, Ari
ftolochium,Opopanax,Am
moniacum, Galbanum, &fi
milia ; quae intus perfè fìmi mom
poffumt) , ad retundemdam vim
Narcoticam Opii, conftituunt
demum talem Complexionë Me
dicamemti, qualemjam requiri
mus ; Quod optime perfficitur
im hoc, quod Theriaca, &• Mi
thri
r T Mo R r 1 s. 247
6 thridatium » & ßeliqua, non
y fùnt Acria,necmordent Linguam;
fedtantum fümtpaululumAma
a ra,& Odorispatemtis,& produmt
, demum Caliditatem fuam im Sta.
j macho, & Operationibus fequem
£ tibus. -
J . . 67. Etiam ad Calorem ro- '
buftum Spirituum, facitve- -
a nus fèpe excitata , raro per
;, a&ta : atque mommulli ex Affe
M., étibus , de quibus poftea di
} cetur , Atque de Calore Spi
a rituum Amalogo ad Prolom
a gationem vitae , jam inquifitum;
l. e}$.
; 68. ^eCopiaffirituum, ut
} tiom fint exuberantes , &• ebul
, lientes , fed potius parci,& in
, fra Modum , ( cum Flamma
I, 4 par
•
248 His ro xm AV 1 rae
parva non tantum prædetur ,
3uantum magna,)brevi, inqui
fitio e$t. , &
69. Videtur ab Experientia
comprobari,quod Diaeta tenuis,
&fere Pythagorica, yel ex Ré
uís Seyerioribus vitae Monafti
êae, vel ex Inftitutis Eremita
rum, qua Neceffitatem & Ino
piam habebant pro ßegula , pi
tam reddat Longævam.
,o. Huc pertinent PotusA
quæ,Stratum durum,Aërfri
gidus ,Vi&us tenuis, (fèilicet
àc Oleribus, Fruétibus, atque
Carnibus & Pifcibus,Conditis
& Salitis, potius quam Recenti
bus& Calidis) Indufium Cili
cii, crebra Iejunia, crebrae
Vigiliæ , rarae Voluptates
fen
* r M o R r 1 s. * 249
fenfaales , & hujufmodi : om
mia enim ißa minuunt Spiritus,
eofque redigumt ad Quantita
tem eam, quæ tantummodo vitæ
AMumii, fifficiat; unde minorfit
Depradatio. - • • • ;
7 1. 'Qgpd fi Diæta fuerit hu
jufmodi Rigoribus, & Mortifi
catiomibus paulo benignior, fed
tamem femper æqualis , c%- fibi
conffams, eamdem opem praffat ;
Etemim etiam im Flammis,vide- .
nus , Flammam monnihil majo
rem , (modo fuerit conffans&
tranquilla) minus abfumere ex
Fomite fuo, quam Flamma mi
mor agitata, & per vices intem
fior, & remiffior : id quad plane
demonftravit Regimem, & ®ietae
Cornari Veneti , qui bibit &-
L 5 , edit
-a
3 ;o H 1 s τ ο R ¥ A V1Tae
edit tot Annos ad juftum Pom
dus ; unde centefimum Ammum
Viribus & Senfibus validus fù
peravit.
72. Etiam videndum e# , me
Corpus , quod plemius mutritur,
meque per hujufmodi (quales di
ximus) Diaetas emaciatur,Vene
ris ufum tempeftivum omit
tat; ne Spiritus nimis turgeant,
& Corpus emolliamt , & deftru
ant. Itaque de Copia Spiritus
moderata , & quafi frugali, jam
inquifitum e$t.
7 3. Sequitur Inquifitio de
Fraenatione Motus Spiritus;
Motus enim manifeffo eumat
temuat & imcemdit ; Illa Fraena
tio fit tribus modi : 'Per Som
mum;per Evitationem Laboris
vehe
* r M o R r I s. I 2 5 1
vehememtis, afìt Exercitii mimii,
denique ommü laffitudimi; & per
Cohibitionem Affe&uum
moleftorum. Ac primo de
Somno.
74. Fabula habet, Epime
nidem in Antro plures Ammos
dormiviffe, meq, Alimemto eguiffe,
cum Spiritus inter dormiendum
mimus depafcat. -
75. Experientia docet,Anima
lia quædam, (qualia fùnt Sori
ces, & Vefpertiliones)im qui
bufdam Locis occlufis, per imte
gram Hyemem dormire ; adeo
Somnus Deprædationem vita
lem compefcit; Quod etiam face
re putantur Apes,& Fuci,licet
quandoque à Melle deftituti: Iti
dem Papiliones,& Mufcae.
L 6 76.Som
4 ; 1. H 1 sr o ntAV 1 rae '
46. Somnus poft Prandium,
afçendentibus in caput Kapori- .
bus non ingratis, (utpote primis
Roribus Ciborum ) Spiritibus
prode$ , fed ad alia omnia, quae -
Ad Sanitatem pertimemt , gravis
e$ & noxius ; Attamen in ex
trema Semeitute eadem e$t ßatio
cibi, & Somni ; quia frequens
effe debet , & ßefeäio , & Dor
fìitio.fed brevis &pufilla: quin
etiam ad ultimam A4etam Se
neétutis , mera Quies » c* perpe
tuus quafi Deciibitus prodest ,
prefèrtim Temporibus Hyenia
libus. v. .. * •
77. , Verum ut Somnusmo
deratus ad Prolongatiomem, vi
te facit, ita multo magis , fi fit
Placidus, & mom turbidus. . .
- i 7 S.Scom
E r Morar 1 s.; ; 25;
78. Somnum placidum com
viliamt Viola, La&uca, (præfer
tim coëa) Syrupus è Rofis fic
cis, Crocus, Meliffâ, Poma
in imtroitu Leéti, Offa panis ex
vino, Malvatico, præfertim im
fufè prius Rofà Mufcatella :
Itaque utile foret, conficere ali
quam ?illulam , vel aliquem
Aauffum parvum, ex hujufmo
di ®ebus, eoque uti familiariter.
Etiam ea quæ Os Vemtriculi be
ne claudunt,utSemen Corian
dri præparatum, Cotonea, &
' Pyra Fragrantia affata, Som
num inducumt placidum 5 Ante
omnia, Iuvenili Ætate,& ma
xime iis, qui habent Ventricu
lum fatis fortem,prode$t Hau
ftus bonus Aquæ puræ , aru.
- 42y
254 H 1 s T o R 1 AV 1 Tae
de , im introitu Leęti.
[Mandatum.] De Egfiafi
voluntaria, five procurata, at
que de cogitationibus Defixi,&
Profundis, (modo fint abfq;
Moleftia) nihil habeo comi
perti ; Faciunt proculdubio
ad Intentiomem , & denfànt
Spiritus, etiam potentius quâ
Sommus : cum Senfus æque,
aut magis fopiant, & fufpen
dant : De illis inquiratur ul
terius. Atque de Somno ha
&tenus.
79. Quatenus ad Motum&
Exercitia; Laffitudo mocet,at
que Motus & Exercitatio, quae
e$t mimi, celeris & velox, qua
les fùnt Curfus,Pila,Gladiato
ria , &fimilia : Et rurfùs cum
Impe
E r Mo RTi s. 2 ; ;
Impetus extenditur ad ultimîs
Vircs, & Nixus, quales fùnt,
Saltus, Lu&ta,& fimilia. Cer
tum enim eft, Spiritus in Am
guftiü pofitos, vel per Pernici
tatem Motus, vel per ultimos
INixus fieri poftea magü Acres,
&Prædatorios. Ex altera ®ar.
— te, Exercitia, quæ fatis fortem
cient Motum, fed mom mimi, ce
lerem , aut ad ultimas Vires
(quales fumt Saltatio, Sagitta
tio» Equitatio, Lufus Globo.
rum ,& fimilia) nihil officiunt,
fed profunt potius.
Vemiemdum jam ad Affe
Ötus , &í. Animi,
& videndum , qui ex ipfis, ad
Longevitatem fint Noxii , qui
JVtiles.
8o Gau
2 56 H 1 s τ ο R ΙΑ Vi*ae
: 8o. 'Gaudia magna attent,-
ant, & diffundunt Spiritus , &*
vitam abbreviant: Læticia fa
miliaris roborat Spiritus , e
vocando eos , nec tamen exol
vendo.
81. Impreffiones Gaudio
rum fenfuales,male;Rumina
tiones Gaudiorum in Memo
ria , aut Prehenfiones eorum
ex Spe,vel Phantafia,bomæ.
82. Magis confortat Spiritus
ßaudium preffum , & parce
communicatum,quamGaudium
effufum,& publicatum.
83. Moeror & Triftitia, fi.
Metu vacet,& mom mimium an
gat, vitam potiusprolongat;Spi
ritus emim comtrahit,& eftCon
denfàtionis Genus.
84.Me
* * r M o Rris. . 2 y?
|# 81. Metus graviores vitam
abbreviamt : licet enim & Moe
ror,& Metus,Spiritum uter
queanguffiet; tamem in Moero
re e$t fimplex:Contra&io;at in
Metu , propterCuras de ße
medio, & Spes intermiffas , fit
AEtius , & *Vexatio ' Spiri
tuum. ' .\ , '
• 85. Ira compreffà eff etiam
Vexationis gemus;& Spiritum
Corporis Succos tarpere facit;
Atfibi permiffà, & foras pro
diens,juvat;tamquam Medica
menta illa, quæ robuftum im
ducunt Calorem.
86. Invidia peffima e$t, &
carpit Spiritus, atque illi rurfùs
Corpus ; eo magis , quod fe
re perpetua eft , nec agit} ut
101
2 5 8 His r o R £A V 1 rae
dicitur) Feftos Dies.
87. Mifericordia ex Malo
alieno, quod in nos ipfòs cadere
mom poffe videtur, bona: quæ vero
Similitudine quadam poteít
refleéti im Miferantem, mala,
quia excitat Metum. -
88. Pudor levis minime offi
cit,cum Spiritus paululum con
trahat, & fùbinde effundat;adeo
ut Verecundi diu ( ut pluri
fnum) vivant : At pudor ex
Ignominia magna , & diu
affligens , É; contrahit,
ufque ad Suffocationem,c¥ eft
permiciofùs.
89. Amor, fi non fuerit infoe
lix,& nimi fàucians, exgemere
Gaudii eii; & eafdem fùbit Le
ges,quas de Gaudiopofùimus.
9o Spes
E r M o R r 1 s. 2J9
5o. Spes omniumAffeétuum
£utiliffima e$t, & ad prolongatio
mem vitæ plurimumfacit; fi mom
nimium fœpe intercidat , fed
Phantafiam Boni Intuitu paf
cat ; Itaque qui Finem aliquem,
tamquam Metam vitae figunt , &*
proponunt; 3* perpetuo , & fem
fim, in Votofuo proficiumt ; vi
vaces ut plurimum fumt ; Adeo
ut , cum ad Cultum Spei fùae
vemerimt, mec habeamt quod am
plius fferent, fere Animis comci
dant, nec diu fùperftites fint; ut
Spes videatur tamquam Gau
dium Foliatum, quod iu im
menfùm extenditur , ficut Au
fum.
91. Admiratio, & Levis
Contemplatio, ad vitâprolon
gan
a6o H 1 s T o R 1 AV 1tae
gandam maxime faciunt ; Deti
ment enim Spiritus , in ®ebus
quae placent, nec eos turbate, aut
imquiete, & morofè agerefimumt:
}nde omnes Contemplatores
Rerum Naturalium , qui tot
& tamta habebant,quæ mirarem
tur, (ut Democritus, Plato,
Parmenides,Apollonius)lom
gevi fuerunt: Etiam Rhetores,
qui ßes deguftabant tantum, &
potius OrationisLumen,quam
Rerum Obfcuritatem feéta
bantur, fuerumt itidem Longævi;
Vt Gorgias, Protagoras, Ifo
crates, Seneca: Atque certe
quemadmodum Senes plerumj,
Garruli, & Loquacesfùmt; ita
£* Loquaces fepiffime fene
fcunt : Indicat enim levem
Con
E r M o R r 1 s. 261
Contemplationem, & que
Spiritum non magnopere frim
gat • aut vexet : At Inquifitio
Subtilis, & Acuta, &Acris,
vitam abhreviat ; Spiritum e
mim laffat, & carpit.
4tque de Motu Spirituum,
per Animi affe&us hæc imquifi
t4 fint;fubjungemus autem quaf
dam alias Obfervationes Ge
nerales circa Spiritus , præter
Superiores , quæ mom cadunt in
Ibiftributionem præcedentem..
92. Pretipue Curae effe debet,
ut Spiritus mom exalvanturfé
pius;Solutionem emim præcedit
Extenuatio; neque Spiritus fè
mel extenuatus, ita facile fe re
cipit,& denfàtur: Exolutio au
tem fit per* mimios Labores,
m{1131$
262. H i s T o R 1 A V 1 rae
nimis vehementes Affe&us A
nimi ; nimios Sudores; mimia*
Evacuationes ; Balnea tepi
da: & intemperatum, aut in
~ tempeftivum ufùm Veneris ;
Etiam nimia, Curas, & Solli
citudines , & Expeétationes
anxias ; Denique per Morbos
malignos;& Dolores,& Cru
ciatus Corporis graves: quaom
mia, quantum fieripote$t, (ut et
iam Medici vulgares moment)
evitanda fùmt. -
93. Spiritus & Confuetis
deleétantur , &• Novis. Mi
rum autem in Modum facit ad
confervandum Vigorem Spiri
tuü,utmecConfuetisutamur ad
Satietaté, nec Novis, ante Ap
petitum vividü, d» ffrenuum.
.
It£
e r M oRT 1 s. 26;
Itaque &* Confuetudines ab
rumpendæ funt Iudicio quodam
& Cura , antequam proveniant
ad Faftidium ; & Appetitus
ad Nova , ad tempus cohibem
dus, donec fiat Fortior & Ala
crior. Atque infùper, Vita ,
quoad fieri pote$t, ita inftituen
da, ut Multas, & Variau habeat
Redintegrationes, meque per
petuo in iiflem verfamdo Spiri
tus torpeamt: Licet emimnomma
le dictum fit à Seneca, Stultus
femper incipit vivere, tamem
illa Stultitia, ut & aliæ quam
plurimae , Longayitati pro
de$t.
94. CircaSpiritus obfervam
dum est, (etfi contrarium fieri
confueygit) ut, quando perci
piant
--- ----------
|
-
-
264 H 1 sr o R i AVi'rae;
piant Homines Spiritus fùos effe
im Statu Bono, & Placido, &*
samo, (id quod ex Tranquilli
tate Animi , & Læticia datur
perfpici)eos faveamt, mec mutent;
Sim in StatuInquieto, &Ma
ligno, (id quod ex Triftitia, Pi
gritia,atque alia Indifpofitio
ne animi apparebit) eos fùbiw
de obruamt, & alteremt. Conti
mentur autem Spiritus in eodem
Statu,per Cohibitionem Af
feétuum, Temperamentum
Diætæ , Abftinentiam à Ve
nere,Moderationem à labo
re,Otium mediocre; Alterant
autem , & obruunt Spiritus,
Contraria iffis; fcilicet, Affe&us
vehementes, Epulæ profufae,
Venusimmoderata, Labores
ardui,
s T MoRT I s . 26;
---------
ardui,ftudiaintenfà,&Negó
tia. Atqui confùeverumt Homi
mes, cum læti fìmt, & fibi maxi- ,
me placent, tum Epulas,Vene
rem,Labores,Cóntentiones, -
Negotia,maximefequi,& affe
£tare. Qugd fi quis Longitudini
Vitæ confùlere velit, comtrario
modo (quod mirum diétu) fé ge
rere debet : Spiritus enim Bo
nosfovere, & comtinuare, male
Difpofitos exhaurire , & mu
tare, oportet. v
9 5. Xon inepte ait Ficinus,
Senes debere ad Confortatio
nem Spirituum fuorum, A&a
Pueritiæfu«,& Adolefcentiæ
f«perecordari,& rumimare. Cer
te Recreatio eíì Senibus fingu
lis, tanquam peculiaris, Recor
- Mí datio
,66 H is r o R 1 A V1TAE .
datio talis. Itaque dulce eft
Hominibus Societatem habere
eorum, qui olim una educati fue
mant , & Loca ipfa Educatio
nis fúe invifere. Vefpafianus
autem huic Rei tantum tribue
bat, ut cum effet Imperator»
nullo modo Animum inducere
potuiffet , ut Ædes Paternas;
licet íumiles,mutaret; me aliquid
, deperiret Confüetudini Ocu
16rum, & Memoriæ Pueri
tiæ fúe: Quinetiat im Scypho.
quodam Aviæ fúe ligneo, cum
Labro argenteo • Diebns Feftis
potabat. -
96. Illud ante omnia Spiri
tibus gratum e$t 5 ut fiat Pro
greffüs continuo in Benignius:
Itaque eo modo ei inßituenda
- - Iayen
* " E r M o RT 1 s 267
fupemtus, & Ætas virilù , ut
Semeétuti Nova Solatia relin
quamtur; quorum precipuum fit
Otium Moderatum. Itaque
fibi ipfi Manus inferumt Sefies.
Honorati, qui in Otium mom
fecedunt : Cujus ®ei infigne repe
ritur Exemplum im Caffiodo
ro 5 qui tanta apud Reges Ita
liae Gothos Auétoritäte polle
bat , ut inftar Anima effet erga
eorum Negotia ; poftea autem
fere Otogemarius im Monafte
rium fe recepit,ubi momanteCen
tefimum demum Ammum vitam
tlaufit. At huic rei duæ Cau
tiones adhibendæ fumt : Vna ut
mom expeétent, donec Corpus
vmnino confe&umfit,& mor
bidum : etenim ih hujufmodi
*.*.? M. 2. Corpo
268 Hi sT o R i A V £ Tae ,
corporibus omnis Mutatio, licet
in Benignius, Mortem acce
• lerat : Altera, ut Otio plane
inertife minime dedant,fed ha
beant Aliquid quod Cogitatio
mes,& Animum ipforum placide
detinere poffit ; Im quo gemere,
precipua obleétamenta funt Li
teræ, deindeStudia Ædifican
di,& Plantandi.
97. Poftremo eadem A&io,
Contentio,Laborlibemter füf
ceptus , & cum bonaVolunta
te, Spiritus recreat ; CumA
verfàtione autem , & Jngra
tiis, Spiritus carpit, &fternit:
Itaque ad Longævitatem confert,
fi quis Arte talem vitam infti
tuat,quae liberafit, & ad Arbi
trium fuum traducatur 5 Aut
, • tale
, ' E r M o R T 1 s. 269
.
fale ObfequiumAnimofuo con
' ciliaverit, ut quicquid â Fortuna
' imponatur, eum potius Ducat,
quam Trahat. , , : : :
98. ?\eque illud omittendum
ad Regimen Affe&uum ; ut
precipua Cura adhibeatur Oris
ventriculi; Maxime me fit re
taxatum mimis ; quia plus domi
matur illa Pars fuper Affe&us,
præfertim quotidianos, quam
aut Cor, aut Cerebrum ; Ex
' cepti, tamtummodo iü , que fiumt
per potemtes Vapores, ut im E
brietatc,& Mélancholia.
99. De Operatione fuper Spi
ritus, ut Iuveniles maneamt,&
revirefcant, hec inquifita fùnt:
Quod eo diligentius preffitimus,
quod de his Operationibus,po
M. 3 tiofi
- .
-27o H 1 sT o R 1AV £T Æ
tiori ex parte, magnum e$t apud
Medicos,& alios Auétores, Si
lentium : Maxime autem, quia
Operatio fuper Spiritus , eo
rumque Recrudefcemtiam,adPro
longationem Vitæ, e$t Via maxi
me Proclivis, &Compendia
ria;Propter duplex fcilicet Com
pendium; Alterum,quod Spiri
tus Compendio operetur fùper
Corpus ; Alterum , quodVapo
res,& Affe&us compemdio ope
remtur fuper Spiritus ; Adeo ut
hec Finem petamt , quafi im Li
nea reéta; c«teramagùper Cir
Cll1tum,
OPE
*.
… - E T M o R r 1 s. 27*
' o P E R A T I o
ì fùper Exclufionem
, , • Aëris.
I I.
H 1 s T o R i A.
I. Xclufio Aërisambien
tis , ad Diuturmitatem
Vitæ dupliciter innuit. ®rimo,
quod maxime ommium poff Spi
ritum Innatum, Aër Extrin
fecus(utcunque Spiritum Hu
manum quafi amimet,& adSa
nitatem plurimum conferat)
Succos Corporis deprædatur,&-
Deficcationem corporis accele
rat ; Itaque Exclufio Aëris, ad
Longitudinem vita confert.
M 4 Alter,
272 HI s T o R i A V 1 rae ,
|
2. Alter Effe&us,quifequi
tur Exclufionem Aëris, fùbti
lior multo e$t,&profumdior; Sci
licet quod Corpus occlufùm,
& non perfpirans, Spiritum
inclufùm detinet , & in Duriora
Corporis vertit ; unde Spiritus
e4 emollit, &* imtemerat.
' 3. Hujus rei explicata e$t ^4-
tio in Deficcatione Inanima
torum ; Atque e$t Axioma
quafi infallibile, Quod Spiritus
Ëmiffüs Corpora deficcat ; De
tentus colliquat, & imtemerat:
Atque illud infùper fimul affu
méndum, Qupd Calor ommis
proprie attenuat , &-humeétat,
& perAccidenstantum contra
hit, & deficcat.
4. Vita im Antris & Spelun
. - cis»
E r M o Rr rs. 173
cis, tibiAër mom recipit Radios
Solis, poffit facere ad Longaevi
tatem ; Aër emim per fé adPræ
dationem Corporis mom multum
pote$t , mifi Calore excitatus.
Certe fi quis Memoriam ßerum
*ecolat; ex pluribus Reliquiis,
& Momumemtis comftare vide
tur , fuiffe Hominum Magni
tudines, & Staturas, longe iis
quae poffea fuerunt , grandiores;
wrim Sicilia , &* aliis mommullis
Locis. Jffiufmodi autem Homi
mes, im Speluncis, plerumque
AEtatem degebant : Atqui
Diuturnitas AEtatis, & Am
plitudo Membrorum, habent :
mommihil commune. Etiam An
trum Epimenidis inter Fabu
las ambulat. Sufficor etiam,
• • . M 5 vitam
274 H1s T o R 1A V1Tae
vitam Anachoretarum Co
lumnarium , fimile quippiam
fuiffevitæ in Antris; quippe ubi
Radiifolis parum pemetrabant,
meque Aër magnas Mutatio
nes, aut Inæqualitatesrecipe
repoterat. Illud certum, utrum
que Simeonem Stylitam , &
Danielem , & Sabam , atque
alios Anachoretas Columna
res, admodum Longævos fuiffe.
JEtiam Anachoretæ AModerni,
intra Muros aut Colummasfe
pti, & claufi, Longævi fepius re
peruntur. -
' 5. Proxima Vitæ in Antris,
e$t Vita in Montibus. Qugm
admodum emimim Antra,Calo
res Solis non penetrant; ita in
Faftigiis Montium, reflexione
defti
E r M o Rt 1 s. 27y.
defiituti, parum poffumt. Accipi
endum autem hoc eft de Monti
bus,ubi Aër Limpidus e$t, &.
purus; $cilicet ubi propter Ari
aitates Vallium, Nebulæ &-
Vapores non afcendumt; Quod
fit inMontibus,qui Barbariam
cingunt; Vbi etiam hodie vivunt,
fœpenumero ad Ammos cemtum &
quinquaginta, ut jam antea n0
tatum e$t.
6. Atque hujufmodi Aër,An
trorum, aut Montium, ex fùa
Aatura propria , parum aut mi
hil depradatur: At Aër, qualis
e£ nofler,cum fit propter Calo
res Solis Prædatorius, quam
tum fieri pote$t, à Corpore eft ex
cludendus. r • . • .
' 7. Aër vero prohibetur, &
- - - M 6 eX •
376 H 1 s T o R ta Virae
excluditur, duobus ÀModis: Pri
mo.fi Claudantur Meatus 5 fe
cumdo, fi Oppleantur.
8. ' Ad Claufuram Mea
tuum faciunt, ipfius Aëris Fri
giditas; Nuditas Cutis, ex
qua illa induratur; Lavatio in
Frigida ; Aftringentia Cuti
applicata , qualia funt Maftyx,
Myrrha,Myrtus.
9. Multo magis huic Ope
rationi fatisfiet per Balnea, fed
raro ufurpata, (præfertim Tem
poribus Aeftivi ) que conftent
ex Aquis Mineralibus Aftrin
gentibus , quae tuto exhiberi
poffumt ; quales fümt Chalybea
tæ, & Vitriolatae ; Hæ enim
Cutem potenter contrahunt.
1 o. Qupd ad Oppletionem
atti
-,- E r M o R r 1 s. 177
!
4ttinet; Pigmenta, & huju£
modi Spiffâmenta Unétuofà, ,
atque ( quod commodiffime in
4fu pote$t effe) Olcum,& Pin
guia,mom mimusCorporis Sub
ftantiam comfervant, quam Pi
gmenta in Oleo, & Vernix
Ligna.
1 1 • Britones Antiqui,Cor
pus Glaftopingebant,&fuerunt
admodum longævi ; Quemadmo-.
dum & Piéti, qui imde etiam
Nomen traxiffè à nonnulli pu- .
tantur, -
1 2. Hodie fepingunt Brefi:.
lienfes , & virginénfes, qui
funt (prefertim illi priores) ad
*modum longævi ; adeo ut quin
que abhinc Amnis , Patres Gal
limumnullos compenerint,quiá;
- dift
- .
278 HI s τ ο R 1 A V1rae .
-
dificationem Fernamburgi,
JAhmis abhinc cemtum & vigin
ti, ipfi tunc Virilis Ætatis, me
mimiffemt.
1 3. loannes de Tempori
bus, qui dicitur ad Trecentefi
mum Ammum Ætatem produxiß
fe, interrogatus quomodofe com
fervaffet; refpondiffe fertur,Ex
, trà, Oleo ; intus, Melle.
14. Hyberni,prefertim Syl
•veftres, etiam adhuc fumt valde
vivaces; Certè ajumt paucis ab
himc Ammis, Comitiffam Def
. mondiæ vixiffe ad Ammum
Cemtefimum Quadragefimum ,
* & ter per vices dentiiffe. Hy
bernis autem Mos e$t, fe mudos
. ante Focum Butyro Salfo , &
Keteri, fricare,&- quafi condire.
1 5 •Ii
*
E T : MoRT 1 s 279
- - - ---
1 5. Iidem Hyberni im ufù
habuerunt Lintea, &- Indufia
croceata ; Quod licet ad ar
cendam Putrefa&ionem im
troduëtum fuerat , tamem (ut
cumque) ad vitæ Longitudi
nem utile fuiffe exiftimamus:
A(4m Crocus, ex ommibus quae
movimus, ad Cutem, & Con
fortationem Carnis, e$t ßes ,
optima ; cum & motabiliter A
ftringat , c* habeat infuper O-.
leofitatem, & Calorem Sub
tilem fine ulla Acrimonia. E
quidem memimi quemdam An-.
glum, ut Ve&tigalia fupprime
τet,Croci Saccum, cum trams
fretaret , circa Stomachum
portaffe, ut lateret ; Eumque, .
cum antea ex Mari graviffime
- aegro
,
*28o H is τ ο R r AV 1Tae
-
: ægrotare folitus effet , • optime
tunc valuiffe , mec Naufeam
ullam fenfiffe.
1 6. Hippocrates jubet ve
ftes ad Cutem Hyeme puras
'portare, AEftatefordidas, &O
. leo imbutas ; Hujus Ratio vide
tur, quodper Æftatem, Spiri
tus exhalamt maxime ; Itaque
Pori Cutis opplemdi fùmt.
17. JAnte omnia igitur ufùm
Olei , vel Olivarum, vel A
mygdalini dulcis , ad Cutem
ab Extra ungemdam, adLonge
vitatem conducere exiflimamus;
Eaque un&tio debet fieri fingulis
Auroris, cum exitur è Leéto,
cum Oleo, im quo admifceatur
. parum Salis nigri , & Croci.
UInétio autem leyi, debet effe,
ex;
' E r M o R r 1 s. 281
!
!
'ex Lana, aut Spongia molliori,
meque queftillet fùper Corpus,fed
Cutem tamtum intingat , & in
ficiat. -
18. Certum eít Liquores in .
Majori Quantitate étiam O-/
leofos, haurire momnihil ex Cor
pore,fed contra , ParvaQuan
titate imbibi à Corpore: Itaque
levis Afperfio facienda e$t, utdiximus ; Aut plane Indufium
ipfum Oleo limiendum e$t.
1 9. Objici vero forte poffit,
Iffam Un&ionem ex Oleo,
quam laudamus , ( licet apud
Nos in Vfu mumquamfuerit , at
que apud Italos im @efùetudi
mem abierit) olim quidem apud
Græcos , & Romanos fami
liarem fuiffè, & Diætæ partem :
- neque
282 H1 sT o R 1 A VI rae |
-i
meque tamen iis Sæculis Homines
magis fuiffe longævos. Sed re
fpondetur reótiffime ; Oleum in
V/ù fuiffe tamtum po$t Balnea,
mififorte inter Athletas; Balnea
autem ex Calido , operationi
mofretanto contrariafùnt,quam
toUInétiones congrue, cum Al
terum Meatus aperiat , Alte
rum obftruat. Itaque Balneum
abfque Unétione fequenti,peffi
mum ; UInétio abfque Balneo
* optima. Etiam ad Delicias po- '
. tius adhibeatur iffa Un&io, at
que(fiim optimam Partem acci
pias) ad Sanitatem : fed mullo
44odo im Ordine ad Vitam
longævam ; Itaque fimuladhi
bebantur Unguentâ pretiofà,
qu« ad Delicias grata, ad mo
ftram
et Mor T 1 s 283
f.
M.
3
-
.
fram lntentionemmoxiafunt,
ob Calorem; Vt bene dixiffe vi
deatur Virgilius : •
Nec Cafia liquidi corrum
pitur ufus Olivi.
2 o. Inun&io ex Oleo, *&•
Hyeme confert ad Sanitatem,
per Exclufionem Frigoris ; &
AEftate , ad detinendos Spiri
tus, &• prohibemdam Exolutio
mem eorum, & arcemdam vim
Aëris,quæ tumc maxime eff ?r«-
datori.
2. i. Cum Jnun&io ex Oleo,
Operatio fit ad vitam longam
fere potentiffima; vifùm e$t adde
ze Cautiones , me periclitetur
Valetudo ; Ea quatuor fùnt,fe
cumdum quatuor Imcommodas,
quæ exinde fequi poffimt.
- - 2. 2.Prt
*-
284 H 1 sr o RIAVITÆ ,
-
22. Primum Incommodum
e$t, quod reprimendo Sudo
res , Morbos imducere poffit.
ex Humoribus illis Excrememti
tiis: Huic Remedium adhiben
dum e$t ex Purgationibus , &
Clyfteriis, ut Evacuationi de
bite confùlatur; Certum emim eft,
Evacuationem per Sudores,
Sanitati plerumque conferre;Lom
. gitudini vitæ officere. Purgativa
- autem moderata im Humores
agunt, mom in Spiritus,quodfa
eit Sudor.
2. 3. Secundum Incommo
dum e$t, quod Corpus calefa
cere poffit, & fùbinde inflam
mare; Spiritus enim Occlu
fus, nec Perfpirans, fervemtior
e$t: Huic Incommodo.occur
4ritur.
.
. ■ r Mo RT 1 s. 28;
ritur, fi Diæta, ut plurimum,
pergat ad Frigidum, & fumam
tur Propria quædam ad Refri- .
gerandum per vices , de quibas
mox im Operatione fùper San
guinem inquiremus.24. Tertium eít,quod Caput v.
gravare poffit; Omnis enimOp
pletio extrinfecus , repercutit
Vapores , & eos mittit verfus
Caput:Huic Incommodo om
mimo occurrit, per Cathartica,
præfertim Clyfteria ; Et clau
dendo Os Ventriculi fortiter
cum Stipticis; Et peétendo,&-
fricando caput, etiam cum Li
xiviis idoneis , ut aliquid exha
letj Etnon omittemdo Exercita
tionem bonam , & qualem
£om venit , ut etiam per Cu-.
t€1Ym
z86 H 1 s T o R 1 AV fraetem nonnihil perfpiret. , -•
25. Quartum Incommodum
fubtilius e$t Malum ; videlicet ,
quod Spiritus Detentus per
Claufuram Pororum , videatur
poffe feipfum mimis multiplicare;
quia cum parum evolet, & conti
nuo Spiritus novus generetur,
nimium increfcit Spiritus,&fic
Ccrpus etiam plus prædari pof
fit. Verum hoc mom prorfùs ita fé
habet; Nam Spiritus omni com
•lufùs hebes fit , (quandoqui
dem ventiletur Motu Spiritus,
ut & Flamma;) ideoque minus
aâivus e$t, & mimus füi gene
tans ; Calore certe auétus, (ut &
Flamma;) fed Motu piger: Sed
& huic Incommodo Reme
ditim adhiberi poffit, à Frigi
p.
,
* E r M o R r 1 s. 287.
■!,
ij
%
|
|
dis , Oleo quamdoqae admi
fù; qualia fùnt, Rofa,& Myr
tus ; mam Calidu omnino ab
fia.
26. Neque inutilis eff Appli
catio, ad Corpus, Veftium, quæ
& ipfè im fe habemt aliquidUn
&uofi , five Oleofi , mom A
quofi: Illæ emim exhauriemtCor
pus mimus; quales funt ex Lana,
potius quam ex Lino: Certe ma
mifeftum eff in SpiritibusOdo
rum , quod fi poma, Pulveres
Odorar^. mter Lintea, multo
citius Virtutem perdunt , quam
inter Lanea. Itaque Lintea
Taítu, & Mamdicie jucunda; fed
ad moftram Operationem fùfpeëia. , ' . •
27;Hy
ftimemdum, ut diétum e$t de Ca
---------
288 H is T o R I A V1Tae
, 27. Hyberni Sylveftres,
, dum incipiunt «grotare , mihil
prius faciunt,quam ut Lintea ?
Stratis tollamt,&im LaneisPam
mis fé comvolvant.
28. ßeferunt mommulli, fe ma
gno Samitati fúe commodo , La
meis Carmofinis proxime ad
Cutem , fùb Imdufiis fùis , £fìs
fuiffe, tam ad ßrac4 , quam ad
Corporalia.
2. 9. E$t & illud obfervandum,
Aërem Corpori Affuetum,mi
mus illud depraedari, quam No
vum,&fùbinde mutatum: Ita
que Pauperes,qui in Tuguriis
füis,intra proprios Lares perpe-.
tuo vivunt, mec Sedes mutamt,
fùnt plerumque Longeviores; Ve
rumtamem quoad alias Opera
- t1o
-
: E T M o R r 1 s. . 289.
.
f* •
?
tiones, Mutationem Aëris, ,
(prefertim Spiritibus mom om-*
mino inertibus)utilem effejudica
fmus » Mediocritas autem adhi
benda foret,qua utrimquefàtisfa
£iat ; Illud fiet , fi Quatüor
TemporibusAmmifiet per fata
fempora Mutatio Loci adfedes
idoneas, meque fint corpora, aut
im Peregrinatione mimia, aut
in Statione. Atque de Opera
tione per Exclufionem Ãëris,'
& de evitamdaVi ejus Praeda
toria, hec diíta fint.
29o His r o RI AV 1 tae.
* • . . fi. - -
o P E R A T I o
fuper Sanguinem &
Calorem fànguifi
' cantemL. . •
, III. .
H I s τ ο R I A.
1. rNPerationes duae Sequem
'tes funt Operationibus
duabus Præcedentibus tamquam
Antiftropha; atj, iis refpondët,
quemadmodum Paffiva A&ti
vis; Præcedentes enim duae , id
agunt, ut Spiritus & Aër A
&iiomibus fùis fint mimus deprae
damtes; Hae vero , ut Sanguis
& Succus Corporis,fimtmimus
deprædabiles. Quomiam vero
Sanguis ef? Irrigatio Succo
1TU11YY
-------------
T.
ET Mo RT 1 s. 291 '
rum,&Membrorum,&Præ
paratio ad ea; Operationem
fùper Sangiiiem primo loco col
locamur. Circa hanc Operatio
nem propomemus Confilia Nu
mero pauca,fed Vi yalde efficacia.
Ea tria funt.
2. Primo @ubium mom e$t ,
quimfi Sanguis fit aliquamto fri-.
gidior, mimus futurus fit Diffipa
Bilis : Quomiam vero,quae per Os
fumumtur Frigida, cum reliquis
Intemtiomibus haud paucis, male
comvemiunt ; ideo optimum foret
alia imvemire, quæ non fumt cum
iftiufmodi incommodis complica
ta. Ea duo funt.
3. Alterum hujufiuodi e$ ;
Adducantur im Vffüm , idque
amaxime in Iuventute Clyfte
N z . ria
291. H 1 s T o R 1 AV i tae
ria nihil omnimo Purgantia,aut.
Abftergentia; fed folummodo
Refrigerantia, & monnihilA
perientia 5 Probata fìmt que
fiunt ex Succis Laétucæ, Por
tulacæ, Hepaticæ, etiam Sedi
majoris, & Mucilaginis Se
minis Pfillii,cum Deco&tione
aliqua temperata Aperiente, ad
miffo aliquanto Caphoræ : Ve
rum vergente Ætate, omitta
tur Sedum majus, & Portu
laca,& fubftituantur Succi Bo
raginis, & Endiviae , aut fimi
lium ; Atque retineamtur Cly
fteria hujufmodi, quamtum fieri
pote$t, ad Horam fçilicet , aut
amplius.
4. Alterum e$t ejufmodis
In ufù fint , præfertim Æftate,
- Bal
E t M o R r 1 s. ' 29 ;
Balnea Aquæ dulcis, & módi
te admodum tepide,prorfùs abf
que Emolliemtibus, Malva,Mer
curiali, Laéte,& fimilibus;Ad
hibeatur potius Serum La&is
fecensim nonnulla Quantitate,
& Rofà. -
5. Verum,quod Caput rei eíi,
& Novum , illud pr«cipimus ;
Vt amte Balneationem , imum.
gatur Corpus cum Oleo, cum
ffiffamemti ; ut Qualitas Re
frigerii excipiatur, Aqua ma.
gi arceatur : Neque tamen
Meatus Corporis nimium oc
£ludantur ; Etenim cum Frigus
Exterius Corpus fortiter ociiu
git;tantum abeft, ut promoveat
Infrigidatioriem; ut etiam eam
prohibeat, & irritet Calorem.
- * - N 3 6.Si
494 H 1 sT o R 1 AV4tae
|
ï3.similis eft ufùs Veficarum;
cum Deco&ionibus,& Succis
Refrigerantibus , applicatis
drca inferiorem Regionem C?**
poris, videlicet fub Coffas, afque
AdPubem ; Nam & hoc est Ge
mus Balneationis, ubi Corpus
Liquoris, ut plùrimum, exclu
ditiir;Refrigerium tantum ex
cipitur.
7.®efiat tertium Confiliura,
quod non ad Sanguinis Quali
tatem,fed ad Subftantiam ejus
pertinet; ut reddatur magis Fir
`ma,& minus Diffipabilis3 & in
quam calor Spiritus minus 4
gere poffit. -
8. vfque de ufù Limaturae
Auri, aüt Auri Foliati, aut
Pulveris Margaritarü , Gem
- n}a•
• ET M oRT 1 s; 29;
marum , & Coralli ,. &fìmi
lium, hodie, nihil credimus, niß
quatemus præfemti Operationi
fatisfaciant: Certe,cumArabes,
& Græcis& Moderni, iis Re
bus tantas, Virtutes tribuerint,
mom omwing nihil videatur effe im
iffis ,. quâ tot Homines Experti
obfervarumt.Itaque miffis ?ham
tafticis circa illas Opimiomihus,
plane arbitramur , fi univerfè
Subftantiæ Sanguinis aliquid
infimuari poffit per Minima, im
quod Spiritus,&Calor parum,
aut mihil agere poffint, omnino id
non tantum Putrefa&ioni, fed
etiam Arefa&ioni obftiturum;
& ad vitam prolongandam fore
efficaciffimum : In hoc tamenplu
res adhibendæ fùmt Cautiones;
- N 4 Pri
-----------
496 Hfsτ ο R 1 A ViTae *
Primo , ut fiat admodum exa&a
Comrninutio: Secundo,ut hu
jufmbdi Dura & Solida, fint
omni Malignæ Qualitatis ex
pertia, me cum im Vemù differ
gantur & lateant , aliquid No
cumemti inferant: Tertio,ut mun
quam fumantur cum Cibis,
nec ita excipiantur, ut diu he
veant,negenerent periculofa, 0b
firu£iiones circa Mefenterium :
Quarto , ut Rarus fit eorumu
- fùs me coëant, & cumulemtur in
Veni. , ' ' .
9. Itaque Modus excipiendi
fit,Stomacho jejuno,im Vino
Albo, cui admiftum fit parum
Olei Amygdalini,& fiat Cor
poris Excrcitatio fuper Hau
fium eorum. -
< . • , 1 o.Sim
-
• E r M o RT f s. 297
I o. Simplicia autem, quæ
operatiomi huic fatisfaciant »
poffimt effe loco ommium,Aurums
Margaritæ,& Corallus; Me
talla enim ommia , præter Au
rum, mom fümt abfque Maligna
Qualitate, im Volatili ipforum;
Xeque etiam tam exquifite com
mimuuntur , quam Aurum Fo
liatum;Gemmæautem Tranf
lucidæ, & tamquam Vitreæ,
mimus mobis placemt (ut &* amtea
diximus ) propter fufficionem
Corrofionis, -
1 1. At no$tro judicio,& tu
tior , & efficacior foret ufus Li
gnorum, in Infufionibus, &
Deco&ionibus ; Satis enim im
iis poffit effe ad Firmitudinem
Sanguinis ; Neque tamen fí
$ N 5 liem;
298 H 1 s T o R 1AV 1 rae
mile Periculum e$t ab Obftru
' &ione ; precipue autem, qui;'
poffunt fami im Cibo & Potu;*
unde facilius Ingreffum reperient
in Venas,nec depomemtur im Fae
cibus.
1 2. Ligna ad hoc idonea fùnt,
Santalum,Quercus;& Vitis:
Ligna enim Calidiora, aut ali
quâ ex Parte Refinofa, fjici
mus: Poffimt tamem adjici Cau
les ficca , & lignofè Roris ma
rini; cum Frutex fit Rofmari
nus, & Ætatem multarum Ar
borum æquet ; Etiam Hederæ
caules $iccæ , & Lignofè , fed ea
Qu4ntitate,ut Saporem mom red
damt ingratum.
* 13. Sumamtur vero Ligna aut
in Iufculis deco£ta, aut infufa
- f}}
* r M o R r 1 s. . 299
* Muftum,aut Cervifiam am
.•quam fedeat: In Iufculis au
tem (ut fit im Guaiaco,& fimi
libus ) femper infumdantur diu,
amtequam decoquantur , ut fir
mior Pars Ligni,& mom tamtum
' ea, quæ leviter haret, eliciatur :
Fraxinus autem,licet ad Pocula
adhileatur,mobü fufpe£ta e$t.At
que de Opcratione fuper San
guinem haec inquifita fimt.
O P E R A T I O.
fuper Succos ,
I Corporis
I V.
H 1 s T o R i A.
' I. Vofünt Corporum Ge
mera, (ut im Inquifitio
ne
3ooH 1 s T o R i AV 1 T ae
ne, de Inanimatis jam diétum*
e$t) quæ difficilius confùmuntur:
Dura & Pinguia;ut cerniturim
Metallis, & Lapidibus; atque
que im Oleo,& Cera.
2. Operamdum itaque e$t, ut
Succus Corporis fit Sub-du
rus;atque etiam utfit Sub-pin
guis;aut Subrofcidus.
3. Quatenus ad Duritiem, ea
efficitur tribus Modis. Natura
Alimenti firma; Frigore con
denfànte Cutem & Carnes;
& Exercitatione Succos fer
mentante, & campingente, me
fimt molles,& fpumofi.
4. Quatemus ad Naturam
Alimenti , talis effe debet, ut fit
mimus Diffipabilis; qualia fwt
Caro Bovina, Caro Surilla,
Caro
- E r M o RT 1 s. ~ 3 o1
Caro Cervina*etiamCaroCa
prearum,Hoedorum,Cygno
rum,& Anferum, & Palum
bium Sylyeftrium, (præfertim
.fi hujufmodi Carmes fuerint mo
dice falita) Pifces itidem Saliti,
¢ ficci; Etiam Cafeus fubye
tus,& hujufmodi.
5. oad Panem autem,A
venatuS, aut etiam paululum
Pifàtus, aut Secalicius, aut
Hordeaceus, folidior e$t, quam,
ex Frumento ; Atque etiam im
Pane Frumentaceo , fòlidior
qui paulo plus habet ex Fur
fure, quam qui purioris e$t Pol
linis. -
6. Orcades, qui Pifcibus
vefcuntur Salitis,atque gemeráli
ter Ichthyophagi, Lìgevi fint.
- — .Mo
3o2 Hi s τ ο R r AV1'rae
7. Monachi, & Eremitæ,
quiparce , & Sicco Alimento
pafcebantur , fuerunt ut pluri
mum Longævi. -
8. Etiam Aquapura in Potu
frequenter ufùrpata,reddit Sue
cos Corporü minus Spumofos,
cui, fi propter Spiritus Hebe
tudinem , (qui proculdubio. im
Aqua eff param Penetrativus)
admifceatur aliquid Nitri; uti
le effe exiffimamus. Atque de
Firmitudine Alimenti ha&e-
1316.
9. Quatenus ad Condenfà
tionemTCutis& Carnium per
Frigus; Vivaciores fere fümt,qui
fub Dio vivunt , quam qui fub
Teéto; Atá, qui in Regionibus
Frigidis, qtiam qui in Calidis.
1 o.Ve
• E r M o RT 1 s. 3o3
——-—--
, 1 c.. Veftes nimiae , five im
Leélis s five Portatæ, corpus fol
17!//}t. w
1 1. LavatioCorporis im Fri
gida, boma ad Longitudinem vi
ta; ufus Balneorum tepidorü,
nmalus: De Balneisautem,ex A
quis Aftringentibus Minera
libus,fuperius diétum e$t.
, 12. Quatenus ad Exercita
tionem; Vita ociofà manifefto
reddit Carmes Molles, &* 0iffi
pabiles: Exercitatio autemRo
bufta, (modo abfint mimii Su
dores, aut Laffitudines) du
ras & compaétas ; Etiam Exer
citatio intra Aquas Frigidas,
qualis e$t Natatio, valde boma ;
Atque gemeraliter Exercitatio
fub Dio, melior quäfub Te&to.
- 1 3. @e
3o4H 1 s T o R i A V1tae
-
1 3. De Fricationibus (quod
est Exercitationis genus). ta
mem, quia Alimenta magis evo
cant, quam induramt, poftea fuo
loco imquiremus.
14. Iam vero, cum de Duri
tie Succorum diétum fit , ve
miendum ad Oleofitatem five
ßofcidationem ipforum; quae per
feëior,& potentior eft Intentio,
quam Induratio ; quia nom ha
bet Incommodum,meque A4a
lum complicatum: Ommia emim,
quæ ad Duritiem Succorum
pertinent, ejufmodi fumt, ut cum
Alimenti Abfumptionem
prohibeant, etiam ejufdem Re
parationem impediamt;umde fit
ut 0iuturmitati vita , eadem &
profimt , & obfint ; At quæ ad
Rofci
E r M o R r 1 s 3o5
Rofcidationem Succorum
pertiment, ex utraque parte ju
pamt; cum reddumt Alimentum
& mimus Diffipabile, & magis
Reparabile.
i 5. Cum vero dicimus,quod
Succus Corporis debeat fieri
Rofcidus,& Pinguis; Notan
dum e$t,hoc nos mom intelligere de
Pinguedine,aut Adipe mami
fefl6, fed de Rore perfufo, &
(fi placet) Radicali,in ipfa Cor
poris fubffantia.
1 6. Neque rurfus exiftimet
quiffiam, Oleum, aut Pinguia
Ciborum, aut Medullas, fi
milia fibi generare, atqueInten
tioni noflrae fatufacere ; Neque
emim quæ perfe£ta femel fùnt, re
tro aguntur; fed talia debent effe
Ali
3o6 H 1 s τ ο R 1 A V 1 rae
Alimenta, quæ po$t Digeftio
nem & Maturationem , tum
demum Oleofitatem in Succis
ingemerent.
17. Neque rurfus exiftimet
quiffiam, Oleum & Pingue
Coacervatum &Simplex,dif
ficilis effe Diffipationü,; im Mi
£tione autem mom eandem reti
mere maturam ; Etenim quemad
modum Oleum per fe multò fe
rius confùmitur, quam Aqua,ita
etiam im Papyro, aut Sudario,
diutius haeret, & tardius deficca
tur ; ut prius motavimus.
1 8. Ad Irrorationem Cor
poris melius faciumt Cibi Affà
ti, aut Furno Coéti, quam E
lixi: Atque omnis Præparatio
Ciborum, cum Aqua,incom
nmoda
… . E r M o R T 1 s. 3o7
$modaeff;Qgjmetiam& Oleum,
copiofius elici videmus ex Cor
poribus Siccis , quam ex Hu
midis.
1 9. Gemeraliter ad Irroratio
nem Corporis,prodeft multus V
fus Dulcium, Sacchari,Mellis,
Amygdalarum dulcium, Pi- .
nearum, Piftaciorum,Daόty
lorum,Uvarum Paflàrum,U-
varum Corinthi, Ficuum, &
hujufmodi: Contra, omnia Aci
da,& mimium Salfâ,& nimium
Acria, fumt Gemeratiomi Succi
Rofcidi oppofita.
ao. Neque Manichæis, eo
rumque φiatæ favere exiffima
bimur , fi Semina quaeque, &
Nucleos, & Radices , in Ci
bis , aut eorum Condimentisfre
quem
3o8 H 1 s τ ο R. 1 AV 1 rae
quemtia effe debere dicamus ;
quandoquidem omnis Panis(Pa
nis autem Ciborum Firmamem
tum e$t) aut ex Seminibus e{f;
aut ex Radicibus.
21. Ante ommia yero adIrro
rationem Corporis maxime
facit Natura Potus, qui Cibo
rum Vehiculum eff: Itaque im ufù
fimt Potus illi, qui abfque omni
Acrimonia,aut Acedine, fub
tiles tamen fint,quales famt Vi
na , (ut ait Anus apud Plau
tum) Vetuftate edentula, &
Cervifia ejufdem generis. • .
22. Hydromel ( ut arbitra
mur) nom foret malum, fi fuerit
Porte » & Vetus ; Attamen
quomiam omme Mel habet alj
quid Actitum, (ut patet ex a
cerri
. E T • M o RT i s. 3o9.
cerrima illa Aqua, quamChy
mici ex eo extrahunt,qua etiam,
Metalla folvit) melius foret, fi
fieret fimilis Potio ex Saccharo,
mom infufo leviter, fed ita incor
porato , quemadmodum Melf0
tet effe im Hydromelite, & quæ
habeat Vetuftatem Ammi, aut fex,
Menfium; umde Aqua Crudita
tem deponat , & Saccharum
Subtilitatem acquirat.
23. Atque Vetuftas Vini,
4ut Potus,hoc habet; quod Sub
tilitatem generat im Partibus Li
quoris , Acrimoniam in Spiri
tibus ; quorum primum utile,
fecundum moxium ; Itaque ad
hanc Complicationem enodam
dam, mittatur im Dolium, priuf
quam refederit nonnihil Vinum
- ÀMu
3 1 o H 1 s τ οR 1 AV 1rae
 £ufto,Caro fuilla,aut Cerò
vina,bene coëta,ut habeant Spi
ritus vini, quod ruminemt, &*
mandamt, atque inde mordacita
tem fuam deponant.
24. Similiter,fi recipiat Cer
vifia, non folum Grama Tritici,
Hordci,Avenarum,Pifàrum,
&c. fed etiam Partem (puta
tertiam) ex Radicibus , aut
Pulpis pinguibus , (qualia fatt
Radices potado , Medullæ
Artiplicis, Radices Bardaaae»
aut älie Radices Dulces, & Ef
culente) utiliorem fore Potum
ad Longævitatem exiftimamus,
quam Cervifiam ex Granis
t411t1!71?.
25. Etiam quæ im ?artibus
fuis valde temuiafùmt, & mihilo
mimu*
e r M o RT 1 s. 3 1 r,
mimus mulla prorfùs fùnt Acri
menia, aut Mordacitate , uti
liafùmtim CondimentisCibo
rum: Qualem Virtutem imeffe
deprehendimus im paucis quibuß
dam ex Floribus; Floribus fci
licet Hederæ, qui im Aceto infufi
etiam guftui placent ; Floribus
Calendulae , qui im ufù fùnt in
Brodiis; & Floribus Betoni
cæ. -ftque de Operatione fu
per Succos Corporis hac in
quifita fùnt.
3 1 2. H 1 s T o R 1 AV 1rae
O P E R A T I O
fùperVifcera ad Extru
fionem Alimenti.
V.
H 1 s T o R i A.
1. ^\Væ Vifcera illa Princi
palia (quæ Conco&io
nis Fontesfumt) Stomachum,
Hepar, Cor, Cerebrum, ad
Fumétiones fuas probe exercendas
comfortamt , (umde Alimemta in
partes diffribuuntur , Spiritus
fparguntur , atque imde ßepara
tio corporis totius tranfigitur) à
Medicis , atque eorum De
fiiptis , & Confiliis, petenda
. [///]f.
2, De
E T M o R T I s. 3 1 ;
Y
()
. |
.
2. De Splene, Felle, Reni
bus Mefenterio, Iliis & Pul
monibus, mom loquimur ; Sunt
enim Membra Miniflrantia,
Primcipalibus ; Atque cum de
Sanitate traótatur , in Confide
<rationem vel præcipuam quam
doque vemiumt ; quia patiumtur
fingula fuos Morbos, qui mif;
curentur , etiam im Vifcera
Principalia imcurrumt : Quate
mus vero ad Prolongationem
Vitæ, & Ãeparationem perA
limenta , & Retardationem A.
trophiæ Semilis , fi Conco&io.
nes, & Principalia illa Vilce
ra beme fe habeant, cetera ma
xima ex parte adVotumfequen
tt4?”.
3. Atque ex Medicorum
Q) Ii.
, i4 H 1 sT o R 1 AV1££ ]
1ibri;, qui de Quatuor Mcm
brorum Principalium Con
fortatione , & Commodis»
sermones faciunt , decerpenda
funt ea unicuique, que Pro ratio
We Status Corporis propriijin
Diætam & Regimen Vitæ
transferri poterunt: EteniiiiSa
mitaíMcäicinis temporalibus
plerumque indiget: at Diuturni
tas vitæ exVi&us rationc, &
conffanti Medicinarum juvan
tium ferie,fferanda eff: \os vero
pauca,eaqùe Seleéta, & Optim4
propomemus.
4. Stomachum (qui, ut 4
junt, e$t Paterfamilias, & du
jus ^obur ad reliquas C9nc9
$tiones e$t Fundamentale) ita
munire decet, c%- comfirmare » ut
fît
- |
- E t M o RT 1 s 31;
------
-
fit abfque IntemperieCalidus;
deinde Aftriétus, mom Laxus;
etiamMundus,momHumorum
Faftidiis Oppreffus; Et nihilo
mimus (cum ex feipfo , potins
quam ex Vemis mutriatur) mini
me prorfùs Inanis, aut Iejunus;
poftremo in Appetitu fervandus
eit ; quia Appetitus Digeftio
11C1n 4C£4tt.
5. AMiramur quomodo illud,
Calidum Bibere, (quod apud
Amtiquos im ufù fuit) im @efue
tudinem abierit ; Novimus certe .
Medicum admodum celebrem,
qui in Prandio, & Cæma, Iuf
culum etiam præcalidum avi
de ingerere folebat, &paulo po$t
optare ut regeftum effet ; Neque
enim mihi Iufculo opus est »
O 2. (in
316 H 1 sT o R 1 A V 1 T ae
(inquit) fed Calido tantum.
6. Omnino utile arbitramur,
v primam Potionem, five Vini,
fiye Cervifiæ, five Potus alte
rius, (cui qui infuevit ) in Cœm4
femper calidam exhiberi.
7. Vinum Extin&ionis Au
ri , utile arbitramur femel im;
AMenfa ; \gm quod Aurum ,
aliquid Virtutis ad hoc largiri
credamus , fed quia Extinétio
nem omnem Metallicam', in
aliquo Liquore , „ftriífiomem
potentem indere movimus : Au
rum autem deligimus, quiapr£
ter illam ( quam optamus) A
ftri&tionem, nil aliud Metalli
cæ Impreffionis po$t fe relin
quit.
8. Offas Panis in Vino,me
- di4
ET M oRT I s 3 17
»
dit Memfà , utiliores , quam
ipfùm Vinum effe judicamus;
præfertim fi Vino cui Offa im
tingatur , Ros- Marinus , &
Cortex Citri, fuerimt infufi;id
que cum Saccharo, ut tardius
labatur.
9. Vfum Cotoneorum, ad
Stomachi Robur , utilem effe
certum e$t; Melius tamem adhi
leri judicamus in Succis depura
tis » cum Saccharo, (quos My
yas vocant) quam im Carnibus
ipforum , quia Stomachum mi
*mis gravant : Ille vero Myvæ
PojfMemfàm, fimplices, at ante
44enfam , cum Aceto, utiliffi
me fùmuntur.
1 o. Vtilia Stomacho fùnt,
prae ceteris Simplicibus Ros
O 3 ma.-
318 H 1 s τ ο R 1 A V1TAE
marinus, Enula, Maftiche ,
Abfynthium,Salvia,Mentha,
11. Pillulas ex Aloe,& Ma
ftiche , & Croco , prefèrtim
Temporibus Hyemalibus , ante
Pramdium fumptas,probamus;it4
, tamem,ut Aloe mom tamtum Suc- .
co Rofàrum multis vicibus ab
lutafit,fed etiam in Aceto,(in quo
diffolutum fuerit Tragacan
thum) &poftea in Oleo Amy
gdalino Øulci & Recenti,ad ali
quot lyras materata fit, amte
quamformetur im Pillulas.
1 2. Vinum aut Cervifia In
fufionis Abfynthii, cum modi,
co Enulæ, & Santali Cytri
ni, reéte per vices adhibetur; at
que hoc Hyeme potius.
1 3 • vft Aeftate , Hau$fus
e$
E r M o R r 1 s. 3 1 9
ex Vino Albo , cum Aqua,
Fragariæ diluto , in quo Vi
no , ?ulveres exquifiti Perla
rum , &• Teftarum Can
crorum Fluviatilium , &
(quod mirum fortaffe yideatur)
parum Cretæ fuerint infufà,
Stomachum optime recreat, dì
roborat.
14. At gemeraliter,ommis Hau
ftusMatutinus(quales frequen
ter im ufu funt) Refrigerantiú,
(Succorum , Deco&tionum,
Seri La&is , Hordeatorum,
& fimilium) fugiendus e$t ; mi
hilq, prorfùs immittendum Sto
macho jejuno, quod fit Frigi
dum purum: Melius exhibe
buntur Res hujusmodi,(fi meceffi
tas poftulet) yel Hora quinta
O 4 ' poß
32o H 1 s T o R 1 A V 1 rae
poft Prandium, velHora una
po$t leye Ientaculum.
1 5. Iejuniafrequentia mala
fumt ad Longævitatem ; quin
, etiam Sitis quacumque evitam- `
da,& fèrvandus Stomachusfà
tis Mundus »fed perpetuo quafi
Humidus. -
I 6. Oieum Olivarum Re
cems, &- Bvmum, im quo Mithri
datii monnihil diffolutum fuerit,
inumëtum Spinæ Dorfi , ex ad
perfo Oris Stomachi, Stoma
chum mirum in modum confor
t4f.
1 7. Sacculus ex Floccis Car
• mofimis, imfufis im Vinum Au
fterum ; im quod infufà fuerint
Myrtus, & Cortex Citri, & *
parum Croci,fuper Stomachii
perE T M o R T 1 s. 3 2 1
perpetuo geftari pote$t. Atque
de Stomachum Confortariti_
bus haífemus; cum etiam haud
pauca ex his , que aliis opera
tionibus inferyiumt, ad hoc etiam
juvemt. • '
1 8. Iecori, fi à Torrefa&io_
ne,five Deficcatione, atque ab
Obftruétione, immuneferre.
tur , nil ultra opus e$t: Etenim,
Exolutio illa, quæ Aquofira
tes generat,Morbus prorfùs eff;
At reliqua duo etiam Sene&us
obrepens imducit.
19. Hu* pertiment,vel maxi.
me ea • quem ©peratione fuper
Sanguinem, dûriptafümt ; Iis
adjiciemus pauca almodum ,ßg
eleéta. * ' -
2o. Præcipue in u® fit, vi
5 num.
— -
32 . H 1 s τ οR 1 A V1Tae
num Granatorum Dulcium ;
aut fi illud haberi mompoffit,Suc
cus ipforum: recens expreffus ;
mane fùmendus, cum aliquan
to Sacchari, & immiffo in Vi
trum (im quod fit Expreffio)
modico Corticis Citri recentis,
& caryophyllis tribus , aut
quatuor integris: Hocque ufùrpe
tur à Fcbruario ad Finem A
prilis.
2 1. In ufùm adducatur,ante
alias ommes Herbas, Naftur
tium , fed tamen Pube£ens,
nom Vetus : ufùrpetur/ìre Cru
dum, five in Iüfculis • five im
Potu; Èt po$t haic Cochlearia.
22. Aloe . quocumque modo
abluta , au correéta , Hepa
ti noxia, Itaque mumquam
fami
E T M o R r 1 s. 32 3
familiariter fùmemda e$t. Rhu
barbarum contra vitale Hepa
ti , modo tres adhibeamtur Cau
tiones : Primo, ut fumatur an
te Cibum, me deficcet mimis,aut
Veftigium Stypticitatis relin
quat: Secundo, ut maceretur ad
Horam umam, aut duas,im Oleo
Amygdalino recenti, cumA
qua Rofàcea , antequam alias
infundatur , aut detur im Sub
ftantia: Tertio, ut vicibus alter
mi fùmatur, alias fimplex,alias
cum Tartaro , aut parum Salis
nigri , me leviora tantum affor
tet , &• reddat Maffam Humo
Tum magis obftimatam.
2.3. Vinum, aut Decoétum
aliquod chalybeatum, ter aut
quater in Ammo fumi probo, ad
O 6 Ob
324 H 1 s T o R 1 A V1TA.
Obftru&iones potentiores fol
vendas, ita tamen ut femper pr£
cedat Hauftus duorum,aut tri
um Cochlearium OleiAmygda
lini, dulci & recentis,& fequa
tur Motus Corporis,præfertim
Brachiorum & Hypochon
driorum.
24. Liquores dulcorati,id
que cum Pinguedime quadam »
adarcendam Arefaétionem,&
Salfedinem, & Torrefaétio
nem , &- demique Senilitatem
Iecoris, præcipue & plurimum
poffunt ; prafertim fi per Vetufta
tem bene imcorporemtur , Tales
fiant ex Fruétibus, & Radici
• bus dulcibus ; Scilicet Vina &
Potus ex Uvis paffis recenti
bus, Jujubis, Carycis, Dacty
l
1
lis,
E r M o RT 1 s. 325
lis, Paftinacis, Bulbis five Po
tadis, & hujufmodi, cum admi
ftione Lycoritiæ quandoque; Et
iam Potus, ex gramis Indicis,
(quæ Mayz vocant) cum Mixtu
ra Dulcium, plurimum confert.
7\otandum e$t autem, Imtemtio
mem Præfervationis Iecoris in
Mollicie quadam,& Pinguedine,
longe potemtiorem effe illa altera,
quæ pertimet adApertionem Ie
coris,quæpotius immuit adSani
tatem , quam ad Diuturnita
tem vitæ;mifi quod Obftruétio
ea , quæ inducit Torrefa&tio
nem æque maliciofà cii , ac aliae
Arefaétiones. ` .•
25. Radices Cichoreæ,Spi
nachiæ, Betæ, à Medullis pur
gatas , atque ad Temeritudinem
coétas
-
-
----- -- ---
.… -
316 H 1 sT o R1A V1Tae
coétas im 4qua, cum tertia par
te Vini Albi, pro Condimien.
tis Familiaribus cum Oleo, &•
Aceto, laudo: Etiam Gemmas,
five Caules Afparagi, Pulpas
Artiplicis , & Rådices Bar
danæ, debitis modù elixa, &
çonditas ; & Iufcula ( tempore
Veris) ex Foliis pubefeentibus
Vitium, & herba viridi Triti
ci. Atque de Iecore muniendo
ha£temus.
26. Cor Iuvamentum fùféipit
m/4xime, atque \ocumentum ex
Aërc,quem ffiramus; ex vapo
ribus;atque ex Affeétibus:At
1*££omplura ex iis,que de Spi
ritibus, fiipra diéfà fùnt , huc
{an$ferri poffumt ; Indigefia autê
Moles Cordialium jùdMc
dicos \
I
E r M o R r 1 s. 327
dicos, ad Imtemtionem moftram
parum valet: Attamem,quae Ve
nenorum Malignitati occurre
re deprehendumtur, ea demum ad
mumiemda* Cordis vires, [amo
cum Iudicio adhiberi poffumt,præ
fertim fi fimt ex eo gemere, quod
non tam propriam Veneni Na
turam frangat, quam Cor &
Spiritus im Venenum infurgere
faciat.At4, de Cordialibus con
fùle Tabulam fùperius pofitam.
27. Aëris Bonitas im Locis,
Experientiapotius dignofcitur,
quam Signis. Optimum judi
camus Aërem fpirare im Locis
Æquis , & Planis, atque ex
omni parte Perflatilibus ; Si
fueritTerra Sicca,meque tamen
prorfùs Arida , aut Arenofà;
Quae
3 1 8 H 1 s T o R 1 AV 1 Tae
Queque emittat Serpillü,&A-
máraci gemus, & hinc inde cau
lcs Mentæ Campeftris; Quae
que fit mom prorfus Rafà,fed Ar
boribus mommullis(ad umbram)
ßarfim confita ; Atque ubi Ro
fâ Rubi fpiret aliquid Muf
catellum , & Aromaticum :
Flumina fi adfimt , nocere potius
arbitramur, mifi fuerint Exigua
admodum , & linpida, & gla
reofâ. -
28. Aërem Matutinum cer
tum e$t Vefpertino effe magis
Vitalem, licet ad Delicias alter
imagis ametur.
29. Aërem à Vento agita
. tum paulo lemiore, Aëre Cœli
Sereni fæliciorem effe arbitra
mur: 0ptimusautem eff Zephy
- Ius
E T M o R r 1 s. 329
rus Matutinus , & Boreas
Poft- meridianus. -
3o. Odores ad Conforta
tionem Cordis præcipue utiles
funt ; Neque tamem, ac fi Odor
bonus, effet A éris boni Præro
gativa, Certum enim e$t,quem
admodum invemiumtur Aëres .
prorfus Peftilentes , qui non
tantum foetent , quamtum alii
minus noxii ; fimiliter inveniri
è contra Aëres fàluberrimos,
& Spiritibus amiciffimos,
qui aut prorfùs fimt inodori,aut
ad fenfum minus Grati & Fra
grantes. 4tque omnimo, ubi
degitur in Aëre bono, Odores
per vices tamtum repeti debemt :
Odor enim Continu* (licet op
timus) Spiritus nonnihil omerat, .
31.Lau
33o H1 s τ ο R 1 AV1 rae
5 1. Laudamus amte omnes
alios, ( ut etiam fùperius immui
mus)Odores ex Plantis Vege
tantibus , & non Avulfis, in
Aëre aperto exceptis ; quales
funt exViolis,FloribusCaryo
phylli (tam Majoris quam Mi
- noris)Floribus Fabarum,Flo
ribus Tiliæ,Floribusfive Pul
vifculo Vitium,Floribus Ma
dre-felve,Floribus Parietarig
luteae ; Rofà Mufcatella(mam
cæteræ Rofæ germinantes par
ce emittunt Odores) Fragaria
(præfertim Moriente) Rubo
fuavi , (praecipue imeumte Ve
re,) Mentha Campeftri, La
vendula Florente,atque im Re
gionibus Calidioribus, MaloA
rantio , Cytrio; Myrto, Lau
IO *
E r M o R r i s. 33 1
ro: Itaque Ambulatio,autScf
fio inter hujufmodi Auras, in
Vfu effe debet.
32. AdCordisjuvamentum,
Qdores Refrigerantes Cali
dioribus anteponimus; Suffitus
itaque Miaturinus, aut fub Ca
lores Meridiei optimus fuerit,
ex æquis ?ortionibus * ceti, A
quæ Rofaceæ, & Vini Gene
rofi,fuper Laminam Ferri quæ
fi camdemtemfuforum.
53. Neque vero Matri Telluri
libare mos quù exiftimet, fi præci
piamus inter Fodiendum , aut
Terram vertendam , vinum
Generofum fùper-infundi.
34. Aquaun è Floribus A
rantiorum bonam , cum h0
dica Parte Aquæ Rofàceæ,&
v1n1
* 332 Hi s T o R i AV 1 Tae
Vini Fragrantis,etiam per Na
res attrahi, aut per Syringam
Errhini more immitti, (fedra
rius) bonum e$t. -
3 5. At Mafticatio (quamvis
mom habeamus Betel) & De
tentio im Ore eorum que Spi
ritus fovent, (licet affidua) utilis
admodum eft. Fiant itaque Gra
na, aut pufilli Paftilli ex Am
bra, & Mufco, & LignoA
loes, & Ligno Rhodio , &
Radice Iridis, & Rofà ; atque
formentur illa Grana, aut Pa
ftilli, per Aquam Rofàceam,
quæ per paululum Balfàmi Indi
tranfierit. - -
36. Vapores vero,qui ex Re
bus intro fumptis, Cor mu
mittmt, &fovent, hec tria habere
- de
- E T M o R T i s. 3 3 3
-——-—
.
Y
ij*
*
debent; ut fint Amici, Clari,&
Refrigerantcs . Caliditas
enim Vaporum, mala ; Atque
ipfùm Vinum, quod putatur ha
bere vaporem folummodo cale
facientem, mom expers e$t pror
fus Qualitatis Opiatæ. Cla
ros autem Vapores vocamus
eos, qui plus habent ex Vapore»
quam ex Exhalatione , neque
funt omnimo Fumei, aut Fuli
ginofi, aut Unétuofi,fed Hu
midi, & Æquales.
37. Inter Turbam inutilem
Cordialium,paucaad Diætam
im ufù effe debent ; Loco omnium
Ambra-grifia,& Crocus, &
Granum Kermes,ex Calidio
ribus ; Atque Radices Bu
gloffi, & Boraginis , atque
- Mala
3 34 H 1 s T o R 1AV 1 Tae
Mala Cytria,& Limones dul
ces, & Poma Fragrantia , ex
Frigidioribus. Etiam eo (quo
diximus) modo, & Aurum, &
Margaritæ , non tamtum intr4
Venas, fed etiam in Tranfitu,
&• circa Præcordia aliquidpof
fumt ; per Refrigerium fcili
cet , abfque aliqua noxia Qua
litate.
38. De Lapide Bezoar, ob
nmultas Probationes, Virtuti ejus
fidem nom prorfùs derogamus;
Sed omnimo Modus ejus fum
ptionis talu effe debet, ut facilli
7me Virtus ejus commumicetur
Spiritibus. Itaque nec im Iuf- '
culis, nec in Syrupis, mec imA
qua Rofàcea, aut hujufmodi,
/7am ejus probamus; fed tantum
173
E T M o R T 1 s •. 3 3 5
.
Illud quoq, certum, Cerebrum
im, Vino, aut Aqua Cynamo
mi, aut hujufmodi Diftillato,
fed Tenui , mom Calido aut
Forti. -
39. (De Affe&ibus jamfupe
rius inquifitum e$t; Illud tamtum
adjicimus , omne Defiderium
magnum, & conftans, c* (ut
loquuntur)Heroicum, Cordis
Virtutes roborare, & ampliare,
Atque de Corde haétemus.
4o. AdCerebrum quod at
timet ( ubi Cathedra, & Uni
verfitas Spirituum Anima
lium refidet) quæ fuperius inqui
fitafùnt, de Opio& Nitro, &
Subordinatis ad ipfa , & de
ConciliationeSomni placidi,
etiam huc aliquatemus fpeétant.
f,47;.
- 336 Ht s r o R 1 AV 1 rae
tamquam im Tutela Stomachi
effe ; ideoque quæ Stomachum
confortant, &- mumiumt, Cere
brum per Confenfum juvant,
atque huc fimiliter transferri de
bent. Adjiciemus pauca,tria Ex
terna, Internum tumum.
41. Balneationem Pedum
omnimo im ufù effe volumus, ad
minus , fèmel in Septimana ;
Balneumque fieri ex Lixivio,
cum Sale nigro,& Salvia, Ca
mormilla, Foeniculo, Samfu
co,& Cofto,cum Foliis Ange
licæ Viridis.
42. Suffitum laudamus etiam
Quotidianum, Mane,ex Ro
remarino arido, 7{amulis Lau
ri ficcis, & Ligno Aloes ; mam
Gummi fuaviaCaputgravant.
43.Ca
#
)• I
-
——-—-—---—--, -
-
E r Mo R rts. 337;
33. Cavendum prorfùs, né
Capiti per Exterius admoye
amtur Calida; qualiafumt Aro
1mata, mom excepta NuceMuf
cata ; Etenim Calida illa ad
Plantas pedum præcipitamus .
ibique fòlum applicari volumus :
Unétionem vero Capitis le
pem ex Oleo, cum Rofà , &•
Myrto , & pauco Salis , ©•
Croci , laudamus.
44. Memores eorum, quæ de
Opiatis , & Nitro, & Simili
bus , ante propofuerimus, quae
Spiritus tamtopere demfamt, mom
exiftimamus ab re fore, fi femel
Diebus quatuordecim,accipiam
tur in Brodio Matutino,Gra
na tria , vel quatuor Caftorii,
cum modico Scminis Angeli
- - - P . €£y
338 Hi sro at a V1TA.
3e,& Calami Aromaticisque
& ipfa Cerebrú roboramt, &* im
Deífitate Subftantiae Spiri
tuú, (quæ ad vite Longævitatem
tam neceffaria e{:)MotusViva
citatem,& Vigorem excitamt.
4;. In Confortativis quatuor
vifcerum Principaliü ea pro
pofùimus, quæ & Propriafùnt,
Atque Ele&a,atque in Diætam,
&Regimen vitæ transferri,tu
to & çommode poffumt: Varietas
enim Medicamentorü , igno
rantiæ Filia e$t; neque Multa
Fercula (quod ajunt)tam mul
tosMorbosfecere,quam multa
Medicamenta paucas Curas.
Atque de Operatione fùper
Vifcera principalia,ad Extru
fionem Alimenti,hec inquifita
funt. - OP E
* * * Mox r s. 339
! - -
, O P E R A T I O
fuper partes exteriores
ad Attraétionem
Alimenti.
V I.
H 1 s T o R 1 a.
% 1. Vr Icet Conco&io bona,
IL per Partes Interiores
i fatia, primas (Partes ad probam
Alimentationem temeat ; ta
mem comcurrere etiam debent A
ętiones Partium Exteriorum;
ut ficut Facultas interior Ali
mentum emittit,&extrudit;ita
Facultas Partium Exterio
rum idem arripiat, & attra
hat ; Quoque imbecillior fuerit
p. -. P 2. Fa
34o H1 sT o R 1 A V1Tae
FacultasConco&ionis,eoma
gis opus e$t Auxilio comcurrente
Facultatis Attra&tivæ.
2. Attraétio valida Partium
Exteriorum, excitatar præcipue
perMotumCorporis,per quem
Partes calefaétæ, & confor
tatæ » Alimentum ad fe ala
crius vocant, & attrahunt.
3. Illud vero maxime caven
dum, & prohibendum ; Ne idem
Μotus,& Calor,qui adMem
bra Novum Succum evocat,
Membrum fimul eo Succo,
quo anteaperfafùm erat,nimium
exolvat.
4. Fricationes huic Imtemtio
mi optime fubferviunt,faátæ præ
cipue Mane; fed hoc perpetuo
comitetur , ut po$ Fricatio
nemy
E T Mo R r 1 s 341
nefi , fiat levis Inun&io íum
Oleo , me Attritio Partium
Exteriorum, eas per Perfpira
tionem reddat effetas.
5 • Proxima e$t Exercitatio,
per quam Partes ipfé fé confri
cant, & concutiunt ; modo fit
Moderata , & que (utfuperius
notatum e$t) nec fit Celeris,nec
ad UIltimasVires, nec ad Laf
fitudinem ; Verum in hac ipfa,
atque Fricatione, eadem effra
fie , & Cautio ; Ne corpus mi
miumperffiret; Itaque Exerci
satio melior e$t fùb Dio quam
fùb Te&o, & Hyeme quam
AEftate ; Atque infuper, Ex
ercitatio Inun&ione non tan
tum claudi debet , ut Frica
tio; fed etiam im Exercitatio
P ; nibus
1I.
342. H 1 s T o R 1A V 1 rae
nibus vehememtioribus , adhi
benda e$t UIn&tio,&- in Princi
pio,& fub finem,more Athle
taIUl1m.
6. Ad Exercitationem, ut
quam mimimum aut Spiritus,
aut Succos exolvat, utile eft, ut
ufùrpetur Stomacho non pror
fus jejuno. Itaque ut Exerci
tatio, nec Stomacho Repleto
(quodplurimum intereffSanita
tis) mec Iejuno, (quod mom mi
mus imtereffLongitudinis vitæ)
tufùrpetur; im ufum adduci debet
Ientaculum Mame,mom ex Me
dicamentis , aut Hauftibus
Matutinis, aut Uvis paffis,aut
Ficubus,aut hujufmodi;fedpla
me exCibo,& Potu;atLevi ad
nodij, & Modica Quantitate.
7.Exer
e r M o RT 1 s . 343
7. Exercitatiónes ad Irri
gationem Membrorum , de
bent effe Membris omnibus
quafi æquales; mom ut (quem
admodum ait Socrates) Ti
biæ moveant, Brachia quie
fcant, mec è contra ; fed ut Par
tes univerfæ ex AMotu par
ticipemt ; Atque omnino ad
vitam prodeff, ut Corpus mun
quam diu in eadem Pofitura
permaneat ; fed finguli, Se
nmi- horis , ad minus ; Pofi
turam mutet, præterquam in
Somno.
8. Quæ ad Mortificationem
ufurpantur, ad Vivificationem
traduci poffunt ; Nam& Indu
fia fetofa , & Flagellationes,
& omnis ExteriorumVexatio,
P 4 Vim
344 H 1 s τ ο RI AV 1 rae
Vim eorum Attra&ivam ro
borat. -
9. Urticationem cotnmem
dat Cardanus , etiam adMe
lancholiam ; verum de hac pa
zum nobis compertum e$t ; Et
fùffeíta nobis e$t illa, me propter
Venenatam mammullam Quali
tatem UIrticae, Serpigines ufù
frequenti inducat, & Mala Cu
tis. Atque de Operatione fù
per Partes Exteriores, ad At
tra&ionem Alimenti, hacin
quifita fùnt,
OPE
:
E r Mo Rr 1 s. 345
——————
%.
O P E R A T I O
fuper Alimentum ipfum
ad Infinuationem
ejufdem.
V II.
H 1 sT o R i A.
1RÉ vulgaris de
multis Ferculis, Cen
forem potius decet, quamMc
dicum; aut, utcumque conftan
tiæ Sanitatis utilis effe poteft, ad
Longitudinem vitæ moxiaef?;
Propterea quod Miftura Ali
mentorum varia, & aliquam
tum Heterogenea, Exitum re
perit in Venis, & Succos, me
lius & alacrius, quam Simplex,
P ; * &
`*-
346 H 1 s τ ο R 1 A V 1 Tae
& Homogenea; Cum imfuper
ad Appetitum excitandum,
(qui Acies efi Digeftionis)
plurimum poffit. Itaque &
Menfam variam , & Muta
tiones fubinde Ciborum , pro
Temporibus Anni , aut alias
probamus.
2. Etiam illud de Simplici
tate Ciborum abfque Condi
mentis, Simplicitas Iudicii
eft ; cum Condimenta boma,&
bcne cleéta, fint Præparationes
Ciborum faluberrima , atque
tum ad Samitatem , tum ad Vi
tam conferant.
3. Videndum c{f, ut cum Ci
bis Durioribus , conjungan
tur Potus Fortiores,& Con
dimenta quæ penetrenr,& in
- cielant:
E r M o R r 1 s. 347
?
;
:
cidant;Cum Cibis contr4 Faci
1ioribus, Potus Tenues » &.
Condimenta Pinguia•
4. Cum paulo ante monueri
mus , ut prima Potio in cæm4
excipiatur Calida; nunc addi
mus, quod ad Præparationem
Stomachi , etiam Semihora
'ante Cibum , bonus HauftusPotus (cui quifque maxime im
fùevit)calidus üfurpetur,fedpa
rum Aromatizatus ad gratiam
Saporis. -.
3. Præparatio Ciborum , &
Panis,& Potuum , fi bene, &
in ordine ad Intentionem infti
tuatur, magni e$t prorfùs Mo- !
menti; licet fit Res Mechani
ca,&fapiatCulinam,&Cellã;
cii tamen longe preffet Fabellis
P 6 de
'348 H 1 s τ ο R. 1 AV 1 tae
de Auro,& Gemmis,& hujuf
nmodi.
6. Hume&tatio Succorum
Corporis per Præparationem
- Alimentorü Humidam , pue
rilis Res eft ; Ad FervoresMor
borum mommihilfacit; ad Ali
mentationem vero rofcidam,
omnino contraria eft; itaque Eli
xatio Ciborum longe inferior
e$t, ad Intentionem moftram,AC
fàtione, & Coëtione im Fur
no, & fimilibus.
7. Affàtio debet fieri Igne
vivido, & celerius perfici; non
Igne lento,& mimia AMora.
8. Carnes omnes Solidiores
in ufù effe debent mom prorfus
Recentes , fed nonnihil Salis
Expertæ; ex Sale ipfò autem
fr, ?
1i r M o R r i s. 349
im Menfà , eo minus fùmi debet,
aut mihilomnimo. Sal enim Ali
mento Incorporatus magis
valet adDiftributionem,quam
per fe fùmptus.
9. Debent im ufùm adduci Ma
cerationes , &• Infufiones
Carnium varie,& bona,in Li
quoribus idoneis, amte Affà
tiones; quemadmodum quamdo
que im ufù funt fimilia, amteCo
&tionesim Furno,& im Muriis
aliquorum Pifcium.
1 o. At Pulfàtiones, & tam
quam Verberationes Carniü,
amtequam coquamtur , haud
parvam rem preffant : Certe in
confeffo eít , & Perdices, cô
Phafianos, im Aucupio; &
Damas, & Cervos im Vena
tione
33o H 1 sr o RI A Vitae
;
I.
- -i
tione occifos, (mifi fuerit ea Fu
ga longior ) graviores effe etiam
Ad Guffum. Pifces autem mon
mulli Flagellati &• Verberati,
eyadumt meliores· Etiam Pira
Duriora , & Auftera , atque
alii mommulli Fru&us, Com
preffione dulcefcunt. ßonum ef
fet im Vfum adduci, Carnium
duriorum mommullam Pulfatio
nem, & Contufionem, amte
quam Ignem patiamtur; Idque ex
optimis Præparationibus erit.
1 1. Panis modice Fermen
tatus , & valde parum Sa
litus , optimus eft ; quique
etiam im Furno Ferventi fàtis,
meo admodum Elanguido, co
£tus e$t.
1 2. Potus Præparatio ad
vitam
E r M o R r 1 s. 35 1
—-—-—---
vitam longam fimplici fere Prae
cepto conffat : Atque de Aquæ
potoribus mihil attinet dicere ;
Pote$t hujufmodi Diaeta (ut a
libi diximus) vitam aliquandiu
remorari, fed numquam majo
rem im Modum prolongare:
At in aliü PotibusSpirituofis,
qualia fùnt Vinum , Cervifia,
Hydromel , & hujufmodi : id
tanquam Summa Summarum.
affeétari , & obfervari debet; Vt
Partes Liquoris fint fùbtiliffi
me, & Spiritus leniffimus: Hoc
Vetuftate fimplici difficile erit
efficere, quæ gignit Partes pau
lo Subtiliores, Spiritus vero
multo Acriores ; Itaque de In
fufione in Doliis Subftantiae
alicujus Pinguis,qua Spirituü
- Acri
352 H 1 s rori a V 1 tae
Acrimoniam compefcat , *fam
antea præceptum eft : Eft &
alius modus abfque Infufione,
aut. Mixtura; Is e$t, ut Li
quor Potus continuo agite
tur , five per Ve&turam in
Mari, five per Ve&uram in
Carris , five fuffendendo u
tres ex Funibus, eofque quo
tidie agitando, aut aliis hujuf.
.. modi Modis : Certum enim
e$t, Motum illum localem,
Partes fubtilizare, ac Spiri
tus im partibus imterim ita fer
mentare, ut Acedini (quod
Putrefa&ionis gemus e$t) non
174Qe7?t.
1 3. Vergente autem Sene
Ötute , etiam talis Præpara
tio Ciborum inftituenda eíí,
qu£
E r M o Rr I s. 35;
----------------------
-
-
que fit tanquam in media Via
ad Chylum. Atque de Diftil
lationibus Ciborum , meræ
Augefünt;Etenim Portio Nu
tritiva, vel optima,mom afcendit
in Vaporem.
14. Incorporatio Cibi &-
Potus, amtequam concurrant im
Stomacho , gradus e$t adChy
lum ; Itaque fumantur yel Pul
li,vel Perdices,& Phafiani,&
fimilia ; Et coquantur in Aqua,
cum pauco Salis; deinde mun
dentur, & ficcentur; poftea five
in Mufto. five in Cervifia fer
vefcente , infundantur, cum
pauco Sacchari.
1 5. Etiam Expreffiones Ci
borum , &• Concifionesmi
nutæ , bene condit«, Senibus
tutiles
3 54 H 1 sτ ο R I A V1tae
vtiles funt; eo magis quod Offi
cio Dentium imManducatio
ne (quod Præparationis præ
cipuum Genus e$t, ) fere deftitu
413t£/?•
i 6. Atque de Iuvamentis
ejus Defe&us,)Dentium fcili
cet Roboris, ad Cibum mo
lendum) tria fùnt qua conferre
poffint. Primum, ut alii Dentes
remafeantur ; Id quod difficile
omnino effe yidetur, nec poffeper
fici abfque Inftauratione Cor
poris Intima, & Potenti. Se
cundum e$t ut Mandibula per
A£ringentia debita , ita fir
mentur, ut Officio Dentium,
aliqua ex parte, fufficere poffimt ;
quod mom male cedere poffe vide
tur. Tertium , ut Cibus fit ita
prae
E r M o R T 1 s. 3 5 5
præparatus,ut ifta Mafticatio
ihe hom egeat ; quod promptum
e$t, & expeditum.
17. Subit etiam cogitatio de
Quantitate Cibi , & Potusj
Eam im Exceffu mommullo,quam
doque ad Irrigationem Corpo
rü, utilem effè : Itaque & Epulæ
Profufæ, & Perpotationes,
mom omninò inhibemdefunt. vit
que de Operatione fùper Ali
menta, & eorumdem Præpara
tionem, haec inquifita fùnt.
OPE
;;6 H 1 s τ οR 1 AV1rae;
C) P E R A T I O
fuper A&um ultimum
Affimilationis,
V III.
C o N N E x 1 o.
E Aeiu Wltimo Affì
^milationù,(quem 0
peratione, tres proxime
præcedentes intuentur)
brevis , & fimplex erit
Præceptio; Refque magis
Explicatione , indiget,
quam Præceptione aliqua
Vlr1a, -
C o M
sr Morr 1 s. 357
—-—-————
C o M M E N TAT I O.
I•CĘ eft Corpo
ra omnia Affimi
landi , quæ in Contiguo
funt, Defiderio nonnullo
indui: Id faciunt genero- .
fe , & alacriterTenuia, &
Pneumatica; veluti Flam
ma , Spiritus, Aër : At
contra, quæ Molem ha
bent Craffam & Tangibi
lem, debiliter admodum;
eo quod Defiderium illud
Aßimilandi,àfortioriDe
fiderio Quietù, & fe non
Movendi, ligetur.
2. Certum eft itidem,
- - 1)e-
-
*'
.* .!
358 H 1 s ro R 1 AV1 rae
- Defiderium illud Aßimi
landi , in Mole corporea,
ligatum ut diximus,& in
utile redditum , à Calore
aut Spiritu in Proximo,
liberari nonnihil, & ex
citari, ut tum demum -
a&uetur ; Quæunica eft
Cauffa, cur Inanimatas
non affimilent, Animatas
affimilent-.
3. Certum & hocquo
que eft ; quo durior fit
Corporis Confiftentia, eo
illud indigere Majore ,
£alore ad Stimulum A/-
fimilationis ; Quod in
- Se
-
* r M o xr 1 s. 339
—,-
Senibus , male omnino
cedit ; quia Parter funt.
obftinatiorer, Calor imbe
ci(lior. Itaque aut 0b
ftinatio Partium molli
enda, aut Calor inten
dendus; Atque de Ma
laciffatione Membrorum
poftea dicemus , cum
jam ante etiam plura,quæ
ad • Duritiem hujufimo
di prohibendam , & præ
veniendam pertinent- ,
propofuerimus. De Calo
re autem intendendo,jam
fimplici Præcepto ute
mur, fi prius etiam alte
- ru1TY
36o Hisror. 1 Avitae;
d
rum Axioma affumpfe
rimus.
4. A&ius Aßimilationis
(qui à Calore,ut diximus,
circumfufo excitatur,) eft
Motus admodum Accu
ratur , & Subtilir, & in
Minimir. Omnes autem
hujufmodi Motur, tum
demum funt in Vigore ,,
cum omnis Localis Mo
tur ceffat, qui eum ob
turbet. Etenim Motus
Separationis in Homoge
mea, qui in Laêfe eftTut
Flor füpernatet , Serum
fubfidat, nunquam fiet,fi
Lac
Ë T MoRT I s. 36r
% Lacleniter agitetur:Ne
que Putrefaäio ulla in
Aqua, aut Mifti, proca
det, fi illa continuo lo
caliter moveantur. Ex
his itaque, quæ affumptas
funt, hoc jam ad Inqui
fitionem præfentem con
cludemus. - -
5. Aäus ipfe Affìmi
lationú perficitur præci
pue in Somno & gUuiete,
præfertim verfus Auro
Iram, fa&a jam Diftribu
tione : Non habemusigi
tur aliud, quod ad præ
cipiendum occurrit, nifi
Q_ *11t
362. H 1 sT o xi AV 1 r ae
ut Homines dormiant in
Calido ; Atque infuper,
ut verfus Auroram fiima
tur aliqua Inunäio, vel
Indufium intinétum, ex
citans moderate Calorem,
atque poft illudfumptum
redintegreturSomnus.At
que de Aífu ultimo Affì
milationù , hæc inquifita
funt.OPE
E t M o RT 1 s. 36;
: O P E R A T I O
füper lntenerationé ejus
quod arefieri cocpit,
five Malaciffatio
Corporis.
IX.
C o N N E x I o.
Dj Intemeratione per
Interium , quæ per
multas Ambages & £ir
cuitus fit, tam Alimenta
tioná, quam Detentionú
Spiritur, (ideoq; fenfim
perficitur)fuperiüsinqui
fitum eft;Deeaauté,quæ
fit per Exterius, & qüafi
fubito, five de corpore ,
Q 2 Ma
364 H is τ ο R i A v 1* x
Malaciffando,jam viden«
dum eft.
H 1 s T o R 1 A. .
I.IXFabula de Reftitutio
ne Peliae in Iuventutem,
Medea cum id fe molirifingeret,
eam propofùit Rationem Rei tom
ficiemde , ut Corpus Senis in
Frufta concideretur ; deinde im
Lebete cum Medicamentis
quibufdam decoqueretur.Co
&tio fortaffe aliqua ad hoc re
quiretur,Concifione in Frufta
fçilicet non e$t Opus.
2. Attamen etiam Concifio
in Frufta adhibenda aliquate
nus videtur, mon Ferro, fed Iu
dicio; Cum enim Vifcerum,&r
Partium fit Confiftantiamwl
- T tmim
-
_ ■ r M o R r 1 s. 36;
ß .
£um diverfâ, meceffe eí ut Inté
neratio ipforum,nom iiflem Mo
dis abfolvatur, fed ut infiituatur
Cura fingulorum , prater ea
quæ pertimemt ad Inteneratio
nem totius Maffæ Corporis;
de qua tamemprimum.
3. Huic operationi,per Bal
nea, Unétiones, &fimilia ( fi
modo fit ejus Rei aliqua Pote
fas) fatifieri verifimile eff;circa
quæ obferyanda fùnt ea, quæ fé
quumtur.
4. Άςm nimi, indulgendum
eft ffei, quod hac Res conficipof
fet, propter ea quæ fieri cernimus
in Imbibitionibus & Mace
rationibus Inanimatorum,
per quas illa intenerantur; Cujus
aliqua Exempla fuperius addu
Q 3 ximus;
366 H i s r o R m A Vurae
zimus ; Facilior enim e$t 0pera
tio hujufmodi fùper Inanimata,
quia attrahunt , & füguntLi
quores; At im Corpore Ani
mali difficilior, quia Motus in
iis fertar potius ad Circumfe
rentiam.
5. Ideo Balnea , que im ufù
fùnt, emollientia, parum pro
fùnt, fed obfunt potius ; quia ex
trahunt magù , quam impri
munt ; & folvunt Compagems
Corporis, potius quam confoli
dant. -
6. Balnea, & Un&iones,
quæ Operatiomi præfemti (Cor
poris fcilicet bene cœ- folide ina
laciffùndi ) infervire poffint,
tres debemt babere Proprie
t3tCS,
7.Pri
E r M oR r I s. 367
7. Primw&precipua eft , ut
conflemt ex iis,que totaSubftan
tia fimilia fùnt Corpori &
Carni Humanis, quæque fint
tamquam Alma, & Nutrican- '
tia per exterius.
8. Secunda e$t, ut habeamt
admifta ea, quae fubtilitate
mommalla imprimant, ut Vim
nutritivam eorum, quibus ad
nmifcentur, infimuemt , & incul
££/}t.
9. Tertia,ut recipiant nonnul
lam Mixturam, (licgt reliqui*
longe minorem) eorum, quae fumt
Aftringentia ; Nom Aufte
ra, aut Acerba, fed Unótuo
fà , & Confortantia , Vt
dum reliqua duo operemtur »
interim prohibeatur ( quantum.
Q_4 fieri
^••
-*
! $68 Hisro xiAV 1 Tae
.
.
fieri poteft) Exhalatio è Cor
pore, que Virtutem Malacif
fántium perdat;fedpotius ut per
Aftri&tionemCutis,& Clau
furam meatuum » Motus ad
Intrapromoveatur, &juvetur.
1 o. Confubftantiale maxi
meCorporiHumano.eft San
guis tepidus , vel ex Homine,
vel ex aliis Animalibus : At
Ficihi illud Commentum, ad
Inftaurationem Virium in Semi
bus, de Exu&ione Sanguinis
Humani, ex Brachio Adolef
centis fàni, leve admodum e$t :
Etenim, quod per Interius mu
trit , mullo modo debet effe AE
<quale • aut plane Homoge
neum Corpori, quod nutritur;
fed aliquatenus Inferius , &•
Sub
.
*
:
;
-,-
/
" E r M o Rr i s. 365
Subordinatum ; ut fùbigi pof
fit 5 At in exterius Applica
tis , quanto Subftantiâ ef? fi
milior, tamto Confènfùs me
lior.
1 1 • _Ab Amtiquo receptum
eft , Balneum ex Sanguine
Infantium famare Lepram,&
Carnes jam corruptas refti
tuere 5 Adeo ut hoc ipfùm fuerit
Regibus quibufdam Inyidi&
apud Plebem. *
12. Proditum e$t Heracli
tum Hydrope laborantem, fé .
im Ventre calido Bovis, nuper
occifi, immerfiffe. -
1 3. In ufù eft Sanguis tepi
dus Catulorum Felis,ad Ery
fipelata , & inftaurandas Car
nes &* Cutem. . '
- Q_y 14.Braë
37 o H i s ro* 1 A V 1 rae
14. Brachium, aut Mem
brum aliqued abfciffum, aut
ex quo Sanguis alias mimium
profluit,utiliter inferitur in ven
trem alicujus Animalis nuper
diffeftum ; mam potenter opera
tur ad fiftendum Sanguifiem;
Sanguine Membri abfciffi,
Sanguinem recentem Ani
ipalis, per Confenfùm forbem
te, & ad fé vehementer trahen
te ; Vnde & ipfe fiftitur, & re
fluit. — -
1 5. Multum in ufù eíí, in
Morbis extremis , & quafi
gefperatis, ut Columbæ féjí.
f£ • aliae po$t alia, mutatae, ad
Plantas Pedum Ægroti appo
nanfur; unde fequitur interdum
4uxilium mirabile ; Id yul
g0
E r M o R T 1 s. 37
go imputatur , quafi Maligna
IMorbi traherent; fSed utcum
que, caput petit i/ta Medica
tio , & Spiritus Animales
confortat. -
1 6. Verum Balnea iffa , &
Un&iones fanguinolentæ,
nobis videntur fòrdidæ, & odio
fœ; videndum de aliis, quæ mimus
fortaffe habent Faftidii, meque
tamem mimus Iuvamenti.
17. Poft Sanguinem igitur
recentem, fimilia Subftan
tiæ Corporis Humani , fiint
Alimentofà; Carnes pinguio
res, Bovinae , Suillae , Cervi
nae; Oftrea inter Pifces; Lac,
Butyrum ; Vitella Ovorum ;
polienTritici;Vinum Dulce,
aut Saccharatü, aut Mulfum.
Q 6 18. Qu£
372. H 1 s τ ο R 1 AV 1rae
18. Qu£ admifceri debent ad
Impreffionem , fùnt, loco om
mium, Sales, præfertim Niger;
Etiam Vinum(cum Spiritu tar
geat)imprimit,& utile e{t We
hiculum.
19. Aftringentia ejus gene
ris, quæ defcripfimus, Un&uofà'
fcilicet , & Confortantiafùmt,
Crocus,Maftiche,&Myrrha,
&Baccæ Myrti.
2o. Ex his.pro moftro Iudicio,
optimfefiet Balneum,quale defi
deramus. Medici &• Pofteri
AMeliora reperient.
2 i. Longe autem potentior fiet
operatio, fi Balneum quale pro
pofìimus , (quod Caput ßei effè
arbitramur) comitetur quadru
plex Operationis Series, five
Ordo. 22. Prj
•
Et MoRr 1 s. 373
22. fPrimo, ut Balneum præ
cedat Fricatio. Corporis, &'
Inun&tio ex Oleo, cum aliquo
Spiflamento; ut Virtus,& Ca
lor humeétans Balnei potius fùb
imtret Corpus , quam Aquea
pars Liquoris. Deimdesfequa
tur Balneum ipfum, ad horas
forte duar. A Balneo autem
EmplaftreturCorpus exMa
ftiche,Myrrha,Tragacantho,
Diapalma, Croco, ut cohibea
tur (quantum fieri poteft) Per
fpiratio, donec Malacumpau
latim vertaturim Solidum ; id
que per viginti quatuor Horas,
vel amplius. Poftremo , amota
Emplaftratione, fiat Un&io
cum Oleo,addito Sale,& Cro
ce; Et renoyetar Balncum po$
£Qga
374 Hi sT o R 1AV 1 rae
Quatriduum , cum Emplaftra
tione , & UIn&tione (ut prius,)
& continuetur hujufmodi Ma
laciflàtio per Memfem unum.
23. Etiam duramte tempore
Malaciffationis , utile judica
mus, &proprium, & fecundum
Intentionem noftram,utCorpus
bene mutriatur, & ab Aëre fri
gido abftineatur, & milnifiCa
lidum bibatur. *
24. Hoe vero , (ut Initio in
Genere monuimus) e$t ex iis, que
nobis Experimentoprobatamom
funt, fed defcripta tantummodo
ex Collimatione ad Finem.
Etenim Meta pofita,aliis Lam
pada tradimus.
25• ^(eque megligenda fùmt
Fo
E r Mo R r 1 s. - 37 ;
;
;
Fomenta ex CorporibusVi
vis. Ficinus ait (meque id per
locum) Davidem contuber
nio Puellæ , alias fàlubriter,
fed nimis fero ufum fuiffe;de
buerat autem addere quod Puel
lam illam,moreVirginum Per
fiae , oportuiffet inungi Myrrha,
&fimilibus,non ad Delicias,fèd
ad augendam Virtutem Fo
menti, ex Corpore vivo.
26. Barbarofla AEtate ex
trema, ex Confilio Medici Iu
daei , Puerulos comtimue Sto
macho, & Iliis applicabat ad
Fomenta: Etiam Senes mom
mulli,Caniculas (Animaliafcili
cet inter calidiffima) Stomacho
moätu applicare comfùeverunt.
17. ©e Hominibus quibuf
dam
376 HisroRr A V1Tae
dam Nafonibus, (qui Irrifioni;
pertefi, Naforum,Tuberes, &•
quafi Surculos amputarumt,at
que in Brachiorum Ulnas,Im
tifione mommulla adapertis , ad
tempus imfùerunt,atque indeNa
fos magis decemtes efformarunt)
imcrebuit Relatio quafi certa: id
que in multis Nomimibus:Eafi
verafit,ConfenfumCarnis ad
Carnem , praefertim Vivarum.
plane teftatur.
28. fDe Inteneratione parti
culariVifcerumPrincipalium,
Stomachi,Pulmonum, Ieco
ris,Cordis,Cerebri, Spinalis
Medullæ,Renum,Fellis,Ilio
rum,Venarum, Arteriarum,
Nervorum , Cartilaginum,
Offiummimis longa foret Inqui
fitio,
_*
e T M o R r 1 s. 377
——-—-—
ftio, & Prefcriptio; Cum jam
mon Praxim inffruamus, fed In
dicationes ad Praxim.
O P E R A T I O
fuper Expurgationê Suc
ci veteris, & Reftitutio
nem Succi novi, five
Renovationem per
Vices.
X.
H I s τ ο R I A.
Icet, quæ hicpomemus, fùpe
rius fere praoccupata fint,
tamem quia ifta Operatio eft ex
Principalibus,retraítabimus ea
paulo fufius.
1. Certum eft,Boves Arato
res, atque Laboribus exhau
ftos,
378 H 1 sro R 1 AV 1 rae
u*:
flos in Pafcuanova,& lætaad
miffès,Carnes recipere teneras,
& juveniles : Idque Efu, &
Palato comprobari ; ut manife
ftumfitCarnium Inteneratio
nem mom effe difficilem : verum
&Carnis Intenerationemfè
pius rcpetitam, etiam ad Offa,
& Membranas,&fimilia, per- .
pemire poffe, yerifimile eft.
2. Certum eft, Diætas, quae
im ufù fumt, ex Guaiaco praeci
pue, atque ex Sarfa-perilla, &
China, & Saffafras, prefertim
longius comtinuatas,&fecumdum
ßegulas rigidiores, univerfum
Corporis Succum, primo at
tenuare, deinde confumere,
atque forbere ; Qnod mamife
fißimum eít , quia Morbum
Gal
- E r M o RT 1 s. 379
.
1
.
:
Callicüih ufque ad Gummofi
tates proveátum, quique imtimos
Corporis. Succos occupaverit,
& depravaverit, ex illis Diætis
poffe curari probatum e$t: At
que infuper quia eque manife
ftum e$t, per hujufmodi Diæ
tas , Homines faëtos Macilen
tos , Pallidos, & quafi Cada
verofos, paulo poft Impingua
ri, Colorari, & manifefto Re
novari. Quamobrem hujufmo
di Diætas,`yergente Ætate,fe
»mel ßiemmio, ad Imtemtiomem m0
firam utiles effe, omnino exifti
mamus, tanquam Exuvias , &
Spolia Serpentum.
3. Fidemtar dicimus , (me
que vero quis rogo mos inter
Hæreticos Catharos reponat)'
Pur
-
*****;
•.
§ 8o H1s for 1 AV 1'rae
Purgationes repetitas , atque
fa£ia, familiares, longe magis
Ad Diuturnitatem vit« facere,
quam Exercitia &Sudores.Id
autem fieri meceffe eít,fi temeatur,
quod pofitum eft ; Un&iones
Corporis,&Meatuum ab Ex
traOppletiones,& AërisEx
clufiones,& Spiritus in Maf
fa corpori, Detentiones, pluri
mum comducere ad vitam longé
vam. Etenim certiffimum eff,
per Sudores , & Perfpiratio
nes Exteriores,mom fòlum Hu
mores, & Vapores Excre
mentitios, exhalari,& abfúniis
fed una etiam Succos,& Spi
ritus bonos, qui mom tamfacile
reparamtur: In Purgationibus
autem(mififuerintadmodum im
mpde
E r Mo R r 1 s. 381
*moderata) non item , cum fùper
Humores precipue operentur.
Purgationes autem , ad hanc
Intentionem,optimæ fùnt, quæ
paulo ante Cibum fümumtur ,
quia deficcant minus; Ideoque
debent effe ex iis Catharticis,
quæVentriculum minime tur
bant.
-IĘ 0perationä,
quas propofuimus, (ut
arbitramur ) veriffimæ
funt; Remedia Intentionì
bus fida. Neque credibi
le eft diétu (licet haud
pauca ex ipfis velut Ple
beia videri poffint)quan
tacumCura,& Dele&u,
C?
• • r** ■* •
' . ** ;
' ' ■
V. ; ,
a
\
i , .
M. - iuu
382 H 1 s το RτΑ V1 rae,
ea ànobis examinatafue
rint; ut fint (falva femper
Intentione) & Tuta , &
Efficacia. Rem ipfàm,
Experimentum & com
probabit,&promovebit.
Talia autem in omnibus
Rebus funt Opera Con
filii cujufque Prudentio
ris ; quæ fünt Effeétu ad
miranda, Ordine quoque
egregia, Modis faciendi
tanquam vulgaria.
Arr.1o
' ** Mortis. 383
ß
É
A r R 1 o 1. A M o Rr 1 s.
Ad Artic. 15. Connexio.
DÉ£j££t; jam
i^inquirendum; id eft
de iis, quæ accidant Mo
rientibus inArticulo Mor
tú , & paulo ante, &
poft : Ut cum multis viis
perveniatur ad Mortem ;
intelligi poffit in quæ £ó
munia illæ definant,Præ
cipue in Mortibus , quæ
inferuntur per Indigentiâ
Naturae , potius quam
per Violentiam ; tamet
fi etiam aliquid ex his,
pro
384 H 1 s τ ο RI AVItae
propter Rerum Conne
$ionem , infpergendum
fit.
H 1 s r o R 1 a.
1. Spiritus. Vivus videtur
tribus indigere,utfùbfiftat: Mo
tu commodo ; Refrigerio
temperato;& Alimento ido
neo. Flamma vero duobus ex
his tantum indigere videtur ;
Motumimirum, & Alimento;
propterea quod Flammafimplex
fit Subffantia. Spiritus compo
fita; ita ut fi tranfeat paulo pro
pius in Naturam Flammeam,
fe perdat.
2. Etiam Flamma, majore
Flamma & potentiore refolvi
tur, &mecatur, ut bene notavit
- Ari
E r M o R t 1 s. 38;
-—
Ariftoteles 3 multo magisSpi
ritus. -
3. Flamma, fi comprimatur
mimium, extinguitur; ut cernere
eff im Candela , fùperimpofito
Vitro: Etenim Aër per calo
fem dilatatus comtrudit Flam
mam, eamque minuit , & ex
tinguit: Nequeim Caminis com- •
cipitur Flamma,fi Materies,abf
que $patio aliquo interjeäo,com
ptmgatur. -
4. Etiam Ignita Compref
fione extinguuntur ; veluti fi
Carbonem ignitum Ferro, aut
Pede fortiter comprimas, extim
guitur ffatim Ignis.
5. Aut utad Spiritum vemia
mus ; Si Sanguis aut Phlegma
irruat in vcntriculos Cerebri,
R. fit
! '386 H i s t o R i AV 1 r ae
fit Mors fùbito; cum Spiritus non
habeat ubi fe moveat.
6. Contufio etiam Capitis
vehemens inducit fùbitam Mor
tem Spiritibus in ventriculis
Cerebri anguftiatis.
7. Opium,& alia Narcoti
cafortiora,coagulamt Spiritum,
eumque privamt Motu.
8. Vapor venenatus,Spi
ritui totaliter odiofùs , infert
AMortemfùbitam, ut im venenis
Mortiferis, quæ operamtur per
Malignitátem (ut loquuntur)
fpecificana : Imtutit enim Faffi
dium fpiritui, ut amplius me
νere , aut ßei tam imimice occur
rere nolit. *::. • •.
9. Ftiam Extrema Ebrie.
tas, aut Crapula, quandoque
.
infe
E r M o R r i s. 387
h*,
y.
â
;.
inferunt Mortem fùbitam ; cum
Spiritus mom tam Denfitate,
4ut Malignitate Vaporis, (ut
in Opio , & Venenis, mali
gnis) quam ipfa Copia, ob
7£44t/!/. -
1 o. Extremus Moeror,&
Metus, præfertim fubitus, (ut
fit im Nuncio malo, & impro
viß) quandoque dant fùbitam
A4ortem.
11. At non fòlum mimia Com
preffio,fed etiam nimia Dilata
tio Spiritus, mortifera. -
12. Gaudia ingentia & re
pentina cöplures examimarunt.
13. Im magnis Evacuatio
nibus , quales fiunt im fecan
dis Hydropicis , exeuntibus
¢onfertim Aquis ; multo magis
- - - R 2 in
388 H 1 s r o R 1 A'V 1 rae
.•
im Ingentibus, &- Repentinis
Profluviis Sanguinis,fequitur
fepius Mors fübita ; Idque per
meram Fugam Vacui in Cor
pore, omnibus affatim moventi
υus ad $patia implenda, queex
imamiumtur; atque inter aliaSpi
ritu ipfo : N4m quoadÉÉ -r
via Sanguinis tardiora, res ffe
ętat ad IndigentiamAlimen
ti , mom ad Refufionem Spiri
tus: vftque de Motu Spiritus,
in tantum vel Compreífo, vet
Effufo, ut Mortem inferat, hac
inquifita fùnt.
14. Veniendum ad Indigen
tiam Refrigerii. Cohibitio
Refpirationis Adortem infere
fubitam, ut in omni Suffocaíio
nc aht Strangulatione.z\eque
. fa/ffjgn
- ** M o Rr 1 s. 389
;
£amem videtur £es referri débá.
ze, tam ad Impedimentuna
Motus»quam adImpedimen
tum Refrigerii; qüia Aërmi.
mis Calidus , licet libere attra
£ius, non minus fuffocat , quam
fí inhibeatur Refpiratio. vtfi;
âm iú,qui fùffocati aliquamdo fìnt
exCarbonibus incenfis,aui Li
thanthracibus, aut Parietibus
recenter dealbatis, in cubi
culù claufis,Igne etiam accenfò:
9uodGemumortü traditurfüiß
Je Imperatoris Ioviniani. Aut
etiam ex Balneis ficci fuper
calefa&tis, quod ufùrpatum fuit
im Nece Fauftæ, Conftantini
Magni uxoris.
1 j. Valde pufillum e$t Tem
pus, quo Z\atura Anhelitum
R 3 repe
' 39o H 1 s r o R i AV1 rae
repetit,atque expellitFuliginem
Aëris in pulmones attraiii,&
recentem intro-recipi defiderat ;
vix certead tertiam partem Mi
fjfJta^. -
16. £urfus Pulfus Arteria
rum, & Motus Cordis, Sy
ftoles & Diaftoles, triplo velo
cior quam Refpiratio 5 adeo utfi fieri poffet , tit ille Motus im
Corde, abfque inhibita Refpi
ratione fifti poffet , fequeretur
ors etiam celerius , quam ex
Stangulatione.
17. Ufus tamem &- Confue
tudo , in hac \4turali Aäione
Refpirationis nomnihil valet :
tit im UIrinatoribus Deliis, &•
Pifcatoribus Perlarum , qui
perpetuo Vfì , Decuplum Tex*-
poris
E t M o R T I s. 391
poris ad minimum, retinere An- .
* helitum poffunt, plufquam pro
Ratione aliorum Homimum.
18. Sumt ex Animalibus,ef
iam ex iis, quæ Pulmones ha
bent,alia quæadlongius Tempus,
alia quæ ad brevius,Anhelitum
cohibere poffunt ; prout majore
fcilicet, aut minore indigent Re-,
frigerio.
1 9. Pifces mimore indigemt
Refrigerio, quam Animalia
Terreftria; Indigent tamem,at
que refrigerantur per Bran
chias : Atque quemadmodum
Terreftria Aërem mimis fervi
dum,aut occlufùm monferunt; ita
& Pifces, in Aqua Glacietota
liter, ®- diutius cooperta, fùffa
ç4f}ft4/. •'
R 4 2o.Si
39* H 1 s τ ο anAV1rae
ao. Si Spiritus Infùltum pa
tiatur ab alio Calore , propria
longe vehementiore,diffipatur,&
perditur. Si enim PropriumCa
loremnonfùftineat abfqueRefri
gerio, multo minus Alienum
intenfiorem tolerare potefi; Id
' cernitur in Febribus Ardenti
bus,ubiCalor Humorumpu
trefa&orum, Calorem Nati
vum fùperat , wfque ad Extin
&ionem,five Diffipationem.
2 I. Somni quoque indigen
tia,& Vfiis, refertur ad Refri
gerium. Motus emim, Spiri
tum attemuat & rarefacit , &
Calorem ejus acuit,& intendit.
Somnus contra Motum , &•
Difcurfum ejus fedat, & com
peßit. Etfi enim Somnus Aâio
4nfer
E T M o RT 1 s. 39;
»
mes Partium , & Spirituum
Mortualium , & omnem Mo
tum ad Circumferentiam corpo
ris, roboret,&promoveat; tamem
Motum proprium Spiritus vivi,
nmagna ex partecomfopit,&tran
quillat. At Somnus regulariter,
femel intra 24. Horas, Natura
humanæ debetur, idque ad 6. aut
5. Horasad minimum; Licet fint
etiam im hac parte quandoque
7\4tura Miracula, ut refertur de
Mecœnate, quod longo tempore
ante Obitum mum dormiffèt. At
que de Indigentia Refrigerii,
ad Spiritum confervandum,
hac imquifita fint.
22. Quod vero adTertiam In
digentiam attinet (Alimenti
fcilicet ) videtur illa ad Partes
R ; potius
394 HI s τ ο R 1 A V 1 rae
vum, pertimere.
potius, quam ad Spiritum Vi
Facile emim;
quis credat , SpiritumVivum
fùbfiffere im Identitate, non per
Succeffionem , aut Renova
tionem.Atque quoad Animam
Rationalem in Homine, certo
certius e$t, eam mec ex Traduce
effe,nec reparari, mec interire :
Loquuntur de SpirituNatura
li Amimalium, atque etiam Vege
tabilium, qui ab illa altera effem
tialiter, &formaliter differt; Ex
horum emim Confufiome, Me
tempfychofis illa, & innumera
tam Ethnicorum,quamHaere
ticorumCommemtaemamarumt.
23. Renovatio per Alimen
tum» im corpore Humamo, regu
lariter fingulù ßiebus requiri
ff/?”.
.
!
s T M o RT I s. 39;
'.
;
tur. Triduanum autem Ieju
nium Sanis vix toleratur: Vfìs
tamen & Comfuetudo , etiam im
hac Parte, haudparum valet: At
Morbo languentibus Inedia
mimus gravia e$t.Etiam Somnus
Alimentationi mommihil parat,
quemadmodum comtraExercita
tio eam efflagitat magis. Inyemti
etiamfümt (fed raro) aliqui, qui
quedam Naturæ Miraculo , fine
Cibo& Potu, ad Tempus mom
nmediocre vixerunt.
24. Corpora Mortua fi mom
intercipiantur à Putredime, diu
tius fine motabili vfbfumptione
fùbfifiunt : At Corpora viva
mom multum ultra Triduum
(ut diétum e$t) mifi reparentur
per Alimentationem ; Id quod
JR r 6 in;-
396 H 1 s T o R i AV 1 T ae
-
} *
- • ,
, , ! ,
* . - '
- - .
. .'
tu - -
-, - *
' - , •,
, • 1
-
-
• •
* +_ * . .
'' ti !
V. - -
. -
- * ' 1 ,
.
imdicat , etiam illam Affumptio
mem effe Opus Spiritus vivi,
qui aut fe reparat,aut Partespo
mit in Neceffitate fe reparandi,
aut utrumque: Quam Rem etiam
illud aftruit, ( qaod paulo ante
motatum e$t) mempe, quod poffimt
Animalia fine Alimentopaulo
diutius durare, fi dormiant.At
Somnus omnimo mil aliud e$t,
quam Receptio Spiritus vivi
im fe. -
25. Copiofa mimi, & continua
Effluxio Sanguinis, qualis ali
quamdo fit ab Hæmorrhoidi
bus; interdum à Vomitu San
guineo, Vemis imterioribus re
feratis aut fraäü ; interdum ex
Vulneribus, Mortem infertf.-
ftimam : Cum Sanguis veía
rum,
e r Mo Rr 1 s. 397
* rum , Sanguini Arteriarum
* miniftret,SanguisArteriarum,
3. Spiritui. ' -
si , 26. Haudparvum e# Quan
1| tum Cibi & Potus, quod Ho
| mo bis im die paffus, intra Corpus
' recipit ; Longe plus, quam aut
per Sellam, autper Vrimam , aut
per Sudores egerit. Nil mirum
(inquit)cum reliquum im Succos,
&fùbftantiam Corpori mutetur.
Reéte: Sed cogita pauliffer, quod
ea Acceffio fit bis im ®ie, meque1. tamem Corpus exumdat ; Simiß
liter, licet Spiritus reparetur,ta
.N mem 9uantofuo mom emormiter
, excrefcit. .
i! 27. Nil attinet adeffe Ali
.] mentum inGradu remoto,fed
.] ejus Gemeri,& ita preparatum,
c3
398 H 1 s ro R r A V 1 rae
i
!
?
*
*
& mini$tratum, ut Spiritus in
illud agere poffit. Neque enim
Baculus Cerei fufficiet ad Flam
mam continuamdam , mifi adfit
Cera ; Neque Homines Her
bis folis pafci poffunt : Atque
inde fit Atrophia Senilis,quod
licet adfit Caro c*Sanguis, ta
mem Spiritus e$t faítus tam pau
cus& rarus,& Succi & Sanguis
tam effæti, & obftimatis ut mom
teneat Proportio ad Alimentam
dum.
28. Subducamus Calculos
Indigentiae , fecumdum Cur
fùm Naturæ Ordinarium , &
Confuetum.Explicatione Mo
tus fui, im ventriculis Cerebri,
& Nervis , indiget Spiritus
perpetuo ; Motu Cordis , ter
t tat
-
u
- » T M o R r 1 s. 399
tia Parte Momenti; Refpira
'tione , fingulis Momentü ;
Somno & Alimento, intra
Triduum:Potentia ad Alimen
tandum quafi po$t 0êtoginta
Ammos. Atque fi alicui ex his
Imdigentiü mom fuccurratur, fé
quitur Mors. Atque tria pla
me effe videntur Atriola Mor
tis; Deftitutio Spiritus, im Mo
tu fuo ; in Refrigerio; in Ali
mento.
[Monita.] 1. Erraverit,qui
exiftimet spiritii J/ivum, Exé
ploFlamma perpetuogenera
ri,& extingui,necadTempus
aliquod notabile durare. Nc
qué enim hoc facit Fläma ipfà
êx natura fua, fed quia inter
Inimicaverfàtur: Ná Flamma
intra
•.
4oo H 1 sr o R 1 A V 1T AE
intra Flammam durat.Atspi
ritus Viyus inter Amica degit,
& Obfequia plurima. Itaque
cum Flamma fit fùbftantia
Momentanea,4ër autemfùb
ftantia Fixa ; Spiritus Vivime
dia eft Ratio.
2. De Interitu Spiritus, per
DeftruäionemOrganorum,(qua
lis fit per Morbos, & Violen
tiam) non eft Inquifitio prae
fens, (ut ab initio diximus)
tametfi & ille in eadem tria.
4triola definat. Atque de
jpfà Forma Mortis hæc inqui
fita fint.
29. Duofùnt magni Præcur
fores Mortis; Altér à Capite,
alter à Corde miffus: Convul
fio , & extremus Labor Pul
fùs;-
p r M o R r 1 s. 4oi
-
——————
fus ; mam etiam Singultus ille
lethalis eft Convulfionis ge
mus, Labor autem Pulfus le
thalis, habet Velocitatem infi
gnem , quamdoquidem Cor fub
ipfa Morte ita trepidet , ut Sy-.
ítole,& Diaftole fere confum
dantur; Habet etiam conjunäam
Debilitatem , & Humilita
tem,& fœpius Intermiffionem
magnam,labafíente motu Cordi,
necfortiter, aut conftanter infir
gere valente. '
3o. Pracedunt etiamMor
tem im Propinquo fùmma In
quietudo,& Ia&atio; Motus
Manuum tamquam Floccos col
ligendo ; Nixus Prehenfionis,
& Tentionis fortü ; Dentes
etiam fortiter comprimere ;
Glu
4o2. H1 sT o R iA V 1 Tae
Glutire vocem ; Tremor La- |
bii inferioris ; Pallor oris;
Memoria confufàs Sermonis
Privatio ; Sudores frigidi ;
CorporisElongatiojSublatio
Albuginis Oculorum; Faciei
totius Alteratio,(ì\4/0 acuto,
Oculis concavis, Gemù labamti
bus ;) Linguae Contra&io &
Convolutio; FrigusExtremi
tatum ; Im aliquibus Emiffio
Sanguinis , aut, Spcrmatis;
Clamor acutus ; Anhclitus
Creber; Inferioris Maxillæ
Lapfus,& fimilia.
31. Mortem fequuntur,Sen
fus omnis , & Motus , tam
Cordis & /frteriarum , quam
Nervorum, &• Artuum ; Pri.
vatio 5 Impotentia Corporis
fe
E r M oRT 1 s. 4o3
fe fùftentandi ere&um ; Ri
gor Nervorum & Partium 5 .
Depofitio omnis Caloris ;
paulo po$t Putrefa&io & Foe
[O1I.
. 32. Anguillæ, Serpentes,
& Infe&a diu moventür fingu
lis Partibus , po$t Concifio
nem ; ut etiam Ruftici putent,
Partes fingula, ad fe rurfùs umi
emdum expedire. Etiam Aves
Capitibus avulfis ad Tempus
Jùbfùltant: quim & Corda A
nimalium avulfa diu palpitant.
Equidem meminimus ipfi , vi
diffe Hominis Cor, qui evi
fceratus erat, ( Supplicii Genere
apud mos verfùs Proditores re
cepto,) quod in ignem de more
injeéium, faltabat in altum, pri
1730
4o4 Hi sτ ο R 1 AV 1 rae
mo ad Sefquipedem, & deinde
3radatim ad minus; durante ff4
tio (ut meminimus) feptem, aut
oëfo Minutarum. Etiam ve
tus, & Fide digna Traditio e$t,
de Bove fub Evifcerationem
mugiemte. At magis certa
de Homine, qui eo Supplicii ge
mere ( quod diximus) evifcera
tus , po$tquam Cor avulfùm pe
mitus effet,& im Carnificis Ma
mu , tria: aut quatuor Verba Pre
cum , auditus eit proferre; Quod
idcirco magis credibile effe dixi
mus, quam illud de Sacrificio;
quia folent vfmici hujufmodi
Reorum, Mercedem dare Car
nifici, ut Officium fùum permi
£iffime expediat, quo illi celerius
^ Doloribus liberentur : In Sa
CTI
' E r M oRT 1 s. * 4o5
- -
crificiis vero non videmus cauf
fam,curfimili,preffetur àSacer
dote diligentia.
33. Ad refùfcitandum eos,
qui Deliquia.Animi, aut Ca
talepfes fùbitas patiuntur,(quo
rum baud pauci , abfque 0pe,
etiam expiraturi fuiffent,) haec
/ùmt in K/u. Exhibitis Aqua
rum ex Vino diftillatarum »
(quam Aquas vocamus Cali
das , & Cordiales:) Inflexio
Corporis in Pronum ; Ob
turatio fortü Oris &Narium;
Flexio Digitorum cum Tor
tura quadam ; Evulfio Pi
lorum Barbæ, aut Capitis;
Fri&io Partium , prafèrtim
Faciei, &• Extremorum ; Su
bita Infperfio Aquæ Frigidæ
- 11}
4o6 H 1 sTo R 1 A V 1 rÆ
im Faciem ; Strepitus Acuti}
& fubiti; Appofitio ad Nares
Aquæ rofàceæ, cum Aceto,in
languoribus; Incenfio Pluma
rum, Pannorum, im Suffoca
tione Vteri ; At maxime Sar
tago fervefaäa utilis et Apo
pleéticis ; Etiam Fotus ar&tus
'Corporumvivorum,aliquibus
profuit.
34. Complurafuerunt Exempla
Hominum tanquam Mortuorum;
Aut Expofitorum è Le&o ,
Aut Delatorum ad Funus ,
quinetiam nonnullorum in
· Terra Conditorum , qui mi
hilomimus revixerunt; Id quodim
iis, qui Comditi fùnt,repertum eft,
(terra aliquanto poft aperta,)per
Obtufionem & Vulnerationem;
Capi
E r M o RT 1 s. 4o7
$
51
Capitis, ex jaéîatione & Nixu
Cadayeris intra Feretrum. Cujus,
Exemplum recemtiffimum , ©*
maxime memorabile fuit,Joan
nis Scoti , Subtilis illius &
Scholaftici, qui à Servo , cum
fepultus effet abfente, (qwique,ut
videtur, hujufmodi Catalepfiü
ejus Symptomata moverat) ali
quamto po$t effoffus,in tali Statu
repertus e$t. Et fimile quiddam
accidit moftra Ætate , im perfona
• Hiftrionis, fepulti Cantebri
giæ.Memini me accepiffe de Gc
nerofo quodam, qui ludibum
dus, ex Curiofitate, defiderabat
fcire, qualia pateremtur in Pati
bulo Suffenfi ; fefeque fùffendit,
fùper Stabellum fe allevans , &
deinde fe demittems;putans etiam
pe710S
v.
4o8 H1 s r o R i A V 1 rae
penes fe futurum, ut Scabellum,
pro arbitrio fùo, recuperaret ; Id
quod facere mom potuit ; fed t4
mem ab Amico prafente adjutus
eit ; Ille interrogatus,quid paf
fùs effet ? retulit fe Dolorqm
hom fenfiffe ; fedprimoÉ -
tam fibi fuiffe circa oculos Spe
ciem Ignis,& Incendii; dein
de extremæ Nigredinis , five
Tenebrarum; poftremo Colo
ris cujufdam cærulei pallidio
ris , five thalaffini; qualis et
jam comfficitur fœpe Animo
Linquentibus. Audivi etiam
de Medico adhuc vivente, qui
Hominem , qui fe fuffenderat,
atque per Horam dimidiam fù
fpemfùs mamferat, im vitam,Fri
cationibus, & Balneis cali
dis,
. E T M o R r I s. 4o9
;
§1
dis , reduxerat ; Quique etiam
profiteri foleat , fe non dubitare,
quin Suffenfùm quemcumquead
tempus prediétum, revocare pof
fet , modo cervices ei,per Impe
bum prime Demiffionü,mom fue
rimt effra£fae.
Difcrimina Iuventutis
& Sene&tutis.
- AdArtic.16.
I. QCala Humani CorporisSÉ e$t: Concipi; Vivi- .
ficari in Vtero ; Nafci ; Ma
milla; Depulfio à Mamilla;
Vfus Cibi & Potus, ab initio,
qualis Infantibus comyenit ;
Dcntire primo , circa Ammum .
fecundum ; Incipere Gradiri ;
Incipcre Loqui; Dentire fe
^ . S cumdo,
4το Η ι s τ ο R i AV iTae
Äundo, circa Annum feptimum §
pubefcere , circa Ammury duo
Âerimum, aut decimum quar
mum: Potentem efle ad Gene
randum , & Fluxus Men- .
ftruorum, Pili circa Tibias,&
Axillas; Barbe(cere; atque huc
ufjue , & quandoque ulterius» *
ótandcfcefe; Deinde Roboris
Artuum Status & ultimitas,
' etiam Agilitatis; Canefcere,
& Calvéfcerc;Ceffatio Men
ftrui &Potentiæ Gencratio
nis; Vergere ad Decrepitum,.
& Animal Tripes3 Mori. Im
terim Anitnus quoque füas babet
Periodos, fedper Annos non pef
fùnt defçribi: Vt Memoriâ labi
Icm,& Similia,de quibus poftea.
2. Difcrimina Iuventutis,
&•
_ E T. M o RT 1 s. 41 i
¢* Seneétutis hec funt. Cutis
luveni Laevis, & Explicata;
Seni Arida, & Rugofà, pr«-
fertim circa Frontemj, & Ocu
los: Carnes Iuveni Tenerae,
& Molles; Semi Duriores:Ro
bur Iuveni,& Agilitas ; Semi
DiminutioViriuim,&Motuü
Tarditas: Iuvemi Co&ionum
.Validitas; Semi Debilitas: Iu
veni vifceraMollia,&Succu
lenta; $eni Salfà,&Retorrida;
Iuveni Corpus Ere&ius; Semi
Inclinatio in Curvum: Iuveni
Conftantia Artuü;Semi Debi
litas , & Tremor : Iuvemi
Humores Biliofi , & Sanguis
Fervidior ; Seni Humores
Phlegmatici, & Melancholi
ci,&Sanguis Frigidior: Iuveni
S 2. VenuS
411 H 1 s T o R 1 A V1 rae
;
Venus in promptu; Seni tar
dior: Iuvemi Succi Corporis
magis Rofcidi ; Semi magis
Crudi, & Aquei: Iuveni Spi
ritus Multus,& Turgefcens;
Semi Paucus , &- Iejunus: Iu
veni Spiritus Denfus, & Vi
ridis ; Semi Acris, & Rarus:
Iuveni Senfùs Vivaces,& Jn
tegri;Seni Heberiores,& De
ficientes: Iuvemi Dentes Ro
bufti, & Integri; Semi Debi
les, Attriti , & Decidui: Iu
vemi Pili colorati; Semi, cujuf
cumque fuerint Coloris , Cani:
• Iuveni Coma; Seni Calvities:
Iuvemi Pulfus Grandior , &
Incitatior; Semi Obfcurior,&*
Tardior: Iuvemi Morbi magis
Acuti,c* Curabiles; Semi ma
g*
E r M o R r 1 s. 41 ;
3i Chronici,& Curatu Diffi
ciles : Iuveni Vulnera citius
coalcfcentia ; seni tardius;
Iuvemi Gcnae florentes Colo
reiSemi aut Pallidæ, aut Ruti
cundæ, atque Sanguinc Spif
fo: Iuveni minor Molef*ia ex
Catarrhis; Semi majc N.
que fcimus in quæ proficiant §.
nes, (quoad corpus) mji quando.
4ue in Obefitatem ; cujus
Cauffa preffo eíí; quia Corpora
$emum, meo bene perffirant, me,
beme affimilamt ; Pinguedo au
tem mihil aliud e$t, quam Exu
berantia Alimenti, ultra id,
quod excernitur, autperfcéte af
fimilatur. Etiam in quibufdam
$enibus im Edacitatem prefici
thr, propter Acidos Humorcs,
S 3 licet
414 Hi sT o R i A V 1 rae
$
licet Senes digerant minus. Ac
tumiverfâ, quae jam diximus, Me
dici quafi Feriantes, referent ad
Caloris Naturalis, &• Humo
ris Radicalis Diminutionem,
qu.eßes nihili fùnt ad Vfum ; il
lud certum, Siccitatem in De
curfù Aetatis , Frigiditatem
præcedere ; Atque Corpora cum
fimt in Statu,&AcmcCaloris,
ad Siccitatem declinare, Frigi
ditatem autem poflea fequi.
3. Iam vero etiam de Affe&ti
bus Animi videmdum. Equidem
memini , cum Adolefcens effem
Pi&avii im Gallia, me comfiie
piffe familiariter cum Gallo
quodam , Juveme Ingemiofiffimo.
fd Paululum Loquaci; qui po
fea in Virum Eminentjíimiim
cm'at
E T M o R r 1 s. 4 15
.
.
:
;
----- ---—-—-
evafit, Ille in Mores Senum im
vehere folitus eft ; atque dicere, fi
daretur confpici Animos Se
num, quemadmodum cernumtur
Corpora, mom mimores appari
turas in iifdem Deformitates :
aimetiâ Ingemio fùo indulgens,
çontemdebat Vitia Animorum
imSemibtis, Vitiis Corporü effe
quodammodo Comfemtiemtia , &•
Parallela. Pro Ariditate Cutis, ,
fabftituebat Impudentiam: Pro
Duritie Vifcerum, Immiferi
cordiam: Pro Lippitudine O
culorum,Oculum Malum,&-
Invidiam:Pro lmmerfioneO
culorum,&CurvationeCor
poris verfusTerräAtheifmum,
(Neq;enim cælü,inquit,1efpi
ciunt,ut prius ) Pro Tremorc
S 4 Mem
-
h.
-
416 H t s r o R 1 A V1TA.
t
--
..
Membrorum,Vacillationem
Decretorum , & fluxam In
conftantiam : ®ro Inflexione
Digitorum, tanquam ad Pre
henfionem , Rapacitatem &
Avaritiam : Pro Labafccntia
Genuum,Timiditatem : ?ro
Rugis, Calliditatem, & Ob
„liquitatem : & alia quæ mom oc
currunt, Sed ut ferii fimus; Iu-*
vemi ade$ Pudor,&Verecun
dia; Semipaululum obduruit:
Iuveni Benignitas,& Miferi
cordia; Semi occalluit: Iuveni
.' Aemulatiolaudabilis: Semi In
vidia maligna : Iuveni Incli
natio ad Religionem, & De
votionem, ob Fervorem, £* In
. expericmtiam Mali;Semi Defer
vefcentia in Pietate, ob chari
tatis
E T M o R t. 1 s. 417
tatis Teporem, &diutimam Com
verfationem inter Mala, mec mom
ob credendi Difficultatem: Iuve
mi Valde velle ; SemiModera
tio: Iuveni Levitas quedam,&
Mobilitas; Semi Gravitas ma
jor,& Conftantia: Iuveni Li
bcralitas, & Beneficentia, &
hilanthropia; Semi Avaritia,
& Sibi fàpere, & confulere:
Iuveni Confidentia, & bene
fperare; Semi Diffidentia, &
plurima habere profufpe&is:
Iuveni Facilitas, & Obfequiú: .
Semi Morofitas,& Faftidium:
Iuvemi Sinceritas, & Animus
A pertus;Semi Cautio,& Ani
mus Te&tus: Iuveni Magna
appetere; Semi Neceffària cu
rare : Iuyeni Præfentibus Re
- S 6 bus
4i8 H 1 s τ ο R τΑ V 1 rae
bus favere;Semi Anteaéta po
tiora habere: Iuveni Superio
res revereri ; Seni CjÉ, in
illos uti: & complura alia, quæ
adMorespotius pertinent,quam
ad Inquifitionem præfentem:
Attamen , quemadmodum im
Corpore,ita imAnimo,in mon
nullâ proficiunt Senes,nifif#
admodum Emeriti; Nempe » u
cum ad Excogitandum minus
fint prompti, Iudicio tamen va
leant; & Tutiora,& Saniora,
'quam Speciofiora malint: Et
iam,inGarrulitatem proficiunt.
& Oftentationem ; Fruäum
ehimSermonis petunt,cumRe
bus mimus valeamt , ut mon ab
fürde Tithonum in Cicadam
verfam fuiffe, Poëtæ fingant.
- A
!
1. T M o RT 1 s. 419
&
{!
C A N O N E S
mobiles de Duratione
Vitæ, & Forraa
Mortis.
C A N o N I.
N9; fitConfumptio,ni
.Y fi quod deperditum
fit de Corpore, tranfmi
gret in Corpus aliud.
E x p I. I c A T 1 o.
N# eft Rerum Im
teritus: Itaque quod ab
fumitur, aut evolat in Aerem,
aut recipitur in Corpus ali
quod Adjacens: Quare vide
fhus Arameain,aut Mufèam, aut
S 6 For
. 42o. H 1 sT o R I A V 1 Tae
]i
Formicam , in Eleétro , Mo
numento plus quam Regio,
fepultas , æternizari ; cum
tamen fint Res Tenerae , &
Diffipabiles. Verum non ad
eft Aér,in quem aliquid evo
let ; atque Subftantia Eleétri
cft tam Heterogenea, ut nihil
ex illis recipiat. Simile etiam
fore arbitramur , miffo Li
gno,aut Radice, aut ejufmodi,
in Argemtum Vivum. At Cera,
& Mel , & Gummi , habent fi
milem Operationcm, fed e
JParte tantum. -
.
E T M o RT 1 s. 42 1
C A N o N. I I. .
'Neft- omni Tangibili
Spiritus,Corpore craf
fiore obte&tus, & obfef
fus; Atq; ex eoOriginem
habet Confumptio & Dif
folutio.
Ex P 1 1 c A r 1 o.
UIllum Corptis nobis no
.N tum, hic in Superiore
ParteTerræ, Spiritu vacat; fi
ve per Attenuationem , &
Conco&ionem Caloris Cc
leftium , five alias, Ncque
enim Cava Rerum Tangibi
lium Vacuum recipiunt; fed
aut Aërem, aut Spiritum Rei
v. pro
422 H 1 sT o R i A V 1 T ae !
|
proprium. Spiritus autem ille
(de quo loquimur) non eft
Virtus aliqua, aut Emergia, aut
Emtelechia, aut Nyge ; $; pla
ne Corpus Tenué, Invifibilc;
attamen Locatum , Dimen
fum, Reale: Neque rurfùs
Spiritus ille Aereft, ( quem
admodum nec Succus LIvæ
cft Aqua)fed Corpus Tenue,
cognatum Aëri , at multum
ab eo diverfum : Partesau
tem Rei Craffiores (cum fint
Naturae Pigræ , ncc admo
dum Mobilis) per periodos
longas duraturæ forent: fed
Spiritus ille eft; qui turbat,&
illas fodicat, &fubruit, at
que Humidum Corporis,&
quicquid digerere póteft, in
novunn
E r Mo R r I s. 42 3
5-"
L
.:
',
?
novum Spiritum depraeda
tur; deindetam Spiritus Cor
poris præ-exiftens,quam no
viter Fa&us , fimul fenfim
evolant. Id optime oftendi
tur, in Dimimutione ?omderis,
Corporum Afefa&orum per
Perfpirationem. Neq; enim
quicquid emittitur, erat Spi
ritus , quando ponderaverat ;
neque mom Spiritus , quando
evolaverat.
C A N o N I II.
Q Piritus Emiffus defic
cat ; dctentus,& moli
ens int°, aut colliquat; aut
putrefacit; aut vivificat.
Ex
424 H i s r ο RI AV1Tae
Ex P L I c AT 1 o.
Uatuor funt Proceffus Spi
- ritus ; Ad Arefaítionem;
. ad Colliquationem ; ad Putrc
faítionem ; ad Generationem
Corporum. Arefaâio non cft
Optis propriufh'Spiritus , fed
Partium craffiorum poft emif
fum Spiritum : tum enim illæ
fe contrahunt , partim per
Fugam Vacui, partim per
unionem Homogeneorum:
Ut liquet in omnibus, quae
arefiunt per Ætatem ; Et
in ficcioribus Corporibus,
quæ deficcantur pcr Ignem,
ut Lateribus , Carbonibus, Pa
mibus. Colliquatio cft merum
Opus Spirituum ; Ncque fit
nifi Calore excitentur; tum
cnim
E T MoRT I s. 42;
:
!
enim Spiritus fe dilatantes,
neque tamen exeuntes , fe
infinuant, & perfunduntin
ter Partesά, ; Eafque
ipfàs reddunt Molles, & Fu
files; ut in Metallis , & Cera ;
Etenim Metalla, & alia Te
nacia, apta funt ad cohiben
dum Spiritum , ne excitatus
evolet. Putrefaétio eft Opus
Mixtum, Spiritus, & Partium
Craffiorum : • Etenim Spiritu
(qui Partes rei continebat,&
frænabat)partim emiffo,par
tim languefcente, omnia fol
vuntur , & redeunt in Hete
rogeneas fuas, five (fi placet)
Elementa fua ; Quod Spiritus
inerat Rei, congregatur ad
fe; (unde Putrefa£ta incipj;
e 11¢
426 HI s τ ο R Ι Α V 1 rae
effe gravis Odoris:) Oleofa ad
fe; (unde Putrefaéia habent
nonnihil Lævoris &Vnétuo
fitatis: ) Aquea itidem ad fe;
Faces ad fe ; (unde fit Confu
fio illa in Putrefaítis.) At Ge
neratio , five Vivificatio, eft
Opus itidem Mixtum Spiri
tus, & Partium crafforum ; fed
longe alio modo : Spiritus
enim totaliter detinetur, fed
tumet,& movetur localiter;
Partes autem Craffiores non
folvuntur,fed fequunturMo
tum Spiritus , atque ab eo,
quafi difflantur, &extrudun
tur in varias Figuras ; unde
fit illa Gemeratio , & OrganiX4
tio : Itaque femper fit vivifica
tio in Materia Temaci, & Lem
- tat ;
· · E r M o RT 1 s. - 427
ta ; atque etiam Sequaci , &c
AMolli; ut fimul & Spiritus fiat
Detentio ; atque etiam Cef
fio lenis Partium, prout eas
effingit Spiritus ; Atque hoc
cernitur in Materia,omnium
tam Vegetabilium, quam ami
nmalium ; five generentur ex
?utrefaétione,five ex Spermate;
In his enim omnibus, mani
feftiffime ccrnitur effe Ma
teria , difficilis ad Abrumpem
dum, facilis ad Cedendum.
C A N O N I-V.
N omnibus Animatâ
lduo funt Genera Spiri
ttzum,
428 Hi s T o R 1 AV 1 Tae
-
tuum ; Spiritus Mortua
les quales infunt Inani
matâ ; & Super-additus
Spiritus vitatù.
Ex P l 1 c A r 1 o.
I$ ante, diótum eft , ad -
Longævitatem procuran
dam, debere confidcrari Cor
pus Humamum, primo, ut Ima- •
mimatum , & Italimentatum;
Secundo, ut vfnimatum , &
Alimemtatum : Nam Prior
Confidcratio dat Leges de
Confùmptione;Sccunda de ße
paratione. Itaque noffe debe
mus, ineffe Humanis Carni
bus , Qffibus, AMembramis, 0r
ganis , dcniquc Partibus fin
gulis
E T M o R r 1 s. 429
**,
_i
`s intcrcipit ; quemadmodum
i
gulis , dum vivunt, in Sub-'
itantia earum perfufos, tales
Spiritus , quales infunt in hu
jufinodi Rcbus, Carme, 0ffe,
Membrana ; & cæteris, Sc
paratis , & Mortuis; quales
ctiam manent in Cadavere:At
Spiritus Vitalis , tametfi eos
regat , & quendam habeat
cum illis Confenfum,longe
alius eft ab ipfis: Integralis,&
per fe Conftans. Sunt autem
duo Difcrimina præcipua,in
tcr Spiritus Mortuales , &
Spiritus Vitales ; Alterü, quod
Spiritus Mortuales,minime fi
bi continuentur,fed fint tan
quam abfciffi , & circundati
Corpore craffiore, quod eos
Aër
43o H 1 s T o R 1 A V I r ae
Aer permixtus eft in Nive,
aut $puma. At Spiritus Vita
li, omnis fibi continuatur,per
quofdam Canales , per quos
permeat, nec totaliter inter
&ipitur. Atque hic $piritus,
etiam duplex eft ; AlterRa
mofus tantum, permeans Per
parvos Duiius , & tanquam
ILineas: alter habet etiam Cel
lam,utnon tantum fibiconti
nuetur, fed etiam congrege
tur in Spatio aliquo cavo, in
bene magna Quantitate, pro
Analogiâ Corporis; atquc in
iJa Cella eft Fons ßivulorum,
qui inde diducantur. Ea Cella
praecipuc eft in VentriculùCe
rebri, qui in Animalibus magis
Ignobilibtis angufti funt; adeo
* uU
E T M o RT 1 s. 431
ut videantur Spiritus per uni
verfum Corpus Fufi,potius quâ
Cellulati: Ut cernere eft, in
Serpentibus, Anguillis, AMußis,
quorü fingulæ Portiones abfcif
fæ moventur diu: Etiam Aves
diutius Capitibus avulfisfùb
fùltant;quoniá parva habeant
Capita, & parvas Cellas: At
Amimalia Nobiliora Venwriculos
eos habentampliores;Et ma
xime omnium Homo. Alterü
Difcrimen inter Spiritus eft ;
quod Spiritus vitalis nonnullâ
habeat Incenfioncm , atque fit
tanquam Aura Compofita ex
Flamma,& Aere; quemadmo
dum Succi Amimalium ha
beant & , Oleum, & Aquam.
At illa Incenfio , peculiares
prae
432. H 1 s T o R I A V 1 T ae
præbet Motus,& Facnltates;
Etenim & Fumus Inflamma
bilis , etiam ante Flammam
conceptam, Calidus eft, Te
nuis, Mobilis ; Et tamen
alia Res eft, poftquam fa&ta
fit Flamma ; At Incenfio Spiri
tuum Vitalium , multis parti
bus lenior eft,quam molliffi
ma Flamma ex Spiritu Vimi,aut
alias; Atque infuper mixta
eft ex magna parte, cum Sub
flantia Aérea ; ut fit & Flam
mee , & Aereæ Natura Myfle
??!}}}.
CA
--;
' E r Mo R t 1 s. 433
—- —————————-—-—-—-
C A N o N V.
A#*; Maturales
funt propriePartium
fingularum, fed Spiritu,
vitalù easexcitat,&acuit.
E x P 1 1 cAT 1 o.
- Ctiones five Funâiones,AÉ fünt in fingulis
Membri , Naturam ipfórum
Membrorum fequuntuf; (At.
traäio, Retentio, @igeffio ,AT
fmilatio, Separatio , Excretio,
Perffiratio, etiam senfùs ipfe;)
pro . Proprietate organd.
rum fingulòrum, (Stomachi,
Iecori* , Cordis, Splenis, Fellis,
- cere
434 H 1 s r o R 1 A V 1 Tae
Cerebri,0culi, Aeuris,& cætero
rum.) Neque tamen ulla , ex
ipfisAäionibus,unquama&uá
tâ foret,nifi exvigore,& præ
fentia Spiritus vitalis,& Caloris
ejus ; Quemadmodum nec
Ferrum aliud Ferrumattra&u-
rum foret , nifi excitaretur à
AMagnete ; Neque Ovum un
quam fœcundum foret , nifi
Subffamtia Famelle aétuata
fuiffet ab Imitu Maris.
C A N o N. V I.
SPiritus MortualesAeri
proxime cöfubftantia
lesfunt ; Spiritus vitales
magis acceduut ad Sub
ftan
s r M o RT 1 s. 43 ;
--------
ftantiam Flammæ.
` Ex p 1 1 c A r 1 o.
Eę Camomi, quarti
'præcedentis , eft etiam
Declaratio Camomi, prefen
tü ; Verum infuper hinc fit,
ut quæcunque fint Pinguia,
& Oleofa , diu maneaiit in
Effe fuo ; Neque enim Aer
illa multum vellicat, neque
illa etiam ipfà cum Aere
cgnjungimultum defiderant,
Illud autem prorfüs' va$
num eft , quod Flamma fit
Aer Accenfu , cum Flamma
& Aer, non minus Hetero
genea fint , quam oleum &
4qua. Quod vero dicitur in
.. - - T 2 C4
436 Hist o xi AV 1 rae
öanone, quod spiritus vitales
magis accedantâdSubftantiam
Flänma ; Illud intelligen
dum eft, quod magis hocfa
ciant, quam Spiritus Mortu*-
les;non quod magis fint Flam
mei, quam Aerii.
CAN o N V II.
S#; Defideria duo
funt; Unumfe Multi
plicandi; AlterumExeun
Âli,& fe Congre andi cum;
fuis Connaîurâlibus.
E x p 1 1 c A t 1 o. •
Ij"£j canon de Spiri
tibus Mortualibus ; Etenim.
quoad Defiderium fecundanis
- - Spiri*
■ r M o R r i s. 437
:
.
Spiritus Vitalis Exitum ècô
Pore fùo maxime exhorret ;
neque enim invenit commatu
*alia hic inProximo.Ruitfor
tein Occurfùm Rei Defide
gabilis, ad Extima Corporis
füi; fed Egreffum, ut diâum
sft, fugit: Verum de spiriti
$us. Mortualibus , utrunque
pefiderium tenet. Quod 'ad
primum enim attinet, Omiiis
Spiritus inter craffiora locatus,
mom feliciter habitat ; Itaque.
cum Simile fùi non inveniat.
so magis Simile fui creat, &
facit, in tali Solitudine pofi
tus ; & ftrenue laborat,ut fe
multiplicet,& Volatile Craf
fiorum depredetur, ut augea
tur füo Quamto. Quod vero
T 3 ad
438 His rox 1 A V1 T ae
ad fecundum , Defiderium E.
volandi, & fe in Aerem reci
piendi ; Certum eft omnia
Tenuia, (quæ femper funt
Mobilia)adfui fimiliàin pro
ximo libenter ferri; ut ßulla
Aquæ fertur ad ßullam, Flami
ma ad Flammam: At multo
magis hoc fit, in Evolatione
Spiritus in Aerem ambientem;
uia non fertur ad Particulam
Ä fimilem ; fed etiam tan
quam ad Globum Commatura*
liumfuorum. Atillud interim
notandum : quod Exitus, &
Evolatio Spiritus,in Aerem,eft
duplicata A&io ; partim ex
Appetitu Spiritus , partim ex
4ppetitu 4erù;Aerenim com
munis tanquam Res indigens
- eft,
E r Mo R rts. 439
1)
¢
{%
*
;
<eft,atqueomnia avidearripit;
Σpiritus, Odores, Radios, Somos,
& alia.
CA N o N VIII.
Síit: detentur , fi
aliü Spiritum gignen
di Copiam non habeat,
etiam Craffiora intenerat.
E x P l 1 c A r 1 o.
Emeratio movi Spiritus non
\_> fit nifi fuper ea,quæfùnt
in Gradu ad Spiritum , pro
piore: qualia funt Humida.
Itaque fi Partes Craffiores (in
ter quas verfàtur Spiritus)
fint in Gradu remotiore,
!icet Spiritus eas conficere nö
poffit , tafnen (quod poteft)
4. CaS.
44o H 1s T o R 1 AV1rae }
eas labefa&at , &emollit, &
fundit;ut cum Quantum fuíí
, augere non poffit, tamenha
bitet laxius,& inter ea degat,
quæ fint magis Amica: Ifte
autem Aphorifimus, ad Finem
noftrum;admodum utilis eft;
quia innuit ad Intemerationem
partium Obftinatarum » per
Detemtionem Spiritus•
CA N o N I X.
Nteneratio Partium
1Duriorumbcneproce
dit , cum Spiritus nec
evolet,nec generet,
ÈX
.
* r Morr i s. 44i
Ex p L1 c A r 1 o.
IÉ Canon folvit Nodum&
Difficultatem in operatione
Intemerandi, per Detemtionem;
Spiritus: Si enim Spiritus non
emiffus depraedetur omnia
intus,nil fit Lucriad Intenera.
tionem Partium , in Effe fùo;
fed potius folvuntur illæ, &
corrumpuntur. Itaque una
cum Detemtiomerefrigeraride.
bent Spiritus, & aftringi, ne
fint nimis A&tivi.
C A N o n X.
Cff, Spiritur, ad /?-
riditatem Corporis,
debet effe Ägbußus, non
-Acrā.
T. ς ` E x,
14, H rs* oamA vitae
, E x P l I c Ar 1 o • '
ty Tiam ifte Canon pertinet
ILad fòlvendum Nodum
fùpradi&um , fed longe la
tiùs patet ; Defcribit enim,
qualis debeat effe Tempera
menti Calor in Corpore ad
Longævitatem; Hoc vero u
tile éft,five Spiritus detinean
tur,five non;Utcunqueenim
talis debet effe calor Spiri
'tuum , ut vertat fe potius in
Dura , quam depraedetur
AMollia; Alterum enim defic
cat, alterum intenerat, Quin
etiam, eadem Res valet ad
Alimentationem bene perfici
endam ; talis enim Calor op
time excitat Facultatem Affi
· · - fmilam
E t Mo R r 1 s. ; 443
milandi , atque una optime
præparat Materiam ad Affimi
lamdum. Proprietates autem
hujufmodi Caloris , tales effe
debent 5 Primo ut Tardus fit,
nec Subito calefaciat:Secuh
do, ut non fit admodum Im
temfùs, fed Mediocris: Tertio,
ut fit Æqualis,non Imcompofi
tus , fcilicet fe Intendens, &
Plemittens: Quarto,ut fi in
veniat Calor ifte, quod ei re
fiftat, non facile faffocetur,aut
langueat. Subtilis admodum
hæc 0peratio ; fed cum fit ex
UItiliffimis,nó deferenda eft.
Nos vero in ßemediis(quæ ad
indendú SpiritibusCalorem Ro
buffum,five eum,quem voca
mus Fabrilem,non Prædatorii,
T 6 pro
444 H isr on1AV1££ropofuimus ! huic Rei ali
qua ex Parte fatisfecimus.C A N o N XI.
SÉt. Denfatio in
Subftantia fua,valet ad
Longævitatem.
. Ex P l 1 c A T 1 o.
Ubordinatus eft Canon ad
Præcedentem;EtenimSpi
ritus Demfiorfufcipit omnes il
las quatuor Caloris Proprieta
tes ,'quas diximus. Modiau
tem Demfationis, in Prima ex
decem operationibus haben
IUIf.
C A
!
. ■ r M o R r i s. 445
$i
Σ
C Ano n X I I.
S£itig in Magna £o
pia&magisfeftinat ad
Exitum, & magis depræ
datur,quam in Exigua.
E x P L 1 eAT I o.
CĘ eft per fe Camom
ifte,cum Quamtumipfum
regulariter augeat Virtutem ;
Atq; cernere eft in Flammis,
quód quanto fuerint majo
res, tanto & erumpant for
tius, & abfumant celerius.
Itaque nimia Copia, aut Tur
gefëntia Spiritus, prorfus no
3et Longævitati: Nequeam
plior eß optanda copia Spiri
fflf/fm,
446 H 1 s T o R 1 A vir*
tuum quam quae MuniisVitæ,
& bonæ Reparationis Mini
fterio fùfficiat.
C A N o N XIII. .
S# aequaliter per
•2fufiu,minusfeftinât ad
exitum, & minus depræ
datur, quam impariter lo
£4ttt£.
Ex P L 1 c A r 1 o.
NOn folum copia spirituá
fecundum Totum, Du
rationi Rerum obeft, fed et
iam eadem Copia, minus re
fracta, fimiliter obeft. Itaque
quo magis fuerit spiritus com
mimuttis, & per Minima infi
nuatus
* T * r M oR'r I s. 447
nuatus , eo depraedatur mi
nus. Diffolutio enim incipità
Parte , ubi spiritus eft laxior;
Itaque & Exercitatio,& Frica
tiones, Longævitati multum
conferunt:Agitatio enim opti
mecomminuit,&commifcet
Res per Minima.
C A N o N XIV. ' .
M?j; Spirituum In
ordinatus, &Subful
torius magis properat ad.
Exitum,& magis depræ
datur, quam Conftans ,&
Æqualiì.
Ex
448 H1stox i à Vitae |
\, E x P l I c A r I o.
I$ Inanimatis tenet ifte Ca
non certo; Inæqualitas enim
0iffolutionis Mater ; In Amint4
tiívero,(quia non folum fpe
&atur confùmptio,fed Reparae
tio: ßeparatio autem procedit
per Rérum Appetitus: Appeti
tus rurfus acuitur per Varieta
tem)non tenet rigide;fcde9
ufqüe tamen recipienduscft,
ut varietauiftapotius fit Alter
matio, quam confufio , & tan
quam conftans inInconftan
[13
CA
i
■ r Mo xr 1 s. 349
C A N o N XV.
Piritu, in £orpore £om
pagis folide, detinetur
licet invitus.
Ex P 1 1 c A r 1 o.
Mnia Solutionem conti
nuitatü fuae exhorrent;
attamen pro Modo Denfita
tis, aut Tenuitatis fuae. Et
enim, quoCorpora funtma
gis Tenuia, eo in minores,&g# Meatus fe com
lipelli patiuntur: Itaque Aqua
fubintrabit Meatum, quem
non fubintrabit. Pulvi ; Aer
etiam,quem non fubintrabit
Aqua; Quin Flamma, & Spi
?!f!\,
45o H 1 s T o RIAV1Tae
ritus, quem non fubintrabit
Aer. Veruntamen eft hujuf
ce rei aliquis Terminus;Ne
que enim $piritus in tantum
Defiderio exeundi laborat,
ut patiatur fe difcontinuari
nimis, & in nimis ar&os Po
ros, aut Meatus agi ; Itaque
f Spiritus Corpore @uro, äut
etiam Vmétuofo » & Tenaci,
(quod non facile dividitur)
circumdetur, plane conftrin
gitur, & tanquam incarcera
tur,& Appetitum exeundi poft
habet;Quarevidemus Metal-.
la, & Lapides longo Ævo ege
re, ut exeat Spiritus; nifi aut
Spiritus Igne excitetur , aut
Partes craffiores Aquis cor
rodentibus , & Fortibus disjun
- gan
E r M o R r 1 s. 4; 1
1!
.
gantur. Similis eft Ratio Te
macium , qualia funt Gummi,
' nifi quod leniore Calore fol
vantur. Itaque Succi Corporis
, Duri, Cutü Confiri£ta , &fimi
lia, (quæ procurantur ab Ali
2memtorum Siccitate, & Exerci
tatione, & Aeris Frigore) utilia
funt ad Longævitatem ; quia
Clauftra circundant Spiritui
aróta, ne excat.
C a N o N XVI.
I` 0leofir, & Pinguibus
detinetur Spiritur li
benter, licet non fintTe
nacia.
E x P L 1 c AT 1 o.
Piritus , fi nec à Corpo
ris circumdati Antipathia
$. irri
4; H 1 s ro πτA Vitae
irriretur, nec à Corporis ni
miasimilitudine pafcatur, nec
à corpore Externo follicitetur,
aut provocetur , non tumul
tuatur multum ad Exeundú:
Quæ omnia Oleofis defùnt;
Nam nec tam Spiritui Infeffa
fùnt,quá dura ; ncc tam Pro
pinqua,quam Aquea ; nec cum
Aere ambiente bene confen
tiunt.,
C a N o N XVI I.
Volatio cita Humorú
Aquei, confervat diu
tius oleofum in Effe fuo.
Ex p t. I c A r 1 o.
Iximus 4quea , utpote
Aeri confubflantialia,
citius
Ε τ M o R r 1 s. 4; 3
3
I.
n.
!
——-—---—-——
-
citius evolare, oleofa tardiùí,
ut cum Aere minus confcn
tientia: At cum Humidum
$trumque plerifque Corpori
bus infit, evefiit ut Ajueum
vcluti prodat Oleofùm : Nam
illud fenfim exiefis, hoc et
iam afportat.Itaque nil magis
juvat ad Corporum Confér
vationem , quam Siccatio Le
mis , quae Humorem Aqueum
expirare faciat , nec oleofùm '
follicitet, tum enim oleofum
fruitur Natura fua ; Neque
hoc fpe&at ad inhibendàm
Putredinem, (licet etiam &
`illud fequatur) fedad confer
vandam Viriditatem. Hinc fit
- ut Fricationes molles , & Exer
citationes Moderata, ad ?erffi
- 1^4t!©•
454 H i s τ ο R 1 A V1tae \
!
rationem potius quam ad Su
dorem,Longevitati plurimum
conferant.
C a N o N XVIII.
. A£ exclufus confert
ad Longævitatem, fi
aliis Incommodâ caveas.
Ex p L 1 c A T I O.
D Iximus paulo ante, Evo
lationem Spiritus effe A
&ionem duplicatam, ex Ap
petitu Spiritus , & Aerü. Qua
re fi altera tollatur,haud pa
rum proficitur; Id quod ex
Inunáionibus praecipue expe
&tari debet. attamen hocfe
quuntur varia Incommoda ;
qui
I.
E r M o R τ 1 s. 45;
quibus quomodo fubvenia
tur,in Operatione fecunda ex
decem , annotavimus.
C A N e N XIX.
PiriturIuveniler Seni
li Corpori inditi,Natu
ram compendio retro
vertere poffunt.
Ex P 1 1 c A r 1 o.
N£j;Spirituum eftquafi
ßota fùprema, quae alias
ßøtas in Corpore Humano
circumagit. Itaq; illa in Imtem
tioneLongævitatis,prima po
ni debet. Huc accedit, quod
facilior,&magis expeditaVia
patet ad alterandos spiritus,
quam
456 H 1 s r o r. 1 aV 1Tae
quam ad alia.Etenim duplex
èft Operatio fuper Spiritu;
Alterâ per Alimenta, quæ cft !
Tarda , &tanquam per Cir
cuitum ; Altera (& illa Ge
mina)quæ eft Subita,& Spiri
tu reéta petit. Nempe per
Vapores; Aut per Affeäus.
C A N o N XX.
S J^cci Corporis fubdari,
& rofcidi, faciunt ad
Longævitatem.
`E x P 1. 1 car I o.
R£? perfpicua eft, cum
antea pofuerimus £ura,
& Qleofà, five ßofcida, ægrius
diffipari. Illud ameniat;
- c.
s T M o R r 1 s. 4;?
;
eft (ficut etiam in operatiîe
Decima notavimus j quod
8uccus Subdurus minusaî
bilis eft , fèd eft fimul mifius
£eparabili. Itaque commo.
4um cum Incommodo conjun
€tum eft: Neque poffit pro
- jíí aliquod Magmale per
oc praeftari; At Succus £óßi
dus utrique Rei fàtisfacit;îta- '
gue diligentius huic incum
bendum.
“C A N o N XXI. •
Uicquid Tenuitate
penetrat, neque ta
mcn 4crimonia rodit,gi
gnit Succo* Rofcidor.
v EX
458 H 1 s τ ο κ r a vitae |
Ex P L I c A r I o.
- C£t; ifte magis difficilis
- eft Praética,quam Intel
lectu : Manifestum eft enim,
- quicquid bene penetrat , fed
*amen cum Stimulo,aut 1)ente,
(quilia fùnt omnia 4aria , &
Acid* relinquere,ubicunque
- tranfit, Veftigium nonnul
lum Siccitatis,& Divulfionis,ut
Saccos induret, Partes convel
at; At contra,quæ penetrant
mera Tehuitate, tanquam fur
tim, &infinuative,abfq; vio
lentis, irrorare, & irrigare in
tranfitu. De his in Operatiomi
bus quarta, & feptima, haud
pauca defcripfimus.
CA
- E r Mo R r 1 s. 4J9
.
£
?
.
CA N o N XXII.
- A Sfimilatio optimefit
ceffante omni Motu
locali. -
E x P L 1 c AT 1 o.
UInc Camonem , in com
mentatione ad Operatio
mem o&avam, fàtis explicavi
1YnllS.
C a N o N XXIII.
• A Limentatio per Ex
-terius, aut falté non
per Stomachum, LQngæ
vitati utiliffima , fi fieri
poffit. - -
- - V 2 Fx
46o H 1 s r οκ 1 AV ttae
. Ex P L I c A T I O.
<Idemus ormnia, quae per
7\utritionem peraguntur,
fieri per longas Ambages;
quæ vero per Amplexus fimi
lium, (uffit in Infufionibus)
non longam requirereMo
ram : Ităqueutiliffima foret
Alimentatió per Exterius : at
que eo magis, quod deciduæ
fint Facultates ' Comcoitionum
fub Seneâute. Quamobrem fi
po(fint effe Njtritiones aliae
Auxiliares, per ßalneationes,
Pmétiones, aut etiam per Cly
feria, Conjunéfa poffint profi
cere, quae Singula minus va
leant.
CA
]
s r Mo R r 1 s. 461
niant.
CA N o N XXIV.
YYBi Concoàio debilis
* V eft ad Extrufionem
Alimenti , ibi Exteriora
confortari debent ad E
vocationem Alimenti.
E x P L I c A T 1 o.
IN% eft hoc,quodin ifto
Q4mome proponitur, ea
dem Res cum Præcedente ;
Aliud enim eft , fi Alimemtum
Exterius intro trahatur,aliud,
fiAlimemtum Imterius extra tra
hatur; At in hoc concurrunr,
quod Debilitati Comcoäionum
Interiorum , alia Via fubve
V 3 CA
46. Hi s τ ο R i A vitae
C a N o N XXV.'
OMnis fubita Renova
tio Corporis fit, aut
per Spiritus; aut perMa
laciffationer.
P x P L 1 c A T I O.
D$ fùnt in Corpore,
spiritus &. Partes ; Ad
utrunque;longa via pervcni
tur per Nutritionem ; At viæ
breves ad Spiritus per Vapo
res, & Affeétus ; & ad ?artes,
per Malaciffationes. lllud au
tem paulo attentius notan
dum , quod nullo modo
confundimus Alimentationem
per Exterius , cum Mala
diffatione ; neque enim Inten
t1o
: E T 'M o R T 1 s. * 463 «
p.
.
•
tio eft Malatiffationis, ut nu
triat Partes ; fed tantum ut
eas reddat magis idoneas ad ;
mutriendum.
• C a N o N xxvi. .
N M Alaciffàtio fit , pcr
V1. Confubfiant;alia ,
Imprimentia,&0ccluden
tia. - -
Ex P 1 1 c A r I o.
MAnifefta Ratio eft ;
quod Comfubffamtialia
proprie malaciffent ; Impri
. mentia deducant ; Occludemtia
retineant , & Perfpirationem,
quæ eft Motus Malaciffationi
oppofitus, cohibeát. Itaq;(ut *
. V 4 1{A
p.
%64 H 1 sτ ο R 1AV1rae
in operatione Nona defcripfi
mus) Malaciffatio fimul bene
fieri non p9teft , fed per Se
riem, & Ordinem. Primum
excludendo. Liquorem , pcr
Spiffamenta: quia extranea &
craffà Infufio non bene coa
gmentet Corpus; fubtiledc
bet effe, & ex Vaporisgene
re, quodintrat. Secundo Im
temerando, per Comfenfùm Con
fubffamtialium : Corpora enim
ad Taétum eorum, quæ val
de confentiunt, fe aperiunt,
& Poroslaxant. Tertio, Im
primentia Vehicula funt , &
nonnihil Confubftantialia
ingulcant; & Mixtura lenitcr
4/fringentium, Perffirationem
intcrim paululum cohibet.
At
1
!
I.
sT Mo RT 1 s. 46;
;
At fequitur quarto loco Má.
gna illa Affriitio & Claufira
per Emplaftrationem;& poftea
gradatim per Inumétiomem;do.
nec Malacum vertatur in Sol;.
dhm,ut fuo loco diximus.
C A N o N XXV I I.
C }&#; Renovatio Kg
parabilium , irrigat
etiam minus Reparabilia.
Ex P l 1 c A T 1 o.
'TNIximus in Aditu ipfo
Hiftoriæ hujus, Eam éffè
Viam Mortis , quod magis
ßeparabilia, in confortio mi
nus ßeparabilium intereant ;
V ; tJt.
w
466 H 1 s T o R I A V 1 t ae
ut totis viribus,in Reparatione
hujufmodi Partium minus Re
parabilium , fit exudandum ;
itaq; admoniti Ariftotelis Ob
fervatione de Plamtis, quod
{cilicet , Novitas ßamorum
Trumcum ipfùm im tranfitu refi
ciat; fimilemRationem fore
arbitrati fumus, fi fæpe repa
rentur Carnes, & Sanguis in
corpore Humano; ut 'imde
ipfà òffa,& Membram e, & rcli
qua, quæ Natura minus funt.
ßeparabilia,partim per Tran
fitum alacrem Succorum, par
tim per Veftitum illum no
vum Carmium &Sanguini Re
centiorum, irrigentur,& rc
J)OVCntur.
C A
E T M o R r 1 s.. 467
C A N o N XXV I II.
P#ÊnOn
l\tranfit per Stomachz,
utilis ad Longævitatem.
Ex P L 1 c A T I o.
R Atio prgfto eft,quiacum
Refrigeratio non Tempe
rata , fed Potens (præfertim
Sanguinis)ad vitam Longam
fit præcipue neceffària ; óm
nino hoc non fieri poffit per
intus, quantum opus eft,abf- .
que Deftructione Stomachi,
& Vifúerum. -
CA N o N XXI X.
C 0mplicatio illa,quod
tam Confumptio, quâ
X£
468 H i s τ ο R 1 A V1Tae
Reparatio, {int Caloris 0
ía, maximum eft Ob
%taculum ad Longævita
tem. -
E x p L I c A T I O·
Eßruuntur fere omnia
Magna Opera à \*tt**
m Compliatis; éum quod alia
Ratioiie juvet, alia noccat5
Atque hic librato Iudicio, %
fagaci Pra&ica opus eft: Id
nos, quantum res perrmitgt;
& in præfentia occurrit , fe
cimus; Separando Calores ße
nignos à Nocivis ; & ea • quae
ad utrunque faciunt.-
C A
!
E r M o RT 1 s. 469
CAN o N XXX.
J/ratio Morborütem
porariis egetMedici
má;atLongævitas vitae cx
pc&anda eft à Diaetis.
E x P L 1 c A T I o.
Qj ex Accidente fuper
veniunt, fublatis Cauffs
defifiunt ; At Curfùs Naturæ
Continuus, inftar Fluvii la
bentis, etiam continua indi-…
get Remigatione, aut Kelifica
iione in adverfum : Itaque
operandum eft , regulariter
per Diaetas. (Diete autem ge
inere duplices funt ; DieteSta
ta, quæ certis temporibus;&
Dtæté
47o H i sr o R r A V 1 rae
Diata Familiaris, quæ in vi&u
quotidiano ufurpari debet:
Potentiores autem funt, ®i<-
tae Statæ, id eft,Series Reme
diorum ad Tempus: Etenim
quæ tanta Virtute pollent,ut
naturam retro vertere vale- .
ant,fortiora funt plerunque,
& magis fubito alterantia,
quam quæ familiariter in U
fum recipi tuto poffint. At
que in ßemediis noftris Inten
tiomalibus, tres tantum Diaetas
Statas reperias; Diaetam Opia
tam ; ©ietam Malaciffamtem;
& Diaetam Emaciamtem , &
Renovantem. At inter ea,
quæad @iætam Familiarem, &•
Viótum quotidiamum praefcrip
ta à nobis fünt, efficaciffirha
funt
* E t M o R r 1 s. 47 1
'.
—- -----
fùnt haec,qu£ fcquuntur;quæ
etiam validitatem Diaetarum
Statarum fere æquant : Ni
trum , & Subordinata ad Ni
trum , ßegimem Affeétuum , &
Studiorum Gemus ; ßefrigeria,
quæ non tranfeunt per Sto
?machum 5 Potus Rofcidamtes;
Perfperfio Sanguimis cum A4a- .
teria Frimiore, ut Margaritis,
Lignis ; Imumëtiomes debitæ , ad
cohibendum Aerem, & De
tentionem Spirituum; Calefa
ętoria per Exterius , tempore
Affimilationis poft fommtim ;
Cautio de iis , quæ incendunt ,
spiritum, induntque ei calo
rem acrem, ut de Vimis , & A- :
romatibus ; & Vfus Modera
tus , & Tempeftivus eorum,
quæ
472 H 1 s r o R 1 AV 1 rae
quæ indunt Spiritibus Calo
' rem Robuftum,ut Croci, Na
furtii, Allii, Enulae , Opiatorum
Compofitorum.
C A N o N XXX I.
Piritus vivus Interitâ
patitur immediate, cú
deftituitur aut Motu; aut
Refrigerio; aut Alimento.
E x P L 1 c A T 1 o.
TUnt hæc fcilicet illa tria,
quæ fuperius vocavimus
4triola Mortis ; Suntque
?affiones spiritus propriæ, T&
immediatæ. Eténimi Organa
Qmnia partium Principalium
. ferviunt, ut hæc tria officia,
præ
; . ET M o Rr 1 s. 47;
;
.
--------
praeftentur : Et rurfùs, Oin…
nis Pefruitio organorum, quæ
eft Lethifera, eo rem dedu
citaut unum, aut plura ex his
tribus deficiant. Itaque alia
omnia fùnt diverfæ viæ ad
Mortem;fedin hgc definunt.
Fabrica autem Partium Orga
mum Spiritus eft; quemadrio
dum & ille , Anima rationa
lij quae Incorporea eft &Di
vina.
C A N oN XX X I I.
lamma SubftantiaMo.
mentanea eft: Aer Fi.
xa; Spiritus Vávi in Ani
malibus,media eft Ratio.
Ex
' •
474 H 1 s τ ο R i A v 1 rae -
Ex P L 1 c A r 1 o.
Rj; eft hæc& altioris In
Ndagationis , & Longio
ris Explicationis, quam fà
ciat ad Imquifitiomem præfen
tem.Sciendum interim Flam
mam continenter generari,
& extingui;ut perSucceffio
nem tantum continuetur.Aer
autem Corpus fixum eft,nec
folvitur ; licet enim Aer ex
Humido Aqueo Novum Ae
rem gignat; tamen vetus Aer
nihilominus manet ; unde fit
Super-omeratio illa Aeris ; de
quo diximus in Titulo de Ven
tit. At Spiritus, utriufque Na
turæ particeps eft , & Flami
tmeæ, & Aeere.e; quemadmo
dum
.
-
.
E r M o R r 1 s. 47;
dum & Fomites ejus , funt.
Oleum, quod eft Homogene
um Flamma ; & Aer, qui eft*
Homogeneus Aqua. Spiritus
enim non nutritur ex Oleofo
Simplici , neque ex Aqueo
Simplici, fed ex utroque: at
que licet nec Aer cum Flam
ma , nec Oleumcum Aqtia be- *
ne componantur,tamen fàtis
conveniunt in Mifto. Etiam, :
Spiritus habet ex Aerefaciles
fuas & delicatas Impreffìomes,
& Receptiones; A Flamma au
tem,Nobiles fuos, & Poten
tes Motus , & Aëtivitates. Si
militer etiam Duratio Spiri
tus Res compofita eft , nec
tam momentaneæ, quam
Flammæ, nec tamen tam fixa,
quam
476 H i sr. V. &M.
quam Aeri ; Atque eo magis
non fequitur rationes Flam
mie, quod Flamma etiam ipfâ
extinguitur per Accidens;
nempe à Contrariis , & De
ftruentibus circumfufis ;
quam caufàm &neceffitatem
non habct pariter $piritus.
Reparatur autem Spiritus ex
Sanguine vivido , & Florido
Arteriarum exilium , quæ in
finuantur in Cerebrum;Sed fit
Reparatio ifta fuo modo,de
quo nuncnon eft
Sermo.
F I N I S,
©
IN
I N D E X
…
A L P H A B E T I C UI S,
t.
I.
Abfolutiffimilibri qua mate
riamÉ verba abfolu
tiffime comple
άens.
A.
A. Bramus pifcit. 9t
- Abßergentia, - 29 m.
4bfumptio humidi. Vide Deficcatio.
Abfynthites potua, 318
Academicorum Philofophia. 137
-Acanthu4 temtemaria. 36
.Accipiter. 83
-Acedo,putrefaäioni, gemus. 25z
Acida. 3o7, 3o8,458
-Acria. 245, 3o7»3o8,458
Aâiones naturales. 433
-Admirationis affeéfu. 259
aegyptiorum vit« ffatia. 12.o
Æquinoâialis lineæ conditio. 16;
4är. 43. ffiritum condenfans. 233,
fomes
I N D E xs -
fomes fpiritu.475.globus conna
turalium fpiritua. 448
4ër aquaveambiens corporautrum
* * magis noceat ? - 89
Aër mimis calidus, mors. - 388 .
Aër craffior flammâ & ffiritu; te
mutor aqua. 449
Aêr cumflammâ& $piritu compa
tragttgp. 473
.Aër,flamma; diverfa, ut oleum, 4•
qua. - , 435
Aër im mive &• ffumâ. 43o
Aër pradatorius. 163. exclwfu.271.
27;. 454. fubffamtia fixa. 4oo
Aëris bomitas. 5.7.32.8. confubftan
tiale,aquetem. 452. mutatio4**•
tenua utilis moxiave ? z88.falu
britas ; &• eius experimenta.167.
«qualitas, & mutatio.168.fi per
omeratio, unde ? 474
AEtas, quid ? 44. longa ex antris &
fpelumcis. . 1.73
Ætate proveáorum umius temporis
catalogus. 132.1}}
~Aetates animalium am decurfu.fè
cul*•
I Ν D Ε x.
-----------.— --——
*
i;
culorum. decurtemtur ? 16o. I 6r
I 69 -
AEtates hominis ante diluvium, 111
poft. 113. tempore captivitatis Ba
bylonica.119. apud ethnicos. 111
Æthiopia. 167
Affeâibus multum dominatur os
vemtriculi. ' 2. 69
Affeéfus animorum fenilis & juve
milis. 4 i 4.
Affèâus monmulli faciunt ad calo
rem robuftum. 2.47
Affeétuum via,brevis. 456.462.
Affeétuum ratie. 155. 256
-Africa. 1 64.
Agefilai Spartami «tas. I 2. 4.
Agitatio comminuit ffiritus, 447
Alimentare. ad alimemtamdum po
tentia, . 399
Alimentatio.441.720/2 per ßomachii
fed per exterius, quamam ? 459.per clyfferia. I l 1
Aiimentationis aâiones, 1o8. Diff?-
rentia &* hißoria. 98.Io4
Alimenti abfiimptio, $piritus vivi
- optus.
I N D Ε k.
öpus. 396
alimenti quamtitam , quonam abit
tota ?quum momtota excernafMf,
meque omne reliquam conversa
tuf im fuccos &fubßantiam cor
poris. 397
Aiimemti renovatio,quotidiama.394
triduama. 595
-Alimenti tempus. 399
Alimentorum ratio. 3 o o. via &
tranfìtua. uo7
.Aloë. - 31*.
-Alpes, 265
-Alteratio fpirituum. 264
-Altermatio. 448
-Alvus ventris. 179
Amatus difcipulum ; Ioannes 4po
ftolus. - 139
-Ambragrjfia, cordiale. 193
Ambra, opiati/ecumdarii, 23o. //*
infìgnis. • 231
.Amor. * t8
.Amachoretarum vitas. 174
Amacreontis poetæ æta*. 113
Amaftafii Dicori imperatoris ater.
1 38 L{maro
i
I N D e x.
2.
2(mdramama , i. Spartam4 mulieres.
172.
4nglicagems,vivax. 158
4nguilla pißis. 9I
4mguillarum quare/ciffarum partes
diutius moveantur? 4o3. 4; f
Anguftiatio. 68
4nhelita detemtio. 129,tempus.39o.
im amimalibu4. 39o
-Amicii Iuffimiami «tau. 138
-4mimaliumhißoria &• «tates. 7r
4mimalium &• plantarum difcri
mem quoad alimentationem &.
?e/20*V4ft072e^. 39
4nima rationalis, unde&• queifùb
ßßat ? 394.
-Amim4 rationalis organum. . 47;
Amimi periodi. 41O
-Amfer. 84.93
-Amthropophagi. 1 o5
-Antoniu3,cænobitarum primus.142.
4ntonius Maß, medicum Augußi
Cæfaris. . 136
Amtrorum vitae. 2.72.273
Apenmimta. - m 65
X. Ape
' ' I N b í x. '
Aperientia. 191. -
Apes per hyemem dormiunt. 151
Apollonius. » 6o. cemtemariu4. 148.
cum avo triginta & centum am- .
mortem. \. 1 4 9
Apopleáici, refufcitandù remedia.
4o6
Appius Cæcus. ryo
Appetitus acuiturper varietatê448
Appetitus novorum utiframamdua?
* 263
Appetitus $piritus,& aëris. 438
Aqua 3o.adpotum. 3oi,351 •
Aqua an aër corpora ambiens plus
fm0ceat. 89
Aqua temuiorpulvere, craffior aëre.
449
Aqua errhina odora. 331. 331
Ajua ardentes & chymica pro/ori
pt&. 1 95
Aquæ deficcantes. 46
Aquarum fiillaticiarum reäus u
fus. 13O
Aquea, aëri confubßantialia. 451
2 q'uila. 8z.9;
4qnile
a.
I w p e *. '
4quilæ &• Prifcilla, apoftolorum co
adjutorum,ataa. * I 4I
Aramea in eleάro. 419
Arbores.18,36,38. oäingentenaria,
37. feracitas &• produâio atatù
earum, j6. imtemeratio. 57
4rcadum vita fpatia. 12. 1. ! 47
-Arcadia. 1 65.157
4refaâio.41. 4. Vide Deficcatio.
-Argamthomiua Gadium rex. 146
4rgeatum vivum. 1 6. am quorum- .
dam corporum momumentum, ut
eleérumformica, effe poffit ? 41o
Arißotelica Philofophia vapulat.
187. 414
Aroma frigidum,nitrum. 234
4romatum &• mitri collatio. 238
Aromata aëria &• mordacia profcri
bumtur. 196
4rtaxerxis Perf& ata*. . . 12.4
Artefii alieno viventis halitu feu
fpiritufabula. 2. O1
4rvum fuo gramo haud comferem
* dum. 1 O6
Afimi «tas. 76
X z. Afinius
I N D s x,
Afinius Pollio. 15f
Asperfiolevis. 2.81.2.93
Affimilatio nutrimentorum. 356,
36o,44». quando optima ? 439
Afiringentia.276. qua & occluden
tia. 464
Aßrologorum Philofophia. 156
Athanafii «tas. 143
Athenienfes mulieres. 17z.
Athletarum unétiones. 341.
Atriola mortis. 583.471.399
Atrophia. 398
Attenuatio humoria. 61
Attraâivafacultas. 339.34o
Augufius, vitam fabulam effe vo
luit. 131
Augußi ata*. 135
Aves,capitibus avulfis, cur fubful
tent ? 4o3,43t
4vesquam quadrupedes plures lon
g&v&. 93
.Avium hißoria &• gemeratio.8o,8i»
82.»93,94•
.Aures. 178
Aurum.z6.nullo igne mimuitur. 4
.A(wrgm
I N d s x. -
'
.
:
2{urum aperire abß, corroffvi, vel
Jaltem abfque venenati, cordiale
baud vulgare, I 9 I
Auri&gemma fabello & medicima
culpabiles. 199,2. o3,347
-Auri extinäio im potum. 3i6
-4uri u/ia qui improbatur 294.
295,297. ufu im cordialibus, 334
-*
B.
Alemae. 9o.& 9t
Balnea, 182.276.28. 293. , 94.
3o3. 365.366. 372. perpetua. zoj.
ex laéte. 111. in fanguime. 369. ca.
lida. 4o8. ficca fùpercalefa&a,
agons. 359
IBalneatiomum alimentatio. 463
JBalmeatiopedum. 3363
IBalfamorum medicima culpabiles.
2oo
Earbarorum montium vita. 274
IBarbaroff. fomentapueruli vivi.375
Eetel radix Orientis marcotica. , 1 ;
?Bezoar cordialis. 193. ufu. 334.
X 3 IBibere
- I N D E x.
rìbere calidum. 31$
Eilu ratio ad longævitatem. ioz.
IBomum è mala cauffa. 1 ?.t,
JBos fub evifcerationë mugiens. 4c4
Eovis ata*. . 77
Boum aratorum exhauftorum refi
tutio. 17,377,378
Eranchis loco refpirationis pifciii.361
Brefilia. 167
Brefilienfes. a77
Britanmia. 167
Erirones cur Piífimominati? 177
Prodium matutinum pro cerebro.
337 '
Eruti foror, Iunia. m 31
Bullafertur ad bullam aqua. 438
Eutyrum falfum,& vetus. . *7*
C.
CAdaverum confervatio.yo.p**
trefaâio. . 69
cadaveri ffiritus quidam infun*
qui &• vivo corpori. 419
Calida fimplicia robu/?a. 24j. 146.
fpiri
I N . d E: x.
fpirituofa. 234. 235. comdemfavt
perfugam. . .o. mom/edamt fpiri
t/4s. 2. 45
Calida bibere. ' 347.315
Calidæ matur4 moxia capiti. 337. ad
plantas præcipitantur. 337
Caliditas vaporum mala. 333
Calor maturalis. 7
Color ignis. 42. corporis. 34o. $piri
tus. 244.441. feu temperamenti.
442.ejus proprietas. 443
Calor fpirituum excitator. 4 14
Calor fabrilis,& pradatorius. 245
Calor , magnes aëìionummatura
lium. 434,
Calor ommis attemuat & humeâat.
2.72.
Calor in deßillamdo fubfidet. 119.
2. 3o
Calor ßiritui vitali quimam exitio
fus ? - 392.
Caloris intendendi praceptum, 359
Caloris opera implicantia, confum
ptio &• reparatio. 467.468
Caloris proprium opus. . . . . . 69
X 4 Calo
M N d e x. |
Caloris &fucei.im decurfwatatü,in
clinatio ; &• ejus ordo. 414
Calvities. 174
Cameli ata*. 7f
Camillu4. 1 83
Camales fpirituum. 430
Camariæ. •, 164
Cancrorum fluviatilium affinitas
eum aliis. I9>
Candelarum fila. j4
Camdidiores mimus vivates. 173
Camicies. 174.17 f
Camicula , fomenta, viva femum.
37 j.
Camis atas. 76. animal calidiffi
^2t4?. 375
Caphe, herba Turcica. 23 4
Caphura, vel camf&ra. 13f
Capillitium candidius, im fene&ute
migrefcere fòlitum. 1f4
Caput. _ 178
Capitis um&#io. 337
Capiti mecemt calidas. 537
Capitemoti, ammofi, 159
Capri «tas. ~g
Car
i
I N D £ x. .
,*
Carbones incenßmortem quare affé
^4nf ? 38
Carduelis. 89
Caries pingwium. 64.
Carmofina imdmmemta.188 /àcculus
pro ßomacho. 3 2o :
Carmeadis Cyrenaiatas. 127. Philo
fophia. . 187
Carmes.3oo. 3oi. uti im cibum ? 348.
ignem paff&. 3o
Carmium corporis ad longævitatem
præfagia. 177
Carmium ferpentii &• cervorii medi
cim& fareaffice culpamtur.zoo.zor
Carpio pifcis. • 9t
Cafei comtraäio. 67
Cafia. 283. 287
Caffii uxor, Iumia. 13r
Caffiodorum. 267
Catalepfibus remedia. 4o5
Catarrhorum di«ta. 38
Cathari, hæretici. 379
Cathartic4 285. qu4 ventriculum
turbare nom debemt. 381
Cauffa boni mala. 2, 2. a.
X ; Cella
I N D & x.
Cella ßirituum. 43o
Celfo quæ diata praferatur ? 18.
Cenfus ammi Dominici.76 quamme
amorabilis ? 13*.
' Cepa /erendæ ratio. uo7
Cera. 3 I
Cerata indumenta. zoj
Cerebrum, cathedra & univerfitas
fpirituum. 33J
Cerevifia. 5o8.31 o
Cervina carnis medicina farcaffice
culpatur. . oo.1 oi.ad potum ve
teramdum ufus. 31o
Cervi cornu,& os de corde cervi,cor
diale. 193
Cervorum «tas. 7 6
Chalybeatus potus. 313
Chinaligmi diata. 378
Chimen/es. 164
Choreas cemtemariorum oäfo. 1 j8
Cibus&potus adpomdus. 1J7
Cibi differemtia qua longavitatë. 98
Cibi &/ommi comparatio. 151,
Ciborum ratio. 3o5.3o6.praparatio
quantimomemti ? 347.348. ufus.
+
i
33a.
I n d e x.
w Cicada, femeάutis figura. 418
Cicomiae. 85.93
Clyfteres. 284. 28j.291.* 92.
Clyfferiorum alimemtatio. 111.46o
Clodia Ofilii. 152,
2 Cogere in centrum , condenfare, fù
gar€_». 21O
Cogitationes defixa. ^ 254
Cohibitio fpirituum. 2.64
Cohibitio refpirationis,mors quare ?
388
Colles medii. I 6y
Colliquatio, opus fpirituum, lique
factio, caloris. . 424
Collum. - 178
Columbæ. 87
Columb« fciff& ufus im morbis extre
mis. 37o
Colummarium vita. 2.74
Complicatio. 68
, Complicatio maturarum contraria
p. rum im una cauffa. 467.468
Compreffio ffiritus vitalis mimia,£,
;
-3y2 , 353. variatio, cwm ßmplic;.,
tate. 346. dißillatio, muga. 233
mors. 387 X 6 Cor2
M. N. D Ε X. -
concharum affinitas cum alii*. 19*
concifio infrufta ferri &judicii.364
Coco&tionis fontes. 311
conco£iionis debilis confilium. iii
46 t
condenfare fugare,in centrii cogere.
,,o pr«cipuum adprolongamdam
•itam remedium fpirituum con
denfàtio. ιι3. ejus diata optata.
4,7. perfrigus.231. demulcendo.
» 45.fèdendo. 144. frigoris propri
terr?. 132.
condenfàtio bonii è mala cauffa.v1:
Comfricatio partium corporis. 34t
confufio in partibus corporis ? 416.
448 -
congelatio feu conglaciatio lique*
rum, per nivem , glaciem &• mi
trum velfalem, de qua &• imAr
gemide Barclaii. 13 W
Conjuméta proficiumt , qu4 fingula
mimus valemt. 46o
Comfervatio varia. 51 f1.33
Comfilii opera qualia debeät effe?;81
Comffamtimi Magni mater, Helena
Britammas,139. Com
-
I N D E x.
confubßantialia humano corpori,
368.37 ,
Comfubßantialium propria , mala
ciffatio. 463
confuetorum modicus ufus effo.161.
2.63
Confumptio.467.quomodo fiat? 419
ejus origo. 411. Vide Deficca
t1o.
comtemplatio.154. levis ut admira
t£0. - 2 59
comtemplatores maturalium longavi
folent effe. 2, 6 O
cóntinuatio per fucceffionem folam
qu4 ? 474
continuita, & denfitas. 4,49
Contraátio partium. 65. per ignem.
68 -
Contufio capitis,mors. 386
Convalefcere eít juvenefcere. 197
convulfio, mortis pracurfor. . 4oi
corallorum ufus qui improbatur.
295
Corcyrai vivaces. I 52.
cor vifcerati in igne affultans. 493
Cardis
I. N D s x.
Cordis motus tempus. 398.399
Cordis mocumenta , &• juvamina.
31.6
Cordialia medicamemtas. 189.19o
Cordialium diata. 333
Corium. - z 9
Cornix. 84.93
Cormuas. 29
Cormari Veneti diatas. 137.18o.zo6
149
Corporis contenta duo. 462
corporis partes cur mom durent per
longas periodos , quum poffint f
4.2.2.
Corporis humani feala. 409
corporis fuccus. Vide Succus. •
Corpori omni ffiritus imeft. 421
Corpora mortua, vivae , quatenus
fubßßere poffumt. 39f
Corporum vivorum fotus artfus,
apopleéficis remedium. 4o6
Corrofio omnis /affeâa. 297
Corrugatio. 67
Corticum quamtas meceffitas ad mu
triendum ? no8
Cor
f N n = x.
;!;a
3.
/
Corvimus. - 188
Corvtus. 83. 93 .
�Cotomea. 317
Crapula mortem affert. 386
Craffiorum, molliorumque imtene
ratio. 439.44o.44v
Craffus orator muramampifcem ex
tuméfum deflems. 9o
Croceatae. . 2, 79
Crodus. 2.79
Croci, opiati fecumdarii, 43o. ufus.
2. 32.
Crocodili. 92.
Cryftalla. z7
Cumiculorum aetas. 79
Cutis comtraäio. 67
Cutis durior molliorve. 173
Cygnus. - 84.93
CynirasCypriorum rex. 146
D.
DÆmonumfabula. 1 j9
Dando Illyricus quingentema
rius. 147
IDaniel
I N D s 'x.
I)aniel Stylita. - 234
Debilitas concoäionis uti juvanda
in femibus? 1 ii
IDecurfus feculorum mihil ad diutur.
mitatem brevitatemve vita.i6o,
I 69
Deliquiis animi remedia. 4o5
Delphini pifces. 9o
Idemocriti Abderitae ata*. 125. Phi
lofophia. 186.2 6o
Demomax Philofophus. 153
Demulcere ffiritus. 243
IDenfatio proprium frigoris opus.
2.32.
Denfatio fpirituum. 444
Demfita, & continuitas. 449
Idemfes.29. 178. eorum defeätws ju
vagmum4. • 334
Dentitio terma. a78
Ideorum mamus Arabibus quid?
22 2,
Ideficcationis hißoria. 42. aäiones
tres. 6t
Deficcatio fimplex. 68. per accidens.
69
Defic
I N d m x.
i*
ii,
:''
Deficeatio & putrefaäio pe* eam
partem potiffimum per quam ali
^pemptt4m. 54
Ibefiderium, quale eordiale ? 335
Idefmondi« comitiffa. 278
Diat4 ordinatio accurata , inepti«.
2o5
Ibiata ratio ad longævitatem. 186
\Diata apud Celfum qua praferatur?
182.
IDiaeta ftriäa. 58.menfurata.157. te
muis.2.48.opiata pro sondemfatio
me spirituum &prolomgamda vi
– ta.11.7.118. cordialium. 333
Ioiatarum hiftoria. 469
IDilatatio fpiritus vitalis mimia,
amors. 387
IDionyfii Areopagita «tas. 1 4 1
Diffolutionis cauffa. 28. origo. 411.
twitium,ubimam ? 447
IDiftillatio ciborum,nuge. 353
Dium. fub dio vivere. 3o2. 3o3.
34t
IDiuturnita, atatis ex antris & $pe- .
lwn
I N D E x.
luncis. 273. umde fperamda? 314
Dormitorquinquaginta feptem am
?0rtem. I21,
I)ormiendo diutius duratur abfque
alimento. 396
Dormientia animalia per hyemem.
25 1
Duäus & linea fpirituum. 43o
Dulcium ufus. 3o7
Dulcorati liquores. 324
Duratio corporum duplex. 17
Durabilia,dua. 33.199.3oo
Durorum, molliumque inteneratio,
ac deprædatio. 439.44o.441,
Iburities fùccorum cum oleofitate ,
confertur. 344
E.
EBrietas extrema mortem affirt.
386 -
Ebur.29.cordiale. 193
Eoffafis voluntaria. 254
Edacita* /?mum quorumdam,unde?
.. 414
Ele
I N D s x.
2£le&frum, monumentum regium in
feáorum. - 4.2.O
Elementa aliis, autori noftro hete
rogem14. 41 5
Elephantis ætas. 73
Emaciatiomum cura. I1 I
Emollientia. 293
Σmplaßratio. 465
Epii longavi. 147
Epimenidis atas, antrum &fabula.
12. 1. 2.o5.1.51.2.73
Epulæ profuß. 355
Equi 42t44• 7 ;
IE?emita longavi fuerunt. 6. 3o2.
Errhinumodorum. 331. 332.
Eryfipelatis cura. 369
• Effaiammoß. , 148
IEthnicorum mumiaum commemo
ratio fabulis patrocinatur. 111
jEvacuationes magn4 mors, 387,396
Evifcerandi fupplicium. 4O3
Evifceratus poft avulfum cor pre
cumpgoferens verba. 404.
JEvolatio aquei. 452,
Evolatuo jiritus qualis aäio ? 434
- Euphra
I N D s x.
IEuphramor grammaticus. I54
Excrememta , amimalium propria.
1o9
Exercitatio corporis. 181.2.8;.3o;.
34o-34 I.4o7•453
Exercitatio alimentationem fagi.
tat. 395
Expurgationis fùcci veteris diata.
378
F.
F Abii Maximi «tas. I 28
Fabricapartium organum fpiri
ftus. 478
IFaemima, cujus umice commemorata
ætas,Sara. 1I4
fæminæ temeriores magis conferunt
ad alendum faetum. 17*
Faufte, Conßantini M.matris,mors
389 -
febrium cauffâ. 39*
Felini fànguinis ufus. 369
IFelium atas &.generatre 79
Femoras. 179
Perculorum multitudo&#4;. & vs.
- riatio.
I N D x x.
*iatio. 346
Σermambuei adificatio. 277.278
JFerr£4m. 2.7
IFerularum imtemeratio. 57
IFicimi confilium. 165
IFicimus refellitwr. 368. illußratur.
375
flamma,aër,fpiritus. 473
IFlamma am aër accenfus? 435
JFlamma temuior aëre. 4.49
Flammae ex ffiritw viwi , omnium
molliffima. 432.
IFlamma, fubßantia momemtamea,
uti perpetuo generetur ? 399.intra
flammam durat. 4oo
JFlamma adflammam fertur. 438
IFlamma contimenter generatur &•
extinguitur. 474
JFlamma copia. 445. regimem. 2.47
248.249
Flammæ, &fpiritus vivi différen
tia. 384
Flammarum genera. 217. Flamma
rum abfumentium gradus. 54.55
Eluminum confideratio. 32.8
- Fodi
I N. D = x. .
Fodienda terra cur vimum genero
fum infumdendum ? 33t
foliorum contraäio. 67
— Foliorum decidentium in fylvistem
pore autumnali ufus ; & aliarum
herbarum fimiliter. 241,
Fomemta ex-corporibua vivis. 375
Fomites fpiritua. 475
Formica im eleëïre. 4zo
IF,offilia. - z7
Fotus ar&iuu corporum vivorum,a
popleâicis remedium. 4o6
Francifcua Domatus. 156
Francifeus Molimta. 157
Frefcura quid? 239
Fricationes. 285. 3o4.34o. 373-374.
447. 453. ufus. 4o8
Frigiditas adquid ? 176
Frigiditatis & ficcitatis, im decurfìs
«tatis, ordo. 414
Frigidiorum regionum conditio. 163
Frigida,mom fpirituofà. 234
Frigidorum ufus, qualis ? 19t
Eriguæ.45.3oz. mimium uti calorem,
arr;fet ? • 293
Frigo
I n o ' w x. '
•* frigeris proprium, denfatio. 132
**
ur
*j*
JFrozps. 174.
Fruäuum confervatio. 3o. 31. 54«
Fruäum ignem paffi. 3o
IFruêîu4 uti im cibum ? : 35o
IFrutices. 36
Fuci per hyemem dormiunt. ' 2 ; 1
Fugare, im centrum cogere,comdem
fare-». 2. 1o
fuga fpirituum, mala. 2.2.2.
Fuga vacui im cauffis arefaäionis.
2. 4. 1, u -
Fuga. perfugam,id e# per calorem,
Eomdemfamt opiata &• calida. z zo
Fumigatio matutina. z. 29
Fumusfoci. 46
Fumu, inflammabilia , fit flamma ;
non e$i flamma. 431.
Fumus, inter opiata. 2.2.5.229
Funétiones maturales. 343
G.
Aleri« Copiola ata*, 13o
Gallimaceus. 86
Gallus
M N D ae x.
Gallus Imdicus aut Turcicum. 87
Gamgrama, ex opio. 12I
Gartium Aretinua, Petrarcha proa
^U*s. 1 36
Gaudia. 156 ingentia & repentina,
t^po^s. 587
Gaudium foliatum,fpes. 2. J9
Gemmæ. 17
Gemma,cordiales. 191.
Gemmarum medicim4 culpabiles.
z.oo.194.2.95.197
Gemerare liberos. mediocritas in ge
meratione quantum adlongavita
tem ? 17, 1
Generatio,vivificatio. 416. duplex.
42.7
Gemeratio comtimua. 474
Generatio movi spiritua 439
Geftatio,/ew motus. i oi
Geffatio uteriad longavitatem qua
mampracipua? 96. 97
Glaßum. *77
Globulorum lu/oriorum imtemeratio.
17. contraáio. 66
* Gordiami /emioris ata*. 137
Gorgi«
I n D s x.
6orgiæ Leoupimi atas. I z4,16o
Grammaticorum philofophia. 157
Gramariae. 47,48
gramatorum vimkm. 322.
Grandeßere fenfim», aat velociter.
177
Grø. 93
Cuaciati diata. 378
Guilielmua Poffellus, immerito va
pulans. 157
Gummi.31,46, quidnam ? 1o9
Gummifuavia caput gravamf. 336
H.
H*# copiofiu*effluem
tes,mor*. 396
Hebrides. 167
Hederae cemtemaria. - 36`
Helem4 Britamm&, Ca^ffantimi Ma
gni matris, «tas. - 139
Heracliti hydropici cura. 369
Herba,velplamta. 29,32,34, adoram
f£$. - 33Q.
¥ Hero
1 N D e X.
' Herodici diata. 2.o6
Heterogenia ; qu4 alik elementa.
4.2. §
YHibermiae. 167
Hiero Sicili4 rex. 151
Hieronymus, 143Hippocratis atas. 1 j*.
PRomimiae atates. 7*Homo ampliffimam fpirit***, eel
iam habuí omnium animalium.
431
gê;»um & moâuarum tom?****
tio. - J9
Homogeneorum unio. yide unio.
Horti fortumati. m.o1,
Humánum corpus confiderandu*
ut inanimatum; &• cur ? 4**
Humani corporis /cala. 4o9
Humeri. 178
Humida. fi per humida movi ffir*
tua generatio. 439
Rumiìum corpori, à quo deprad*
tur? 422 Vide Succus.
Humor radicalis, 7.8. 9. 44. 4queu*
&•
1 N d e x.
*
v%• oleofus. 49. Vide Succus.
Hyberni. 278. 279. im lameis agro
tare malunt.
Hydromel.
Hydropis cura mirifica.
Hyemalis exercitatio.
A£yo/3yami gemus, tobacco.
Hyffopus quadragemaria.
I.
Apomemfes.
Ibi, avis.
recoris ratio.3.1.herbæ.
Ieiumia.
Ieiunium triduanum.
Ieiunu4haußus vitamdus.
Iemtaculum.
Ignä.
288
3o8
369
34r
2 z6
3$
t64
88.93
311.326
3»o
395
319
341.
42.
ignis proprium opua. 69. regimem.
2.47.248. 249
1gnem paffa cur diutiua durent?
3o
Imbibitiones.
- 2.
36;
Im
I N D s x. |
Impinguatio fìli unde ? 2.38
Imprimentia quanam dicamtur ?
463.464
Inaqualitas diffolutionis mater.448
Incenfiva mox fedant ffiritud. 141
India. 167v.
Indigenti4 motus fpiritalis, 398
Induratio.; 68.3o4
Indufium oleo cur limiamdum ? 18r
Imedia. 395
Infrigudationis moderatio. 193
Infufiones. 46o
Initùs maris, magnes fubftantiafé
minimæ a&uat4. 434
Inquifitionis vita &mortis ratioge
ineralis. 1z. & articuli particula
, res. . 1;
Inquifitio acris vitam abbreviat.
2. 6I
Infeäorum partes moventur. 4o3
Infitio furculi vel virgulti in pro
prium truncum non valet. . io6
Im/ommia. 393
Infulamorum matura, 164
Jmfr
|
I N p s x.
Integumenta animaliüm. .99
Intentionesprolomgamd4 vitae tres.zz.
ά• 1 12 ;• <. . -
Imtemeratio. 56. 37. 439. 44o. per
exteriu4.363.carmisexhauffa.377
378. craffiorum. 439
Interitua rerum nullus. 419
Invidia; 257
Inunátio. 341, 373, 374, 434, 465.
Vide UIn&tio.
Ioannes Scotus,fcholafticus, fepultu,
pro mortuo. * 4o7.
Ioannes de Temporibu, trecentena
riua. i 56, 278
Iobi ata*. , 117
Iovimiani imp.mors. ' 389
Ira* ' ' - - - - 257
Irrigatio. 56
Irroratio corporis per cibos. 3o6
Ifocratis atas. 125,26o
Iuga montium. ' . 165.166.
Iumi4 C.Caffii uxoris ata*. 131
Iufcula jecimoris. 32. 5
Iuvenefcere. 4$ 5
.Y ; It*-
$1 N D s x.
- -.
Iuventutis &femeäutis difcrimina.
41O
Iuvenum eum femeäute feria colla
tia. 416
I.
IL4£p. vegetabilium, quid?
ioy -
Latitia. zj6
L4*v0r. 47
Eanea prafrumtur linteis. a37•
2.33
Lapides. 17,31
Laffitudo. 2, 54,3o3
ILasteres. - 3o
Latinu4 rex, oäingemtemarius, cum
filiofèxcentenario. 147
Lavatio imfrigidâ, 176. calidâ. 48*
3o3
Lemtigimoßmagis vivaces. I73
ILepmtum 4tatæ. 74
Leporum «ta*. ' 79
£epre cura balneo famguiwis. 369
Leffe*-
I N D s x.
**
■%
Leucophlegmatis diata. ;8
Ligna. , 3f
Lignorum adinfufiones ufù4. 297
198 -
Ligni famäi, id eft, gaaiaci , diata
378 '
Linea jirituum. 43o
Lintei putrefaâia. 69
Liwteae fuffeéîa pra laneis. 2.87
Liquefaëtio,opus caloris, colliquatio,
` fpirituum. 42.4
Iiterata vita quid poffit adlong&vi
tasfem ? 185
Lithamthraces incenß quare mor
tem afférant ? 389
Litoriui Epiu trecentemarius.
I 48 -
Iivia Iulia Augußi uxori* 4tas,
J 31
Lixivium. - 2.85
Loca excelfa,& depreffa. 164.165
Longavitatis maximum obftacu
lum. 467, 468
Longavttas etiam hareditaria. 173
Y 4 Lo/£•
1 N D x x.
zongavitas ex amtri, &• fpelwmtit.
27 3. ex ateri geftatione. g6, 97
vide Diuturnitas,
Loquacesfemefcumt. . . 2 6o
Luca Euangelij?««ta».* I4o
Luceiæ æta*• 119, i3o
Lucius pifcis. - 9r
Lychworum gradu!. j4,15
|M.
Aeerationes. 36;
AMacies. 17 6
IMagnes a&iomum maturalium. 434 '
IMala bomi cauffà. 111.
IMalaciffatio corporis. 3 6 3. balneo.
371. ,373 -
IMalaciffàtionum via, brevis , 46*
ordo. . - - 464
Malacum imfolidum. 46f
AMamichæorum diata. 3o7
fMamu3. ` 179
Mamua deorum , Arabibua quid;
23, 2,
AMara
I. N* D. s. x.
%
u*
AMarafmorwm ewa. ' Yii
IMargaritarwm affinitiu ewm áliis.
191. ufus im cordialibu. 334.£fus
qui improbatu4. 194,29j, »97
IMafimiff& Numidarum regis aras.
118 - - *.
IM4/ficatio odora. .* 23*
Matermus fanguis qwamtum adlem
gavitatem ? . 171 ,
AMatris fubffantiae plu4 eo»f**' ad.
• longavitatem quàm patris. '95
Matutimum brodium pro cerebro.
337 * - -
*, »
Matutiau4 hauftus. 31$
IMecamatis imfommis. · · 393
Medeæ confilium in reßituendo Pe
liâ. *** * * - 364
Medicamenta multa, pauc& tur4.
' 338
medicimæ hujus libri quales ? 2o8.
d. 11 •
Medicimæ adlong&vitatem. 189.19o
culpabiles,qua? 198,199,2o9
Medicin« fanitatis , interdum de
Y ; Jum
*â–
: 1 w D a x.
fùmmâ vita detrabunt. aro
%Medicimarum chymicarum laudis
, quales ? 7
'iMedici calida forbemtis diäum. 315
JMedicorum Turbae 617
iMedice Ariftotelici vapulant. 414
JMediterraneorum matura. 164
iMel. 31. 278. quidpiamacutum hae
bet. }o8
lMelawcholicihumoresnonnumquam
opiati; ideò ad longavitatem 116
IMembramarum contraííio. 66.67
imtemeratio. 57
IMemf* varia. 346
JMente capti amnoß. 159
IMerulas. 87
IMetallorum, duratio. 26. malitis.
297. igne fortiore minuuntur.
43
Metellus eentenarius. 149
AMefemp6cho/is ethmicorum, unde?
394
2Metus,2y7.extremus mortem affert.
387
AMili.
I N D s x.
„/
.
*
JMilitaris vitae. 18%
JMilwi. 83•9*
AMimacujuflam ataw, 13o
Mifericordia. - 258
AMithridatimm quaremdmacre? 247.
opiatum.22.7. ejus ufùs. zz9
IMitia amimalia quare non long«v4?
roj?
IModus numquam temtatus reinum
quamfaäe. 2.o$
Maeror. 2. y6. extremus mortem af
erf. 387
IMomachi fânâi long&vifuerunt. 6,
3oz.
AMonocerotis cornu, cordiale. 193
Montium ratio advitamqu4? 274,
1 6 f,166 -
AMorbi, res etiam hareditaria. 1736
artificiales. 197. defferatorum re
medium. 37o
Morbi emaciantes uti vitam pro
longent? 39,196,197
AMorbi vifcerum minißrantium mom
cwrati imprimcipalia imcurrumt.313
Y 6 Morbi
I N o 1 x.
AMorbi Gallici diata... j8.379
Amortis maturalis viæ.12.atriola- 3$3
— 399.472. genera. 7.2.4.383-4oo
: pracurfores,4oo.4oi, confequen
. r fag.^ 402.
mortificationis remedia advivific*
tiomems. - ' ' " 343
Mortuorum revivifçentiam hjfo
-« vis.- s - .. 4o6
Morum collatio. - - 4i6
AMotu corporis. •***• 34o
Motus &• geffatio animalium, ior
Motu, animatorum, &• inanim***
rum comtrarius. 566
motu affimilationis debet eff •%
locali metu. - . . 56o
Motu, inordinatu magis depra*
.. tur quàm conßans & æqualis
- - 447 -
Motus mimii. 254. modici. * ■ j
AMotus &-/€mni comparatio, 39*
AMotus cordis tempus. 39o,398,399
AMoraw ffiritus vivi indigemuia, 398
explitatio im vemtriculis cerebri
-
&• mer
I. N D E x,
, &• mervis, " 398
AMuli &ta*, , . . . . . . 76
.A4ulta fércula multi morbi, 338,345
JMt4r4m42. ,, . 9o
AMwria pifciam, . . . . . . ; 349
AMufcain eleétro. , , ; 419
.Mufca dormiunt per hyemem. 231
AMufèarum fciffàrum portiones cur
diutiu4 moveamtur ?,;-, , : .\ 431
Amu/?i depurgandi utilitas ia arbo:
ribu4. ... . . 38
A4yßerium flammea & aërea matu
^«2. A 32.
A4yve, quid? - 317
N.
Aratia,epiataa* 6. marcoii
. £4. ' . 386
Narcotica radix betel. 21. 5
IN4re$• r , 178
ANa/omum cura. 376
ANatatio, .. ;. 3o3
INitrum. 234. vegetabile ffiritu*-
fum,
1 N ro s x.
-
fum,&tamen frigidum.235 afit.
2.35,1.36,238. $piritus terrae. 137
INitri fubordinata. a39,24o. wfàt.
24I
Nitri &• aromatum collatio. 238
INitri&- opii eollatio. 2.39»24f
Nitricolligendi ratio.237. adpotum
tufus. 3o*
Nevi aër frae£f. 43o
Nobilesim Barbarias lohgaviex um
bra ufu. 231
Noâuarum &• hominum compara
tio. f9
INovorum mullus debet effènfùs ante
appetitum vividum. 261.
ANuclei im cibos. 3o7
JNudita* tutis. 276
INuma Romanorum regis ata*. i*t
INumerusfucceffionum nihiladdiu
turmitatem brevitatemve vita.
16o. 1 69
INutrices. 171
ANutrimemtum gradus, 11o. via &•
tranfiems. no7
iNutri
I N D s r.
*;
:r.
iu'
INutritionis via longa. . 456,46v.
ANutritio. Vide Alimentatio.
iNympharwmfabula. ' ' 139
O. -
Beftau. 177
obefitatis caufa. 413
Obfiimatarumpartium,ac mollium,
imtemeratio. * 439,44O5441,
Occludentiaquamam dicantur? 463
Ocre4rum imtemeratio. 57
Oculi. 179
odorum quoddam errhinum ; &•
maßicatio. - 332.
odores ratione cordis. 329
odorum confervatio limo lam4ve.
2.87
off& im vino. - 516
Qfficia vita,ipfâ vitâpotiora. 3o4
Qleum, 3o,2,77,278,28o»2.87,31o
fomes ffiritus. 275
oiea chymica proferibuntur. 195
oleofa, durabilia. 435
oleofà & pinguia. 43i.ne folliciteg
##r.455 oleoß«
I. N o E *x.T
oleofitaa. cum duritie eonfertur.
3o4 . . . . . -
opera confilii qaalias debeant effe?
381.
operatio fùper fpiritu duplex. 456
462 - n.
operationum fpiritus & vaporis
: collatia.* 27o
Opiata 22o,1*1.2.zz. marcotica,/?u-
pefaäivae.22.6.quamam? 227.per
fumos. 229. quafi opiata , few fe
cumdaria , &• fubordinata. 13o.
etiam adfedamdum ; & qwâ tor
reéfione ? 146
Opiatum aliquidim vino. 333
Opium.z.zo. 22. r. 386. quibaw corri
gendum ? 222. Turcis uti ufurpe
tur ? 2. 23. quid? 227
Opiumper accidens frigidum. 2;4
Opii &• mitri collatio. - 239.141
Orbilii grammatici «tas. I18
Orcades,164.167.incolae. 3oi
Orca, balema. - , 9r
orgamixatio. ' * ' 416
- Orga
. I N D s x.
orgamorum defraâio, mors. 47o.
organumfpiritu4,fabrica partium ;
&ille brgamum amima rationali.
473
offa. 1.9
Otium.3o3 femibu4 captandum.167
& quale? - 268- '
Ovidius poëta pater. 154. 1 55
Ovium 4tas. 77
p.
Abuli differentia qua longavi
t4femp. 98. i o4
Pali hiantes. 65.
IPallor. 173
Paludum traéfus. 166
Palumbes. 87. 93
Pam, Arcadum numem, fabulis &•
•vamitatis potiffimum patroci
?}473$• 111
Pamdora Indiami longavi. I 54
Pamis. 3or. 35o. ciborumfirmamem
fta/?g. 3o8
Pap4
I N o e x>
Pap4 annofiffimi quinque, &•qui
z44m ? 144
papaveris fflveßris ufu. zz.4./uc
cua,opium. 117
Aapiliones per hyemem dormiunt.
25t
Papyrus.* 9. oleata. 3o.31
Papyri comtraäio. 66. 67. putrefa
&fio. 69
Parentum ratio ad vita diuturmita
tem*. 169
parietes recemter dealbati quare
mortem afferant ? 389
Parmemides. 260
Partium corporis fabrica, organum
fpiritus. 473
Partu4 obtimeßres,hiemales. i8o
paffer. 88
Patres longævi fuerunt. 6
Pauli eremitæ eras. τ41,184
IP4vo. 86
JPeęfere. 185
Peάua. u78
Pedes. 179
Pedi
I N p s x. .
**
a$
.; Pediculi fruäum. io9
, Pediculorumobducendorum ratio in
com/ervatuomefruätwm. 34
J'edum balneatio, 336
JPeliae reßitútio. 364
JPelicamw4. 93
Pelles. 29
1Pemetrandi ratia. 457
Pereapifcis. 9I
Perdices. - 87
Peregrinatores longævi, I 68
Perfeâa momretro aguntur. . 3o5
Perfeäionis ratio ad longavitatem.
, o1.102,
Pergamema. 29
Peripatetitorum philofophia mala.
Perpemma. - 151
Perpotationes. • 355
Per$pirationes praßamt fudoribta.
4, 34
Peruvie indoles. 164
petrarchæproavus. 156
rharmacopaua quidâ ex ufi, anobr&
ere?3•
I N D s x.
]
tentum fèxaginta vixiffe amor
perhibetur. 1;t-
Phafiami. 87
IPhilolaiphilofophia. 136
Phineas,filium Aaronis, & belli Be
miamitici confiliarius. ii6
Phlegmaim ventriculos cerebri,mors,
38; -
IPhocæ &•porci marini. 9r
Phaemix. 8;
Piëfis Britonibus undemomeo ? 277
Pigmemta. »o5.177
Pili in capite. r74. im reliqnit. 17r
Pilula ßomachi. 318
Pindari poëtæ atas. 12}
IPinguedo radisalis. 3oy. quid? 4f3
Pimguefaciemdi animalia ratio. *37.
Vide Impinguatio.
Pinguior habitus. 176.177IPinguia. 297. durabilia. 4}f
Pinguia &• oleo/&.4; 1. ne/ollicitem
faep. 433
Pinguium ciborum ratio. , 3o;
fùçatores perlarum ex ufù poffùn*
- ambe
I N D E x.
:! … anhelitum reffirare. . 39o
?äßes uti im cibum ?349.35o. Pifces
faliti. 3oi
Pifcium muria. 349. hißoria. 88.
89,9o : .
Plaaetarum ßgilla improbantur.
202,
JPlamicies. ..….. . 168
JPlanta, Vide Herbæ.
Plaatarum «% amimalium di/crimem
quoad alimentationem &• reno
. vationem... ,. , , 39
IPlato.z6o. vapulat. 171
JPlatanà 4tas. 12. 6. 12.7
JPlatomica philofophia ex optimi.
, 186 ...
Æolycarpi ata*. I 4o
Ponderú diminutio quid doceat?
423 -
Porci mariwi. 9I
Aarcii Catoai* 4tas, 119
Joßtura corporis freqúenter va
rianda cur ? 343
2otum.3o.33o.318, ciborum vehicu
lum.
I N D s x.
I'
lum. 3o8. vetußi utilitas. 369,
aquæ. 351. abffmthites. 318. cha
lybeatum. 313. dulcoratus. 314. t4•
lidws. 315,316
Potus variatio refpeäu cibi. 346
Praparatio ciborum quamti momen
ti ? . 547,348
Principum ecclefia atau. 1j9
Principum Romamorum,Gracorum,
Francorum,Germanorwm atates.
135
Prolonganda vita imtemtiones tres.
22.&• 212.
Prolongare vitam, nom wmius medi
camemti opus. 2o7
Prolongatio vita momnumquam tum
periculo valetudinis conjunâa.
2to
Propago mihil ad vitae diuturnita
tem brevitatemvefacit. 161.169
Protagora Abderite atau. 11;,*6o
J*roximita* inter alimentum &•
alimemtatwm ratio,io;, io6,io7
Ifittacus, - 86,9;
Ahdwr.
I N D s. x. '
Pudor. 238
puella viva fomenta apud Perfas.
575
pueruli viva fomenta Barbaroffa.
37
- Pulfus arteriae. 179
Pulfus arteriarum tempus. 39o
Pulfùs lethalia , mortis precurfor.
4o!
Pulvis, aqua, aêr»flamma, ffiritus.
449
pulvis pyrius, mautarum & mili
tum opium. 236
Pulveres. 47
Purgantia. 184»?.91.
Purgationes qua ventriculum tur
bare mom debent. 2. O I
Purgationum utilitas. . 38o
putatio arborum. 56^
Putrefaâa.in iis confufio qualis ?
416 -
Putrefaâio.68.42.5.eft ffecies metus
affimilationis ab/que motu locali.
361
1Pμ£re«
I N D s x.
Putrefaâio &• deficcatio per eam I. ^
partempotiffimum per quam ali- 184;
^pemtf//mo. j4 4
Pyrenai. 16; Ibid.
Pythagoricae philofophia ex optimi. 1 4
186 Ref,
G. Ref
Ref,
Vadrupedum hißoria & ata- 1$*f*
fes. 7; |iri;
Quadrupedes pauciores quàm aves 1 £*
longeve. 93 [Rem.
Quantitas cibi &• potu. 397. Vide Rep.
Alimenti. Rep,
Qgantitas fubßantiaim rationecon- j&p.
fervationis &• long&vitatis. io3 ej
Quies adaäum affimulationis. 361 a,
Quintarum effentiarum animalium i*ep.
medicima culpabiles. ioo 3
Re/
R. 3
3
4dices im cibos. 3o7 | Rh.
Radictum comditio. 11o.im arbo- | Wh
ribus
I N D. x x.
:
*ibua motio, mala. 56
18amorum amputationis utilitas.
4I. -
IRedimtegrationes vit4 frequentes.
2.63
refrigerantia. 287,2.92.
ARefrigeratio triplex. 133,234.467
Fefrigerium perfommum. \ 39z.
Aeffigerii imdigentia, mors. 388
' Religiofa vita quid conferat ad lom
gavitatem ? 184
Removatio. Vide, Reparatio.
Reparabilia magis minufve. 46;
Reparatio & renovatio. . 465,468
IReparatio $piritu4. 476. vita. 8. 9.
ejus periodi.11.proceditper rerum
appetitue.448.fubita. 462.
Reparationis fucci veteri, diata.
378
refpirationis cohibitio, mors quare ?
388. tempus. 39o. im animalibua.
39I -
Rhetores qui longævi. 2.69
rhetorum Philofophia. 187
Z IRÀu•
Υ , Nt to ■ *.
Rhubarbarum.* {13
§íuiorum fpirituum quf fom*
43o -
Romam« mulieres *17 *
Romamorum 4tates• 1 at
Res radicalis. }oj
Rofcidatio &* durities fuccorum.
3o4
TRofmarinus fexagenarius. 36
Rúbi &tas imcerta. 36
Rubigo metallorum. 64.
Rubor nimius. 173
Rufi magis vivaces. 17;
Ruga corporum. 66.67
Raffia. 164.
Rufficana vita. 187
S.
S£? ßylita. 174
Saccharatus potus. 3o9
sacculus fìomachi. 3*o
Saeculorum decurfís 4m animalium
decurtetur &ta* ? n6c.i69
Sal.
I N D 1 x.
Sal.46. nigrum. 28o. communis ad
conglaciandum. 23;. per fé fum
ptus, velimcorporatus 349
Sal/%. 3o7
Salmones pifces. 9I
Saltatio oäo centemarium. . 1;8
Sambucus. . 2.8
Sanguis tepidus,corporihumanocom
fubßantialis. 368
Sanguis,quid ? . 9o. Per famguinem
herb& &• alia operantur in Spiri
tusper circuitum. 2.43
Sanguis im ventriculos cerebri,mors.
385 - -
Samgwis vemarum , arteriarum.
397
Sanguinis quamtus ufus immutritio.
me fui corporis ? ! Io8
Sanguinis miffo. 196. copiofàprofu
, fio,mors. 396. fiffenäi extraordi
marium medium. \ 37o.
Saræ, unicafamima,atas commemo
, ?4f4, 1I4.
Sarf&perilla diata. 578
Z 2 Saffa
I N D E x,*
Saffafras ligmi dieta. 378
sálâ humani corporis. 4O9
scholaßicorum philofophia mala.
187
Sedare fpiritud. 2. 44
Semina in cubum. 3o7
Seminum difcrimina. Io8, 1;o
Seneca. 1 55,2.6o
Seneëtutis diæta. 2. jz.
seneâus, cicadæ comparatione fi/lw
ftrata. - 418
sáile judicium,garrulitas,& •f**-
tatio. \ T -, 2.6o,418
sanes recordatione fe obleótent. 266
in iis vitiorum animi & corporis
petulans comparatio cujufìam
σalli. 41;. &• autoris /eria a**
juventute collatio- 416
senumfomemta canicula- 375
semis cujufdam di&ta, edere & bibe
ne priujquam efuriret & fiiret.
183 •, \
, saneâutis & juvemtutis difcrimina.
4IQ
Sgm
i
M N d.-e x.
- w
Semfuum ratio qu4 ad longavita
fe/p. * . 179
Sepultorum revivifcentium hißo
ria. - ' 4o 6
Seres Indiani. I §4.5
Series fucceffionum mihil ad diutur
nitatem brevitatemve vita. i 6o.
169
Serpentima carmis medicinafarcaffice
culpatur. 2.oo, 2oI,4o3,431
Serpentis fciffî partes cur movean
f£4? ? 4©3.431
Siccatio lemis. 453
Siccitatis & frigiditatis im atate or
do. 414.
Sigilla planetarum rejiciuntur. zoz.
singultus lethalis, comvulfionis ffe
cies. 4OI
Simplicia cordialia. 194. Simplicia
ßomachi. 3 17
Siti*. - 32o
Societas quæ dulcis fenibus. 266
Solidum ex malaco. 465
Solonis aetas. • 1 1 1 \
Z 3 Soli$-
I N D E x.
solutio continuitati&. A4$
somnum. 181. 151. 2. 52. 253. refrige
rium ffirituum. 392. ordinari*
qualí? 393. quid ? 3o6. ali
memtationi prode$t. 395.396
somnus ad aëtum affimilationi*.
36t
Sommi tempus. 399
Sommi & cibi comparatio. 2. J £
Sophoclispoët4 4tas. 1 23
Soporifera. a. 2o
sorices per hyemem dormiunt. 13f
Spartanæ mulieres quando nupfe
rumf ? 171
speluncarum vita. 2o5,271,173
Spes. 159
spiritii corroboramtia comtra qae*
vis morbum faciunt. 114
spiritus pradatorius, immatus , &
vitaliæ.11,13,32,44,6o,7o. ioo*
163, 2 7 1, 422, 423. Vide Ca
lor.
Spiritus,aër,flamma. 473
* Spiritus omni corpori iwe§7.42 1, ejus
orige.
I N d e x.
.
•rigo. 4» 1. quid ? ubi Arißotelice
nage &• habitualitas notantur.
422,
Spiritus vivus queifubßßat?394.aw
perpetuogemeretur ? 399
Spiritus ffiritumgignit, aut craffio
?*A% t^ptemerat. 439A
Spiritus tenuior aëre. 449.quamdiu
non tumultuetur ? 45I •4 § 2.
Spiritus vitalis,magnes actiomii.434
Spiritus commimutus. 446. 447
Spiritus invitus quei detineatur ?
449
Spiritas vitalis exitum è corpore fuo
. exhorret. 437
Spiritus mitri qualis? 237,138
Spiritus vitalis impifèibus conclufus.
88. 89
Spirttus terræ, mitrum. 237
Spiritus quæ præda ? ' 437
Spiritus vivi, & flammæ, differen
tia. - 384.
spiritus vivi collatio cum flammâ
&• aëre. 4oo. 472. indigenti4
Z 4 qu&-
I N d e x.'
'quae*am &• quot ? 398
Spiritus exitus feu evolatio.63. quae
lis a&fio ? 438
Spiritus emiffi, detentive, operatio
ihes &• proceffua. 272. 28o,41;
4.2.4. ' -
Spiritus calor.441. feu temperamem
tf. T 44?
Spiritus fomites &•mutrimenta.47 f.
organum quodnam, & ille quod
zzas? ? 473
Spiritus depradatorii verum tempe
ramentum. 217.218.219
Spiritus reparatio.47 6.Spiritum ter
mimi &• carceres. 45o
Spiritus maturali, amimalium &
vegetabilium turba inter falßi
philofophos. 594
Spiritus mortualis defideria duo.
.. 436
Spiritus in corpore fabri &• opifices.
21 6. quamdo alteramali,nec me? &•
quomodo ? 2.64.partes rei contipemt &*fremant. 415
Spiri
I* N n p. x.
Spiritum mortuales aëri eom /ub/tam.
, ' tiales ; vitales, flammæ. 434
Spirituum natura, rota fuprema im
humamo carpore.. 455
Spirituum vitalium incenfio , flam
nmeæ & aerea matura myßerium.
43?.
Spirituum operatio,qualis ? 27o
Spirituum fòlutio. 261. per que fiat ?
2.62. -
spirituum cohibitio & alteratio.
264. condemfatio.2.2o.444.motus
imæqualis & æqualis. 446. 447.
copia. 443. uti corrigenda ? 147.
fedes, &• ratio ad longævitatem.
99. ioo. cella, camales, dutfue, li
ne4. 43o. motus uti framandi ?
25o. obleâamenta. 162., genera.
42. 7. 418. difcrimina. 418. 431
Spirituofà, calida. 234.2.35
Spiffamemta un£tuofa. 2 77
Spuma aër ine$t. 43o ,
Statilia famimaammo/a. 152,
Statura corporum am fucceffionepro
Z 5 pagi
I N D E x.
pagini, defluat ? 161
statura gigantum quare major ?
2.73
Statura confideratio quoadlongevi
f4fe?p. 17 f. 176
stercoratio. ;6. ommis mitrefa, 238
Stoicorum philofophia. 186
stomachus, paterfamiliau. $14. ejus
fimplicia. 317. 318. pilule. $18. pe
tus. 318, 31 9. unyuentum. 31 o
facculus. 32o
JFomentum vivum. 375
Strangulatio. 388
Struthiones. 88
Stultitia quæ prodeff. 263
.Stupefaétiva , marcoticae , opiata.
2.26
stylitarum.feu Colummarium vitae.
2.74
Sgyptica. 28f
8ubmgri magis vivaces. 173
Succeffiomum feries am quidquam ad
aliuturmitatem vitæ brevitatem
ve conferat ? 16o,169
Sucti
I N D E x.
gi
Sucti animalium, oleum &• aquam
habent. 43I
succi &• caloris, in decurfù atatis,
imclimatio ; & eju4 ordo. 414.
Succus corporis. 3oo, 3o5. à quo de
pradetur ? 421. Vide Humor.
Succua fubduru4&rofciduæ.456,475
Sucsuae uva,am aquae ? 422,
Sudores,2.84.3o3. improbantur.38o.
454
suffitus deficcantes.46.odori.331.pro
cerebro. 336
Suffocatio. 388
suffumigatio matutima. 2.2.9
suilla carnis impotu veteramdo ufùs.
31o
Suium 4t44. 78
Superomeratio aëris, wmde ? 474
superpellicia. 2oj
Sp£r42. 179
suffendii ultronei curiofitatis ergo
hißoria. 4o7
Sufpenfireßituenditempus &• ratio.
, 4o8. 4o9
7, 6 Symeo
I N D E x.
symeonis Cleophæ atas. 14O
Simeon Stylita amachoreta Colum
maris. 184.185.274
T.
*T*Angihili ommi ffiritum ineff.
-___… 4 2. t
Taprobama indoles. 164.167
Temperamenti calor , feu fpiritu.
44I 4 4?.
Tempora, quibus imcolæ regionum
diutiu4 breviufve vivunt. i6o
Tempfis, Tmoli faftigium. 148
Temacitas infufilibus, retemtrix ffi
rituumz/. - 41 f
Tenuia in partibus fui, cujus ufus ?
3io,311. mobilia. 438
Tercerae. 164
Terentiae Ciceronis atas. I19
- Terræ fodtemda cur generofum im
fundendum vimum ? 331
Terræ recentis odor & ufu. 14o.
2. 4 1 » 2 4 2
Terrs
:
!
•
• I N D E x.
Terra ffiritus, mitrum. 2.37
Terra altæ. 1 6 5
Thebam« mulieres. 172.
Thebis mumquamvicomi« vifè, 85
Theodora imperatricis «tas. 139
Theophra/?i Erefii «tas. 12.7
Theriaca, opiatum. 227. ejus ufu.
12. 9. quare mom acris?, 247
Thomas Comtaremus. 1 57
Tiberiiatas. 135, 137. mater, Livia,
Augufti uxor. I 3 u
Tithomus in cicadam ; de feneäute.
418
Timca piféis. 91
Tmoli montis incola ammofi. 128
Tobacco feu pati ufu, 2.2.5.2.19.hyo
feyami genu4.1.1.6. opiatum. 217
Trabes hiantes. 65
Tranfmigratio uti imtelligenda?
4 1 9 -
Triffttia. • 156
Trut& pifces. 91
Tuberes vegetabilium,quid? 109
Tuguriolorum incal& longavi._ i69
Tμrcis
;
a.
q ' I N o s x.
Turcis qualis opii ufus ? 133. &• her
b4 caphæ. 214
Turtures. 87
v.
4cuum im mullo cavo. 411
Vacui fuga. Vide Fuga.
Valeriami imperatoris ätas. 137.
138 , *
Valerii Corvimi &tas.' 11 I
Valles. 165
Vaporum operatio in condenfandis
&refrigerandi fpiritibu. 134
Vapor im dißillamdo fime calore fìr
gtt. 2.9
Vapor venenatum , mortem affert.
386
Vapores immediate operantur in
Spiritus. 143
Vapores odori. 331
Vaporum operatio,qualis? 27o,mox,
in affecfua. 169. vaporum in fpi
vitum vis. z 1 9. via , brevis.
456, 462.
Varia
I N p s x.
variatio ciborum. 346.poftura cor
porta. . 343
Varietas medicamentorum ignoram
ti& filia. 338
Varieta , alternatio potius, quàmì
confußo. 448
TVegetabilia cordialia. I 94
Vehicula , qua aliàs imprimentia.
464.
Venenum uti mortem afferat ? 386
Veneris excitatio per opium. 2. 3.
224. ad quid ? 247. ufùs, & ab
fíimentia. 181, 2. 5o
Venetiami complures long&vi. 156
Verpfer. - 179
Venti Martii. 45
Vemtofitas im mitro. 2. 36, 237
Vemtriculi os claudentia. 2 53
Vemtriculi oris cura. 2. 69
IVerecundi vivaees. 2. § 8
Vermix. - 2.77
Vefiearum intemeratio. 57. ufa.
2.94 - -
Vefpafiami confuetudo. 266
Ve$per
I •N • d : E-x.
Vefpertiliones dormiumtper byemem
1. 51
Veftes mimia. 3o3
Veftium mundarum &• fordidarum
ufù4.28o.peramêtarum. 287
Vetufti potusimcommoda ; & reme
dium egregium. 3c9,31o
Vexatio corporis externa fàlubris.
343
Via longa,brevis. 456,461
Viäus ratioadlongævitatem. i8o
Viäus ordinatio accurata, inepti«.
zo;
Vigilia. 181
Vimimum imtemeratio. 57
Vimi fortis ffiritus efficacia. 46.47
Vimi potus. 3o8, 3 i6,311
|Vimi qualitas öpiata. 33
Vlula. 8;
Vnátio. 28o,281,282, 183,193,36;,
366,38o. capitis. 537
Vnäionum alimentario. 46o
Vnguendo corpus quemdam trecen
fos ammos vixiffè,am verum ? nor
Pmguen
|
I N D. x x.
i
Vnguemta.182.ffomachi. 3*o
Virgarum imtemeratio. - 57
Virgilius motatus. / - 16r
Virgimien/es. 277
Virgultorum comditio. 11o
Viriditatis comfervatio. 453 *
Vifceraprincipalia, comceätionisfam
tes,3 i . mimißramtia. 313
Vitae. Vide AEtas.
Vita mortalium brevis, quid ? ;
Vitam, fabulam promumciavit Au
guftus. I3t
' Vitæ lucrum, leve. 5. opus charita
tis , &• benediéìio. 6. ei minus
aletraëtum poß Servatoris 4
vum quam aliis benediäionibus.
6. reparatio. 8, 9. periodi.
II•
Vita redintegrationes frequentes.
263
Vitis fèxagenaria. 36
Vitrum. 3o
Vivificatio,gemeratio. 42. 6
Vnio corporis. 47. homogeneorum,im
taufis
I n » £. x\
caufis arefaäionis. 36o
Volatile craffiorum, prada ffiritu.
437. metallorum, ab igneperit.
43
Volucris cali, quù? I4I
Voluntariæ aëtiones effe debent.
2.68
Vrinatores u/um habent retinendi
amhelitus. 39o
Vrf atas. 74
Vrticatio. 344
Vteri geftatis quoad longævitatem.
96. 97
■/va fùccum, an aqua? 413.
Vvarum confervatio. 31,54
Vulpis atas. 74
Vultures. 83,93
G.
ΣXEnophami: Colophonii atau.is
philofophia. 186
Xenophilus Pythagoricum. • i;.
Xenophom. 188
- 2emo
-
I N D s x. '
Z.
Z Enomi* Cittiäiara,
F I N I S.
I2&,
,
/
~~
~
~
~
~
~
）
*
*
~
-
…
-
-
-
-
----
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
*
<
！
-
-
*
-
-
-
-
-
-
-
-
	Front Cover
	 ...
	V I V E N T I B U S ...
	4. ...
	 ...
	6 ...
	2. ...
	8. - ...
	Io ...
	IZ - ...
	- ...
	Y ...
	•. ...
	nem ad eas, remorantur, & aif. ...
	-. ...
	Natura Durabilir. ...
	0bfervatio major. ...
	venerit, Alimento conti- os, ...
	cos Corporis, eofque ...
	6. Fumus Foci deficcat, ut im ...
	29. Arbores veteres ...
	| ...
	Deficcatione autem hiant; ...
	:;! branis vetuftis , atque in ...
	; ...
	nuent, & dilatent ; ...
	, ...
	^ ...
	quod mirum, cum minimum im • ' ...
	. ...
	cehtemarius ; Carmivora Avis, ...
	, ...
	i ...
	. ...
	. ...
	. ...
	Corpus lamibunt, & ...
	e. ...
	' Æ E r M o R r 1 s. ...
	ficus; Regionum complurium,& ...
	* , ...
	; ...
	.—n—-—----- --- - ...
	ptus; Vir excelfi Animi, & ...
	litudine degens, mecfime Imperio; ...
	Inter eos Præcipuum quemdam, ...
	}, ...
	quod in talem Ætatem mom ...
	---------- --- --- ---- ...
	divinaffet Pofteros futuros ...
	in Montium Iugis protenfis ...
	¥ocant Anferinam)quæ e$t tat** ...
	Fornicati: Venter plamus, mev a^ ...
	nitatem confert,ad vitam ...
	neris tempeftivus. Balnea, & ...
	rando , antequam fitirem.' ...
	Philofophiæ, que nonmibil ...
	IM#tie quæ ...
	matorum, Vegetabilium, . .... ...
	Opus, quantum eft Na-v ...
	tis, (quorum alia ...
	; ...
	tentioner illas tres ad ...
	O P E R A T I O ...
	2.24 H 1 s τ ο R Ι Α V ...
	-------------- -------- ...
	Fime Maji; quia Spiritus ...
	fùbfidet: Aquæ autem ...
	Vivaciores , Crocus magno in ...
	mem, qui potius Aëtivitatem ...
	yo. Impinguatio Soli ...
	- ...
	� ...
	61. De hi.fi repetas ea, quæ ...
	66. Bene etiam cedit,quod ...
	edit tot Annos ad juftum ...
	78. Somnum placidum ...
	de , im introitu Leęti. ...
	Impetus extenditur ad ultimîs ...
	: 8o. 'Gaudia magna attent,- ...
	nimis vehementes Affe&us ...
	Itaque &* Confuetudines ...
	- ...
	vitam Anachoretarum ...
	excluditur, duobus ÀModis: ...
	tiones, Mutationem Aëris, , ...
	o P E R A T I o ...
	7. Monachi, & Eremitæ, ...
	- ...
	quemtia effe debere dicamus ; ...
	 £ufto,Caro fuilla,aut Cerò ...
	O P E R A T I O ...
	. ...
	(inquit) fed Calido tantum. ...
	num Granatorum Dulcium ; ...
	familiariter fùmemda e$t. ...
	Obftru&iones potentiores ...
	Queque emittat Serpillü,&A- ...
	5 1. Laudamus amte omnes ...
	ro: Itaque ...
	. ...
	tamquam im Tutela Stomachi ...
	# ...
	 ...
	 ...
	quifita fùnt, ...
	? ...
	im Menfà , eo minus fùmi debet, ...
	—-—-—--- ...
	præparatus,ut ifta ...
	*' ...
	ut Homines dormiant in ...
	: O P E R A T I O ...
	. ...
	: ...
	- ...
	Arr. ...
	-— ...
	fit Mors fùbito; cum Spiritus non ...
	fe fùftentandi ere&um ; ...
	- - ...
	im Faciem ; Strepitus Acuti} ...
	penes fe futurum, ut Scabellum, ...
	 ...
	. ...
	t ...
	C A N o N. I I. . ...
	| ...
	E x P L I c AT 1 o. ...
	AMolli; ut fimul & Spiritus fiat ...
	- ...
	C A N o N V. ...
	: ...
	C A N o N XV. ...
	irriretur, nec à Corporis ...
	C a N o N XVIII. ...
	“C A N o N XXI. • ...
	niant. ...
	p. ...
	468 H i s τ ο R 1 A V1Tae ...
	praeftentur : Et rurfùs, Oin… ...
	2. ...
	a. ...
	rìbere calidum. 31$ ...
	Cella ßirituum. 43o ...
	confubßantialia humano corpori, ...
	I)aniel Stylita. - 234 ...
	*iatio. 346 ...
	Fodienda terra cur vimum ...